به گزارش «نماینده» محمد جواد لاریجانی رئیس پژوهشگاه دانش‌های بنیادی با بیان اینکه درباره مسئله تحریمها نیز در برجام نکات مهمی وجود دارد، اظهار داشت: خطری که وجود دارد این است که غرب یک در باغ سبزی نشان داده به همراه یک سراب بسیار بزرگ؛ به این معنا که اگر ما این راه را برویم به یک باره سرمایه و تکنولوژی غرب می‌آید و اقتصاد ما را شکوفه میکند؛ البته اگر این بشود خیلی خوب است اما به نظرم قرائن زیادی نشان می‌دهد که این قطعاً نمی‌شود. حداقل ما نباید اقتصادمان را به این سراب وصل کنیم.
معاون اسبق وزارت خارجه کشورمان با تاکید بر اینکه از آنجا که مسئله برداشته شدن تحریمها «غرض محوری» مذاکرات دولت بوده، لذا من این بخش را با تفصیل بیشتری توضیح می‌دهم، خاطرنشان کرد: ممکن است برای عموم مردم مقداری خسته‌کننده باشد اما معتقدم برای مسئولان و فعالان سیاسی، مدیران و مردم تحصیل‌کرده و بخصوص دانشجویان و طلاب عزیز مفید است.
مطالب مهم درباره ایراد جدی قطعنامه ۲۲۳۱
مسئولان نکات قطعنامه را بدون مقدمه و موخره می‌گویند/این نکات توسط پیششرطها فشرده شده و جای هرگونه خوشحالی را می‌گیرند
لاریجانی ادامه داد: ابتدا به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل توجه می‌کنیم. بالاترین جایزه‌ی داده شده به ایران عبارتند از: در بند ۷(a): تمام تصمیمات قطعنامه‌های ۱۶۹۶، ۱۷۳۷، ۱۷۴۷، ۱۸۰۳، ۱۸۳۵، ۱۹۲۹ و ۲۲۲۴ خاتمه می‌یابد و در بند ۸(به طور خلاصه) پس از ۱۰ سال کلاً پرونده اتمی ایران در شورای امنیت بسته می‌شود. و هردوی این جوایز بر اساس بند ۴۱ فصل هفتم منشور سازمان ملل اعطا می‌شود. اگر این دو عبارت شرط مقدم و لوازم موخر نداشتند، انصافاً پیروزی بزرگ دیپلماتیک به حساب می‌آمدند. آنچه مسئولان محترم در بیان این دو دستاورد می‌گویند غالباً فارغ از مقدمه و موخره است. درحالیکه نکته مهم آن است که این دو تصمیم فوق توسط پیششرطها و لوازم آنقدر فشرده شده که جای هرگونه خوشحالی را گرفته‌اند.
وی در همین باره افزود: اولاً بند ۷(a) که عروس بندها و تصمیم‌ها برای منافع ما می‌باشد، مشروط شده است به "دریافت گزارش آژانس به شورای امنیت" که تفصیل آن در بند ۵ قطعنامه آمده. یعنی صرفاً شورای امنیت منتظر دریافت یک نامه گزارش نیست بلکه مهم است که آقای آمانو در آن چه نوشته است. همچنین در بند ۵ قطعنامه تقاضا کرده است که آژانس به محض اینکه "تایید کند ایران اقدامات تصریح شده در پاراگراف‌های ۱۵.۱-۱۵.۱۱ از ضمیمه پنجم موافقت‌نامه جامع را انجام داده" گزارش خود را به شورای حکام آژانس و همزمان به شورای امنیت می‌دهد. محتوای این پاراگراف‌ها تمام بلاهایی که باید بر سر صنایع هسته‌ای ما بیاید را شامل می‌شود: از محدود کردن تعداد سانتریفیوژهای نطنز، تا تخریب اراک و تغییر ماهیت فردو و اکسیدکردن مازاد غنی‌شده و ...؛ پس آنچه به عنوان جایزه داده شده بهای سنگین خود را دریافت کرده است. امّا داستان به همین جا هم اگر ختم می‌شد خوب بود.
رئیس پژوهشگاه دانش‌های بنیادی با بیان اینکه اما پس از انجام تعهدات بالا توسط ایران امّا و اگرها شروع می‌شود، اظهار داشت: در قطعنامه ۲۲۳۱، شورای امنیت سازمان ملل به همه اطراف مذاکرات توصیه میکند مناقشات مربوط به انجام تعهدات را بین خودشان حل و فصل کنند، در عین حال شورا آمادگی دارد که شکایت عناصر وارد در توافقنامه را-که مدعی تخطی جدی باشند-بررسی کند(بند ۱۰ قطعنامه)؛ البته علیرغم ظاهر کاملاً بی‌طرفانه این بند، می‌توان به راحتی حدس زد که این مکانیزم همواره علیه ایران "غش" کند، همانطور که وقیح‌ترین قطع‌نامه‌ها علیه ایران از همین شورای منحوس صادر شده است.
طبق قطعنامه، آمریکا به هر بهانه‌ای از ایران شکایت کند تحریمها حداکثر طی ۳۰ روز علیه ایران برمی‌گردد
لاریجانی با اشاره به اینکه بندهای بعدی این حدس را کاملاً عیان و روشن میکند، اظهار داشت: فرض کنید دولت آمریکا به شورای امنیت سازمان ملل شکایت میکند که ایران تعهدات خود را انجام نداده و تخلف جدی دارد. شورای امنیت بر اساس بند ۴۱ فصل هفتم منشور، بر اساس پیشنهاد یکی از اعضای شورا و یا رأساً توسط رئیس شورا، قطعنامه‌ای را مطرح میکند که آیا توقف تحریمها که جایزه ایران بود ادامه یابد یا خیر؟ اگر تصویب شد که ادامه یابد و کسی وتو نکرد، البته توقف تحریمها ادامه می‌یابد. اما طبیعی است که شاکی که آمریکا بوده حتماً وتو میکند این مصوبه را و لذا مصوبه در این مرحله تصویب نمی‌شود. اما خوشحالی ایران دوامی ندارد، زیرا حالا نوبت مکانیزم ماشه است! بر اساس بند ۱۲، که آنهم مبتنی بر فصل هفتم منشور است، پس از ۳۰ روز که از اخطار شورای امنیت بگذرد، نیمه شب به وقت گرینویچ! همه تحریمها خودبخود و اتوماتیک برمی‌گردد!
وی اضافه کرد: البته در قبال این اقدام چکشی و یک طرفه و تصمیم روشن و قاطع و فصل هفتمی شورا به نفع آمریکا، در بند ۱۳ یک "آخ" مظلومانه‌ای از ایران را هم آورده: شورا "توجه میکند" به اعلام نظر ایران که گفته بود اگر تحریمها برگردد، ایران هیچ تعهدی در انجام موافقت‌نامه برای خود در نظر نمی‌گیرد.
شورای امنیت طبق قطعنامه ۲۲۳۱ فقط در حد یک "آخ" گفتن حرف ایران را می‌شنود/ همه تحریمها فقط با یک نامه "شکایت آمریکا" برمی‌گردد
این تحلیل‌گر ارشد مسائل راهبردی افزود: ملاحظه کنید، این نهایت توهین به ایران است؛ یعنی فقط در حد یک "آخ" حرف ایران را می‌شنود و هیچ اعلام تصمیم نمی‌کند. در واقع شورا تصمیم قاطع گرفته است که تمام تحریمها را برگرداند و بر اساس فصل هفتم هم این تصمیم را گرفته است. معنای عبارت "توجه میکند به نظر ایران" آن است که خوب ما شنیدیم اما هیچ تاییدی نداریم. حالا این ایران مظلوم است و اراک منهدم شده و انبار اورانیوم غنی‌شده اکسید شده-یعنی زباله شده- و فردو تعطیل و... و. ؛ و همه تحریمها هم برگشته. همه این امور فقط و فقط با یک نامه "شکایت آمریکا" می‌تواند تحقق پیدا کند!
جالب آنجاست که اگر ایران هم از آمریکا شکایت کند، تحریم های ایران برمی‌گردد! / ایران اصرار کند شکایتم را پس میگیرم بازهم فایده ندارد؛ تحریمها برمی‌گردد
لاریجانی ادامه داد: حالا بیایید حالت دیگری را فرض کنیم: فرض کنید ایران طی نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل طرح شکایت کرد که آمریکا و دول غربی تعهدات خود را انجام نمی‌دهند. شورا می‌گوید قطعنامه ادامه لغو تحریمها را مطرح می‌کنیم. فرض کنید ایران آن را مطرح کند، معلوم نیست تصویب بشود. ولی فرض کنید در این مرحله به نفع ایران تصویب شد. آمریکا وتو میکند و سپس رئیس شورا خود مستقلاً قطعنامه را مطرح میکند و اگر تصویب شود آمریکا وتو میکند و بلافاصله پس از ۳۰ روز تحریمها برمی‌گردد. یعنی شاکی مظلوم به خاطر شکایت خود تنبیه می‌شود! مقایسه کنید: اگر آمریکا شکایت کند ایران تنبیه می‌شود و اگر ایران شکایت کند، باز هم ایران تنبیه می‌شود!! حتی اگر در وسط کار ایران بگوید خیر شکایت را پس میگیرم اصلًا اسب ما از کره‌گی دم نداشت. لکن پروسه ول کن نیست و تا آخر می‌رود!
این بخش از قطعنامه ۲۲۳۱ واقعاً شگفت‌انگیز است/ جایزه‌ای که به ایران داده‌اند در واقع "سراب" است
وی با بیان اینکه بدون شک این یک مصوبه غیرقابل قبول است و شگفت‌انگیز است که چرا دولت ایران آن را قبول کرده است، تاکید کرد: مجلس شورای اسلامی باید تکلیف این وضعیت را روشن کند.
برخی بندهای قطعنامه ۲۲۳۱ معنای سیاسی بسیار خطرناکی دارد؛ آنها می‌دانستند چه چیزی تصویب می‌کنند/ این بند یعنی ایران متهم و درحال تنبیه است و حق زبان‌درازی هم ندارد
رئیس ستاد حقوق بشر با اشاره به اینکه غرض من از تفصیل این بخش آن بود که نشان دهم دو جایزه بزرگ ایران عمدتاً سراب است و نباید فریب آن را بخوریم، تاکید کرد: حالا در این زمینه بحث فراوان است اما نکته مهم معنای سیاسی بسیار خطرناک این مصوبه است. شورای امنیت و اعضای آن می‌دانستند چه چیزی را تصویب می‌کنند. این مصوبه درجه اعلای استکبار و ادعای آقایی و رهبری و سیطره را برای آمریکا اعلام می‌دارد و پایین درجه تسلیم و گرفتاری را برای جمهوری اسلامی! معنای این مصوبه اینست که ایران اسلامی حد خود را بداند، ایران یک متهم و محکوم و در حال تنبیه است و آمریکا حاکم و قاضی و مسیطر. ایران باید تلاش کند نظر این "قدر قدرت" را به هر شکل تامین کند و الا فقط کافی است یک خط به شورای امنیت بنویسد که ایران تخلف کرده و کار ایران ساخته است. ضمناً ایران نباید از این وضعیت شکوائیه‌ای داشته باشد. حق ندارد. اگر هم زبان‌درازی کند باز هم تنبیه می‌شود! این مورد نمونه‌ای از نمونه‌های مختلف اشکالات اساسی سیاسی در توافقات است.
وی با تاکید بر اینکه مجلس باید این مسائل را بحث و سد کند، گفت: راه حل اساسی این است که ما در امر اقتصادی گرفتار سراب و در باغ سبز غرب نشویم و اقتصاد خود را "خوش‌تعریف"، "خوش بنیان" و "مقاوم" بسازیم.
حتی با فرض برداشته شدن تحریمها، سرمایه و تکنولوژی غرب به ایران نمی‌آید/ در موافقت‌نامه نکات و عبارات چشم‌زنی درباره تحریم وجود دارد اما بسیار آسیب‌پذیر است
لاریجانی با بیان اینکه اصلاً با "فرض" اینکه این تحریمها به تدریج برداشته می‌شود من معتقد نیستم که سرمایه و تکنولوژی غرب به کشور می‌آید، تصریح کرد: البته تحریمها باید برداشته شود و این(تحریم) یک تجاوز آشکار به حقوق ماست. در این موافقت‌نامه درباره تحریمها نکات و عبارات چشمک‌زن و به تعبیری سراب وجود دارد، اما در عمل چفت و بست‌های بسیار آسیب‌پذیری درباره تحریمها وجود دارد و این دقیقا چفت و بست‌هایی است که باید در مصوبه مجلس سفت شوند تا دول غربی نتوانند از آن سوء استفاده کنند.
درباره تحریمها گردنه بسیار خطرناکی در توافقنامه وجود دارد
وی با بیان اینکه آنجایی که در موافقت‌نامه درباره تحریمها بحث شده خوب لیست شده اما در بالای آن یک گردنه بسیار خطرناکی وجود دارد که به راحتی می‌تواند همه را کله پا کند، اظهار داشت: در اینجا نیز جای سوءاستفاده زیاد وجود دارد. دولت محترم مسیر بسیار سنگ‌لاخی دارد که اینها را با غربی‌ها جلو ببرد.
بنیانگذار مرکز مطالعات وزارت خارجه با بیان اینکه ما به هیچ وجه نباید فرض کنیم که مثلا این هیئت‌های اقتصادی که به کشور می‌آیند و می‌روند یک راه آسفالت شده جلوی ما گذاشته‌اند، اظهار داشت: البته خوب است که این هیئت‌ها می‌آیند و می‌روند و شما هم نظر من را می‌دانید که من طرفدار گفتگو با دنیا هستم. تعاملات دپیلماتیک خوب است، منتها منافع ملی‌مان را نباید تابع اینها بدانیم.
لاریجانی همچنین با تاکید بر اینکه "اگر فکر کنیم که تکنیک مذاکره و این روش‌ها ما را به جایی رسانده اشتباه بزرگی مرتکب شده‌ایم" تصریح کرد: در همه جای دنیا مذاکره سبد است. توانمندی ملی و منافع ملی است که در آن سبد، میوه‌اش باید گذاشته شود.
۸ تا ۱۰ بند قطعنامه ۲۲۳۱ ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل است/ نمی‌خواهند شمشیرشان را از گردن ما بردارند
وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو با اشاره به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل که پس از برجام و در تایید آن صادر شد، اظهار داشت: در این قطعنامه بخصوص بند ۱۲ آن مکانیزمی پیش‌بینی شده است. بندهای ۱۱، ۱۲ و ۱۳ مبتنی است بر بند ۴۱ فصل هفتم که نشان می‌دهد آنها شمشیرشان را نمی‌خواهند از گردن ما بردارند. درست است که کل قطعنامه ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل نیست اما ۸ تا ۱۰ موردش ذیل بند ۴۱ فصل هفت قرار گرفته است.
رئیس پژوهشگاه دانش‌های بنیادی ادامه داد: اگر از من بپرسید این قطعنامه فصل هفتمی است به معنایی که در انتهای مقدمه‌اش (PREAMBLE)نوشته باشد ما بر اساس فصل هفت تصمیم می‌گیریم(Acting under Chapter VII)، اینگونه نیست که فصل هفتی باشد، منتها از موارد فصل هفتمی در آن جاهایی که جدی می‌شود، کاملاً مانند خنجری است که بیرون می‌کشند و آن دندان‌های شیطانیاشان را به ما نشان می‌دهند.
لاریجانی با بیان اینکه مکانیزم آسیب‌پذیر در مسئله تحریمها می‌تواند لوس بازی و شیطنت‌های طرف مقابل را به همراه داشته باشد، خاطرنشان کرد: لحظه به لحظه آژانس باید به طور موازی به شورای امنیت گزارش بفرستد. اصلا لازم نیست که آژانس نظر منفی دهد بلکه شورای امنیت هم می‌تواند نظر منفی دهد و این بستگی به ترکیب شورا دارد. هیچ کدام هم با وتو نیست؛ شورای امنیت می‌تواند خودش تصمیم بگیرد و آن را برگرداند. به نظرم بازگشت‌پذیری جای قابل بحث در همین قطعنامه است و این از آن جاهایی است که قطعنامه قابل تفسیر است. بعضی از دوستان وزارت خارجه هم این را قائل هستند. به نظر من مجلس باید تمام راه‌های تفسیرهای مخلّ به اصل قرارداد را در همین مصوبه که عرض کردم، بلاک کند.
می‌خواهند با نشان دادن سراب، اقتصاد ایران را معطل کرده و آسیب‌پذیری ما را بالا ببرند/ با عبارتی که در قطعنامه و موافقت‌نامه درباره سلاح هسته‌ای آمده موافق نیستم/ فتوای مقام معظم رهبری را درست علیه ما به کار گرفته‌اند
رئیس ستاد حقوق بشر قوه قضائیه با بیان اینکه درباره تحریمها اگر آنان بتوانند اقتصاد ما را با نشان دادن یک سراب معطل کنند، آسیب‌پذیری نظام را از نظر اقتصادی بالا برده‌اند و طبیعتاً این مسئله برای اغراضشان در درازمدت بهتر است، اظهار داشت: درمورد سلاح هسته‌ای نیز آنها می‌دانستند که ما دنبالش نیستیم. هرچند من با عبارتی که در قطعنامه و موافقت‌نامه در این باره آمده است اصلاً موافق نیستم. بینید در این توافقنامه و قطعنامه فتوای مقام معظم رهبری درست علیه ما به کار گرفته شده است. آقا فتوا دادند که بکارگیری، تولید و انباشت سلاح‌های کشتار جمعی حرام است اما عبارتی که در آنجا بکار رفته این است که ایران تعهد می‌دهد تحت هیچ شرایط و هیچ وضعیتی به سمت سلاح اتمی نرود. خب ما دنبال سلاح اتمی نمی‌رویم اما باید در مقابل این مسئله چیزی هم نوشته شود مبنی بر اینکه ما هم نباید مورد تهاجم و تهدید اتمی قرار بگیریم.
عبارتی که در برجام و قطعنامه آمده از ما یک عروسک ساخته است
لاریجانی ادامه داد: شما فرض کنید خدایی نکرده ما مورد تهاجم اتمی قرار بگیریم؛ معنای فتوا که این چیزی که اینها می‌گویند نیست، ما دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم، منتها آن عبارتی که آنجا نوشته‌اند از ما یک عروسک ساخته است، ما آدم توانمندی هستیم و کسی نباید جرات تهاجم اتمی به ما داشته باشد. تهاجم اتمی به ما فقط از طریق نتانیاهو نیست، ژاک شیراک وقتی رئیس‌جمهور فرانسه بود، رسماً ایران را به حمله نظامی تهدید کرد. بنابراین غربی‌ها هروقت زیادی سرمست می‌شوند می‌توانند تهدید کنند. این عبارت به این کلیت اگرچه ممکن است به شکل محتوایی مورد قبول باشد ولی آمدنش در توافقنامه یا قطعنامه به مصلحت نیست. مجلس می‌تواند به این بند اضافه کند که هیچ کشوری نباید ایران را مورد تهاجم اتمی قرار دهد و اگر مورد تهاجم اتمی قرار بگیریم هیچ تعهدی به هیچ چیزی نخواهیم داشت.