عمان یکی از مهمترین کشورهای حوزه خلیج فارس است که در سال های اخیر مقامات آن بیشترین رفت و آمد را به تهران داشته اند و البته بهترین روابط را هم. در آخرین سفر پادشاه این کشور به تهران، رهبر انقلاب عمان را «همسایه ای خوب و حقیقی» نامیدند. پایگاه اطلاع رسانی «نماینده» به همین منظور در گفت و گویی با حسین رویوران، کارشناس مسایل منطقه به تحلیل این جمله مقام معظم رهبری و رابطه عمان و ایران پرداخته است:

نماینده - لطفا کمی از وضعیت سیاسی و اجتماعی عمان و اشتراک ها و اختلاف های این کشور با ایران بگویید.

ایران و عمان با هم پیوندهایی سیاسی و تاریخی دارند. وجه تاریخی آن مربوط است به حضور ایران در عمان و یمن که سابقۀ آن به قبل از اسلام برمی گردد و بسیاری از گماشتگان ایران در آنجا حکومت می کردند.

در تاریخ جدید، حرکت چپ گرای ظفار در دهۀ هفتاد میلادی در آنجا ظهور و بروز پیدا کرد که ارتش عمان، با ورود ارتش شاهنشاهی ایران موفق شد این حرکت را سرکوب و مهار کرده و نظام را در عمان حفظ کند.

به همین دلیل، نظام سیاسی عمان، از آنجا که ایرانی ها تاج و تخت شان را حفظ کردند، نسبت به آنها احساس دِین می کند و در نهایت یک نوع وفاداری نسبت به این مسأله وجود دارد.

آقای سلطان قابوس هم که در حال حاضر در رأس این نظام قرار دارد، معمولاً در اجلاس سران شورای همکاری خلیج فارس شرکت نمی کند، اما به ایران سفر می کند و این خود، پیام دارد و معنی دار است و نشان می دهد عمان برای ایران ارزشی متفاوت قائل است.

بر همین اساس نیز سلطان قابوس سعی کرده است اولین کسی باشد که پس از انتخابات به ایران سفر می کند.

نماینده - این موارد نشانۀ نزدیکی عمان به ماست. آیا ما با این کشور اختلافاتی هم داریم؟

خیر؛ ما با عمان اختلافی نداریم. نه اختلاف زمینی و نه اختلاف خاص دیگری. البته تفاوت های اجتماعی بین ما وجود دارد که همین تفاوت ها هم می تواند زمینۀ نزدیکی باشد.

اکثریت مردم در عمان، «عبازی» مذهب هستند. عبازیه یکی از مذاهب منشق از خوارج است. در گذشته زمانی که خوارج وجود داشتند، وضعیت متفاوت بود و به خصوص نسبت به ایرانی که اکثریت آن شیعه است، تفاوت های جدی وجود داشت. اما در حال حاضر این مذهب بسیار تغییر پیدا کرده و مشترکات زیادی با شیعه دارند، به امام معتقدند، همین طور که شیعه به امام معتقد است، هر چند که مصداق امام در نزد ما و آنها متفاوت است؛ یعنی آنها به امام حی و زنده معتقدند و هر چند وقت یک بار، امام را در منطقۀ سلاله انتخاب می کنند و در آنجا این امام به عنوان رهبر دینی شان انتخاب می شود.

مردم عمان در حدود ۸۰ ـ ۹۰ سال پیش در درگیری هایی که با وهابی ها داشتند، دفاع بسیار خوبی از خودشان کردند و موفق شدند غازیان وهابی را به عقب برانند و این موضوع، نوعی تضاد بین آنها و وهابیت ایجاد کرده که انعکاسی در عرصه های سیاسی و نوع رابطه با عربستان هم دارد.

نماینده - عمان در بین کشورهای عربی چه جایگاهی دارد؟

عمان در بین مجموع ۲۲ کشور عربی، شاید جایگاه خیلی بالایی نداشته باشد؛ ضمن اینکه جمعیت بسیار محدودی در حدود ۵ میلیون نفر با امکاناتی بسیار محدود دارد. تولید روزانۀ نفت این کشور از ۷۰۰ هزار بشکه در روز تجاوز نمی کند. لذا این کشور، نه بسیار پولدار است و نه کشوری است که به دنبال پرستیژ باشد.

عمان از نظر جغرافیایی دارای موقعیت استراتژیک است؛ چرا که در آن سوی دهانۀ تنگۀ هرمز و در مقابل ما قرار دارد. هر چند که این بخش (نقطۀ مقابل ما در خلیج فارس در تنگۀ هرمز) به عمان پیوستگی ندارد. به عبارتی عمان از دو بخش تشکیل شده است که این دو بخش، پیوستگی زمینی به هم ندارند. بین این دو، امارات یا همان امارت فجیره قرار می گیرد و این پیوستگی را قطع می کند. یعنی اگر یک نفر از رأس مسندم بخواهد به عمان برود، ناگزیر باید از امارات عبور کند.

نماینده - در میانجی گری بین ما و کشورهای دیگر، تاکنون عمان چه نقشی داشته است؟

عمان تا به حال سعی کرده است نقش های ایجابی در نزدیکی ما با کشورهای شیخ نشین خلیج فارس ایفا کند. در دورۀ آقای هاشمی رفسنجانی، عمان این نقش را انجام داد و در این نقش موفق بود. در دورۀ آقای خاتمی هم این نقش را به خوبی بازی کرده و حتی سلطان قابوس هم در سفر اخیری که به ایران داشته، آمادگی عمان برای ایفای چنین نقشی را اعلام کرده است. لذا می تواند نقش بسیار خوبی در تنش زدایی در رابطۀ بین ایران و شیخ نشین های خلیج فارس ایفا کند.

نماینده - رفتار عمان با ما در مقایسه با رفتار سایر کشورهای عربی چگونه است؟

در ارتباط با شیخ نشین های خلیج فارس، هیچگاه عمان نقش منفی در مقابل ایران نداشته است. در حالی که در جنگ تحمیلی یا در انقلاب، همۀ کشورهای حاشیۀ خلیج فارس به استثنای عمان در کنار صدام بودند و در مقابل انقلاب قرار گرفتند، در حالی که عمان اعلام کرد ایران دوست ماست؛ چه رژیم شاهنشاهی باشد و چه جمهوری اسلامی و ما براساس دوستی با ایران برخورد می کنیم و این نشان می دهد که عمان هیچگاه موضع منفی علیه ایران نداشته و این نقطۀ بسیار مثبتی است در کارنامۀ رابطۀ ایران و عمان.

نماینده - از اینکه مقام معظم رهبری در دیدار اخیر با سلطان قابوس فرمودند عمان یک همسایۀ خوب و حقیقی برای ماست، چه تحلیلی دارید؟

در منطقۀ خلیج فارس، رژیم های تقریباً ضعیف با توان نظامی محدود و ثروت های انبوه حاکم هستند. لذا چشم داشت به اینها بسیار بسیار بالاست و به دلیل اتکای این کشورها به حضور قدرت های بزرگ بین المللی (بعد از اشغال کویت)، متأسفانه کشورهای منطقه با دادن این پایگاه ها عملاً امنیت ایران را تهدید کردند. کویت، عربستان، قطر، بحرین، امارات و ... پایگاه دادند. همۀ این کشورها به نوعی دارند امنیت ما را تهدید می کنند.

نمی خواهم بگویم عمان پایگاه نداده، چون پایگاه جزیرۀ مُسَیره، پایگاه مشترک انگلیس و آمریکاست، پس عمان هم به این کشورها پایگاه داده، اما شرط عمان همواره این است که نباید حضور آنها در خاک عمان، هیچگونه رفتار خصمانه داشته باشد و این نشان می دهد عمان علیرغم این که هم با غرب و هم با ایران رابطه دارد، اما سعی نمی کند که کسی از خاک و آب آن کشور به ایران آسیبی برساند. همین مقدار تفاوت عمان با کشورهای منطقه نشان می دهد که عمان نسبت به ایران، نگاهی کاملاً مثبت دارد.

نماینده - صحبت های رهبر انقلاب در دیدار با سلطان قابوس، چه جایگاهی در عرصۀ بین المللی دارد؟

جمهوری اسلامی ایران بعد از انقلاب در سیاست خارجی، بحث همگرایی در سطح امت اسلامی و جهان اسلام را در اولویت کاری قرار داده است. به همین دلیل، گسترش رابطه با هر کشور اسلامی، در جهت تحقق سیاست امتی نظام اسلامی در ایران به شمار می آید.

از این رو من تصور می کنم با این صحبت، بخشی از این سیاست در حال تحقق است؛ برای همین، حضرت آقا این جملات را گفتند که نشان دهندۀ این است که ایران نسبت به هیچ کدام از کشورهای شیخ نشین خلیج فارس، کوچک ترین چشم داشتی ندارد. در واقع اگر خود آنها نگاهشان مثبت باشد، نگاه ایران هم مثبت است. اگر رابطۀ ایران با برخی کشورها مشکل دارد، این به نوع رابطۀ طرف مقابل برمی گردد، نه ایران.

با تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید.