انتخابات چهارمین دوره مجلس شورای اسلامی در 2 دور و روزهای 21 فروردین و 18 اردیبهشت 1371 برگزار و متعاقب آن مجلس چهارم شورای اسلامی در تاریخ 7 خرداد ماه همین سال افتتاح و آغاز به‌کار کرد.
حجت‌الاسلام «ناطق نوری» رئیس مجلس چهارم و آقایان «حسن روحانی»، «سیدعلی اکبر پرورش»، «محمدعلی موحدی کرمانی» و «حسین هاشمیان» نواب رئیس این مجلس بودند. جامعه روحانیت مبارز با شعار «پیروی از خط امام(ره)، اطاعت از رهبری و حمایت از هاشمی» به‌همراه جامعه وعاظ تهران، جمعیت مؤتلفه اسلامی، جامعه اسلامی مهندسین، جامعه اسلامی دانشگاهیان، جامعه اسلامی فرهنگیان، جامعه زینب(سلام‌الله‌علیها)، جامعه انجمن‌های اسلامی اصناف و بازار تهران، کانون انجمن‌های اسلامی فارغ‌التحصیلان شبه قاره هند، کانون هماهنگی انجمن‌های اسلامی کارخانه‌ها و شرکت‌های استان تهران، ستاد هماهنگی انجمن‌های اسلامی وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی، نامزدهای خود را برای شرکت در چهارمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی به‌شرح ذیل معرفی کرد:
«محمدعلی موحدی کرمانی، سیدعلی غیوری، علی‌اکبر ناطق نوری، عباسعلی عمیدزنجانی، علی موحدی ساوجی، محسن مجتهد شبستری، سیدعلی‌اکبر حسینی، قربانعلی دری نجف‌آبادی، سیدعلی‌اکبر ابوترابی، سیدرضا تقوی، سیدمحمود دعایی، عباس شیبانی، سعید رجایی خراسانی، مرتضی نبوی، علی‌نقی سیدخاموشی، حبیب‌الله عسگراولادی، محمدرضا باهنر، محمدجواد لاریجانی، سیدمحسن یحیوی، علی عباسپور تهرانی، هاشم رهبری، کاظم سیفیان، شهاب‌الدین صدر، محمود صابر همیشگی، مریم بهروزی، مرضیه وحید دستجردی، نفیسه فیاض‌بخش، پروین سلیحی(لباف‌نژاد)، منیره نوبخت و حسن روحانی»
علاوه‌بر تشکل‌های همسو با جامعه روحانیت مبارز برخی از گروه‌های دانشجویی نیز با ارائه فهرست جداگانه در کنار تأیید بسیاری از نامزدهای فهرست جامعه روحانیت مبارز به‌معرفی برخی از نامزدهای اختصاصی خود پرداختند که از آن جمله می‌توان به اتحادیه انجمن‌های اسلامی و فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی اشاره کرد. علاوه‌بر تهران در بسیاری از شهرستان‌ها نیز نامزدهای انتخاباتی همسو با جریان راست با شعار محوری پیروی از خط امام(ره)، اطاعت از رهبری و حمایت از هاشمی وارد عرصه رقابت سیاسی شدند. به‌دنبال رد صلاحیت برخی شخصیت‌های فاقد صلاحیت از سوی شورای نگهبان، مجمع روحانیون مبارز برای تحت فشار قرار دادن نظام تصمیم خود را برای کناره‌گیری از فعالیت‌های سیاسی اعلام نمود اما بنا به توصیه رهبر معظم انقلاب با انتشار بیانیه‌ای عزم خود را برای حضور در انتخابات اعلام و عنوان کردند که فقط به‌خاطر رهبری در این عرصه شرکت می‌کنند!
در این راستا مجمع روحانیون مبارز با شعار «خط امام(ره)، ولایت فقیه، قانون اساسی و حل مشکلات اقتصادی در جهت حمایت از محرومان و مستضعفان» عزم خود را برای حضور فعال در عرصه انتخابات جزم کرد و در نهایت نامزدهای خود را در تهران به این شرح اعلام کرد: «مهدی کروبی، سیدمحمد موسوی‌خوئینی‌ها، محمدرضا توسلی، سیدعلی‌اکبر محتشمی‌پور، سیدعبدالواحد موسوی لاری، عیسی ولایی، محمدعلی صدوقی، فخرالدین حجازی، محمود دعایی، مرتضی الویری، حسین مظفری‌نژاد، سیدعلی‌اکبر ابوترابی، سعید حجاریان، محمدحسن رحیمیان، عباس دوزدوزانی، مرتضی کتیرایی، ابوالقاسم سرحدی‌زاده، محمد سلامتی، نجف‌قلی حبیبی، محمدسعید تسلیمی، سیدمحمد صدر، شمس‌الدین وهابی، محسن رهامی، سیدمحمد اصغری، سیدمحسن یحیوی، علیرضا محجوب، گوهرالشریعه دستغیب، فاطمه کروبی، مرضیه حدیدچی و سهیلا جلودارزاده.»
کاهش نامزدهای مشترک نسبت به دوره‌های قبل
در مقایسه با دوره‌های قبل، نامزدهای مشترک در فهرست‌های جداگانه جامعه روحانیت مبارز و مجمع روحانیون مبارز کاهش پیدا کرده بود. در این دوره فقط «علی‌اکبر ابوترابی، سیدمحمود دعایی و سیدمحسن یحیوی» جزو نامزدهای مشترک این دو جریان سیاسی محسوب می‌شدند. در کنار مجمع روحانیون مبارز، ائتلاف خط امام(ره) شامل اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان (دفتر تحکیم وحدت)، انجمن اسلامی معلمان ایران، انجمن اسلامی مدرسان دانشگاه‌ها، انجمن اسلامی مهندسان و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران قرار داشتند و در میان آنان، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران تشکلی جدیدالتأسیس بود و عناصر تشکیل‌دهنده آن اعضای مستعفی سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی بودند که در شرایط آن روزها با پسوند «ایران» وارد عرصه انتخابات شدند.
عناصر ائتلاف خط امام(ره) اگرچه از همفکران مجمع روحانیون مبارز به‌شمار می‌آمدند، اما در نحوه و نوع ارزیابی و تحلیل‌های خود از مسائل سیاسی، اقتصادی و اجتماعی با مجمع روحانیون تفاوت دیدگاه داشتند. با وجود این اختلاف‌نظر، ائتلاف خط امام(ره) ترجیح داد از فهرست نامزدهای مجمع روحانیون حمایت و خود از ارائه فهرست جداگانه خودداری کند.
شرکت 65 درصدی مردم در دور اول انتخابات
انتخابات چهارمین دوره مجلس شورای اسلامی چنانچه گفته شد فروردین 71 برگزار و در مرحلة اول این انتخابات 18 میلیون و 81 هزار و 432 نفر در سراسر کشور شرکت کردند که براساس آمار شامل 65 درصد از واجدین شرایط می‌شد. در مرحلة اول 135 نفر از منتخبان از 113 حوزه به مجلس شورای اسلامی راه پیدا کردند. در تهران 1 میلیون و 71 هزار و 299 نفر رأی دادند و از این تعداد فقط «سیدعلی‌اکبر حسینی» و «سیدعلی‌اکبر ابوترابی» موفق به کسب اکثریت آرا برای حضور در مجلس شدند و تکلیف 28 نماینده دیگر به مرحلة دوم انتخابات کشیده شد.
از مجموع 30 نفر اول تهران در دور اول، 29 نفر از نامزدهای جامعه روحانیت مبارز بودند و نفر سی‌ام «محمدرضا توسلی» نامزد مجمع روحانیون مبارز بود. دیگر نامزدهای مجمع به جز 2 نفر جزو افراد برگزیده از ردیف 30 به بعد بودند که باید برای شرکت در مرحلة دوم انتخابات رقابت می‌کردند.
مرحلة دوم انتخابات 18 اردیبهشت 1371 و با حضور 7.5 میلیون نفر در سراسر کشور برای انتخاب 132 نماینده برگزار شد. در تهران چهره‌هایی مانند: «عباس شیبانی، محمدجواد اردشیر لاریجانی، محسن یحیوی، محمدرضا باهنر، علی‌اکبر ناطق‌نوری، سیدمحمود دعایی، محمدعلی موحدی، سعید رجایی‌خراسانی، حسن روحانی، علی عباسپور تهرانی‌فرد، نفیسه فیاض‌بخش، محسن مجتهد شبستری، علی‌نقی سیدخاموشی، عباسعلی عمید زنجانی، مریم زعفرانی بهروز، پروین سلیحی (لبافی‌نژاد)، سیدمرتضی نبوی، سیدشهاب‌الدین صدر، مرضیه وحید دستجردی، قربانعلی دری نجف‌آبادی، منیره نوبخت، آقاعلی غیوری، سیدرضا تقوی، محمدکاظم سیفیان، حبیب‌الله عسگراولادی مسلمان، محمدهاشم رهبری، علی موحدی ساوجی و محمود صابر همیشگی» موفق شدند به مجلس شورای اسلامی راه یابند. افراد مورد اشاره همه جزو نامزدهای جامعه روحانیت مبارز و تشکل‌های همسو بودند. علاوه‌بر تهران در سایر شهرستان‌ها نیز بسیاری از عناصر مورد حمایت جامعه روحانت مبارز موفق به راهیابی به مجلس شورای اسلامی شدند.
انتخاب 246 نماینده از 175 حوزه انتخابیه تا قبل از افتتاح مجلس چهارم به تأیید شورای نگهبان رسید. انتخابات در 18 حوزه انتخابیه با 21 نفر نماینده هنوز به تأیید شورای نگهبان نرسیده بود و انتخابات در حوزه‌های انتخابیه گنبد، الیگودرز و نطنز با 3 نماینده از سوی شورای نگهبان ابطال شد. (1)
پی‌نوشت:
1. رک. چرا جناح چپ وارد مجلس دوره چهارم نشد؟، جام‌جم آنلاین، 21 فروردین 1393
نظر شما