به گزارش نماینده، دولت آذرماه سال گذشته که لایحه بودجه ۱۳۹۳ را به مجلس ارائه کرد، قیمت هر بشکه نفت صادراتی کشور را ۱۰۰ دلار مدنظر قرار داده بود که همان زمان، کارشناسان نسبت به خوش بینانه بودن این رقم به دولت هشدار دادند اما دولتی ها از این رقم دفاع می کردند.

***
در چند ماه اخیر با کاهش شدید قیمت نفت، نگرانی ها نسبت به کسری بودجه دولت در سال جاری افزایش یافته است؛ این در حالی است که سال گذشته کارشناسان خارج از دولت بارها نسبت به ریسک بالای تعیین نفت ۱۰۰ دلاری در بودجه ۱۳۹۳، هشدار داده بودند.

* دفاع روحانی

حسن روحانی ۱۷ آذر ۱۳۹۲ در هنگام تقدیم لایحه بودجه ۱۳۹۳ کل کشور به مجلس از افزایش اتکای بودجه ۹۳ به درآمدهای نفتی خبر داد و گفت: در حوزه سیاست‌های بودجه‌ای، اولین اقدام آن است که بودجه از تعمیق‌کننده رکود به تحریک کننده رشد تغییر جهت دهد. روند نزولی بودجه به قیمت‌های ثابت بویژه در حوزه‌ سرمایه‌گذای، نیازمند تغییر است. بر همین اساس تلاش کردیم تا منابع بودجه عمومی افزایش پیدا کند و به همین منظور افزایش درآمدهای نفت و مالیات را در دستور کار قرار دادیم. در مجموع با افزایش درآمدهای نفت و مالیات و سایر، حجم بودجه عمومی دولت در سال آینده به بیش از ۱۹۵ هزار میلیارد تومان رسیده، یعنی چیزی حدود ۵۰ درصد افزایش نسبت به پیش‌بینی عملکرد امسال.

پس از سخنان روحانی در مجلس و انتشار جزئیات لایحه بودجه ۱۳۹۳، مشخص شد همانطور که از مدتی قبل به طور غیررسمی اعلام شده بود، دولت قیمت هر بشکه نفت صادراتی کشور در سال ۱۳۹۳ را ۱۰۰ دلار لحاظ کرده است. همان زمان، کارشناسان نسبت به خوش بینانه بودن این رقم به دولت هشدار دادند اما دولتی ها از این رقم دفاع می کردند.

به عنوان مثال، در حالی که دولت در لایحه بودجه ۱۳۹۳ منابع حاصل از صادرات نفت و میعانات گازی را ۵۱ میلیارد دلار درج کرده بود، پیش بینی مرکز پژوهش ها در گزارشی که  ۲۹ آذر ۱۳۹۲ منتشر شد، این بود که این رقم خوش بینانه است و رقم قابل تحقق حدود ۴۰ میلیارد دلار خواهد بود، یعنی ۲۰ درصد کمتر از رقم مورد انتظار دولت.

مرکز پژوهش های مجلس همچنین در گزارشی که ۴ دی ماه ۱۳۹۲ و قبل از بررسی لایحه بودجه در صحن مجلس منتشر کرد، نسبت به خوش بینانه بودن رقم درآمد نفتی دولت هشدار داد و آن را پرریسک خواند. مرکز پژوهش های مجلس نوشته بود: در مورد تحقق رقم ۱۰۰ دلار به ازای هر بشکه نفت، ریسک هایی وجود دارد. مطابق پیش بینی ها، قیمت نفت در سال ۲۰۱۴ نسبت به ۲۰۱۳ کاهش خواهد یافت.
بازوی تحقیقاتی مجلس در همین گزارش به دولت و مجلس پیشنهاد کرده بود که برای کاهش ریسک مربوط به قیمت نفت، در لایحه بودجه قیمت نفت به ۹۰ تا ۹۵ دلار کاهش یابد.

مرکز پژوهش ها همچنین در گزارش دیگری که ۱۳ دی ماه منتشر شد، نسبت به افزایش وابستگی بودجه ۹۳ به درآمدهای نفتی هشدار داده و اعلام کرده بود: منابع حاصل از درآمد نفت در لایحه بودجه نسبت به پیش بینی عملکرد سال ۱۳۹۲، حدود ۶۰ درصد رشد داشته است و حتی با تعدیل های ناشی از افزایش نرخ ارز و قیمت هر بشکه نفت خام و افزایش داخلی میعانات گازی، حدود ۲۸ درصد نسبت به پیش بینی عملکرد سال ۱۳۹۲ بیش برآورد شده که غیرمحتاطانه است.

این مرکز در گزارش دیگری که ۳۰ دی ۱۳۹۳ منتشر شد، باز هم نسبت به ریسک بالای نفت ۱۰۰ دلاری هشدار داده و نوشته بود: در خصوص قیمت نفت ۱۰۰ دلاری به ازای هر بشکه نیز اطلاعات در اختیار نشان می دهند که این قیمت تقریبا حداکثر قیمت پیش بینی شده انواع نفت خام موجود در دنیا برای سال ۲۰۱۴ است که بر این اساس احتمال وقوع منابع نفتی لایحه بودجه سال ۱۳۹۳ با خطرپذیری زیادی مواجه خواهد بود.

البته گزارش های کارشناسی مرکز پژوهش ها درباره لایحه بودجه ۱۳۹۳ مورد بی توجهی دولتی ها و مجلسی ها قرار گرفت و همان رقم نفت ۱۰۰ دلاری به تصویب رسید.

* حمایت حامیان همیشگی

سال گذشته هر گاه که انتقادات نسبت به خوش بینانه بودن نفت ۱۰۰ دلاری در بودجه ۱۳۹۳، مطرح می شد، اصلاح طلبانی که حمایت از دولت روحانی را سرلوحه کارهای سیاسی خود قرار داده اند، این انتقادات را رد می کردند.

به عنوان مثال، سعید لیلاز عضو حزب کارگزاران، در این باره گفته بود: به نظر می‌رسد منابع بودجه ۹۳ کاملا قابل تحقق است و قیمت نفت با توجه به شواهد و قراینی که در دنیا وجود دارد نسبتا متوازن دیده شده و نرخ دلار هم خیلی خوب و واقع‌بینانه منظور شده است.
 

* دفاع نوبخت و زنگنه

محمدباقر نوبخت معاون برنامه ریزی و نظارت راهبردی دولت نیز که مسئولیت تدوین بودجه را در اختیار دارد، سال گذشته هر بار مورد انتقاد نمایندگان و کارشناسان قرار می گرفت که نفت ۱۰۰ دلاری ریسک آمیز است، این انتقادات را رد می کرد.

مثلا او در جلسه ای در کمیسیون برنامه و بودجه مجلس پس از آن که برخی اعضاء نسبت به تعیین نفت ۱۰۰ دلاری نقدهایی داشتند و مرکز پروهش‌های مجلس هم برآورد این میزان درآمد را مقداری خوش‌بینانه ‌دانست، گفته بود: این عدد  براساس مطالعات کارشناسی به دست آمده و قطعا میانگین فروش نفت در سال آینده از این عدد کمتر نخواهد شد.
 

بیژن زنگنه وزیر نفت دولت یازدهم نیز نفت ۱۰۰ دلاری را کاملا قابل دفاع می دانست و می گفت: انتظار می رود میانگین  بهای سبد نفتی اوپک در سال ٢٠١٤ نفت سبد اوپک بالای ١٠٠ دلار  برای هر بشکه باقی بماند.

در آن زمان با وجودی که اقتصاددانان داخل و خارج مجلس از خوش بینانه بودن نفت ۱۰۰ دلاری سخن می گفتند، دولتی ها بر کارشناسی بودن این رقم اصرار داشتند و در نهایت مجلس با اعتماد به اظهارات دولتی ها خصوصا زنگنه و نوبخت، نفت ۱۰۰ دلاری را تصویب کرد.
 

* چه کسانی دلسوز دولت هستند

اما این روزها که مسئولان نفتی و بودجه ای دولت، کاهش ۳۰ درصدی قیمت نفت را غیرقابل پیش بینی می خوانند و خود را مبرا جلوه می دهند، گزارش های کارشناسی مرکز پژوهش ها و اظهارات برخی نمایندگان مجلس درباره لایحه بودجه ۱۳۹۳، این ادعاها را نقش بر آب می کند.

تجربه تدوین بودجه ۱۳۹۳ و واکنش های محافل مختلف به آن، نشان داد چه کسانی واقعا دلسوز دولت یازدهم هستند: اصلاح طلبانی که خود را اقتصاددان و کارشناس اقتصادی می دانند و از هر اقدام دولت روحانی دفاع می کنند، یا اقتصاددانان و کارشناسانی که دیدگاه های کارشناسی خود را بر مبنای اصول اقتصادی بیان می کنند، نه علائق سیاسی.
 

اکنون که قیمت نفت به حدود ۸۰ دلار سقوط کرده و حتی روحانی نیز نسبت به این موضوع هشدار داده، بهتر است مسئولان بودجه ریزی دولت برای تدوین لایحه بودجه سال ۱۳۹۴ به دیدگاه های کارشناسان واقعی، توجه کنند.

منبع: مشرق