چند روایت معتبر / نویسنده: مصطفی مستور / داستان کوتاه / نشر چشمه / چاپ اول ۱۳۸۲ / ۹۳ صفحه

پیش درآمد

در میان نویسندگان معاصر ادبیات فارسی، مصطفی مستور به دلیل سبک روان قلم و همچنین روایت قصه های امروزی (منطبق بر زندگی اجتماعی روز) چهره ای شاخص و تاثیر گذار به شمار می آید. مستور اولین اثر مستقل خود را به نام «عشق روی پیاده رو» در سال ۷۷  به چاپ رسانید و پس از آن تا به امروز ۱۰ اثر داستانی دیگر از این نویسندۀ توانا به چاپ رسیده است. از خصوصیات بارز آثار مستور می توان به تازگی شخصیت ها، محتوا و زبان داستان اشاره کرد. از مهم ترین درون مایه های آثار مستور می توان به تدین و دین، تضاد عقل و عشق، بحران هویت در برابر تمدن مدرن و مشکلات اجتماع شهری نام برد. به طور کلی نکته ای که مستور را از سایر نویسندگان هم زمانش جدا می کند، نخست دغدغۀ دین است و پس از آن اینکه آثار او مولود زمانه هستند.

درآمد

چند روایت معتبر از هفت داستان کوتاه تشکیل می شود . «چند روایت معتبر دربارۀ عشق، دربارۀ زندگی، دربارۀ مرگ، مصائب چند چاه عمیق، در چشم هات شنا می کنم و در دست هات می میرم، کیفیت تکوین فعل خداوند  و کشتار» نام داستان های این کتاب است و عشق، مرگ، خیانت، عقل و زندگی موضوعات این داستان ها را شکل می دهند.

هر داستان با سطرهایی ایتالیک آغاز می شود، این قسمت از داستان را می توان خلق یک نوع رابطۀ شهودی دانست که بر اساس محتوای هر داستان از سوی نویسنده خلق شده است که غالبا مضامین دینی در آن ها دخیل اند. در ابتدای داستان چند روایت معتبر دربارۀ مرگ می خوانیم:

«وقتی گفتی می خواهی زنده ات کنم، من سال ها بود که مرده بودم. سال ها بود که درد مردن و عذاب جان کندن را فراموش کرده بودم. از آخرین باری که مرده بودم سال ها می گذشت. اما من هنوز از یادآوری آن وحشت داشتم. گویی زخم های مرگ هنوز التیام نیافته بودند. دوباره گفت می خواهی از مرگ بیرون بیاورمت؟ من در تردید بین شیرینی زنده شدن و تلخی مرگی که باز انتظارم را می کشید بودم، که او با دست هاش که از جنس دوست داشتن بودند مرا از اعماق مرگ به سطح زندگی آورد و من عاشق شدم.»

آغاز هر داستان با چنین مطلعی است اما وقتی به روایت اصل قصه می رسیم نثر کتاب روان و امروزی می شود؛ طوری که خواننده به راحتی آن را می فهمد و ارتباط برقرار می کند. زبان امروزی و نزدیک به معیار، ویژگی بارز نثر کتاب است. از دیگر ویژگی های چند روایت معتبر، روایت اپیزودیک داستان ها است. همۀ داستان ها به جز «کشتار» از چند شخصیت که در عین متفاوت بودن، دارای وحدت موضوعی هستند تشکیل شده است. داستان ها با یک شخصیت آغاز می شوند و پس از ورود دیگر شخصیت ها و قصۀ آن ها خواننده در واقع شاهد طیفی از امکان های بالقوه در یک موضوع است. به طور مثال در داستان چند روایت معتبر دربارۀ مرگ، خودکشی، دیوانگی، مرگ طبیعی و شهادت سرانجام شخصیت های داستان است. در دیگر داستان ها نیز این امر تکرار شده است.

به طور کلی چند روایت معتبر از حیث نزدیکی به فضای واقعی زندگی (چه از حیث داستان و چه از لحاظ شخصیت ها) کتابی جذاب است. در اکثر داستان های این کتاب خواننده می تواند به جای شخصیت داستان، خود یا یک آدم واقعی دیگر را جایگزین کند که چنین سرنوشتی داشته است. همین نزدیکی به فضای واقعی است که به شدت همذات پنداری را در خواننده بر می انگیزد. در پایان باید متذکر شد که آثار مستور علی رغم همۀ جذابیت ها و خلاقیت هایشان، گاه به تکراری شدن شخصیت ها و ذات آن ها مبتلا می شوند که قطعا از غنای آن ها می کاهد.