نماینده - محمد رضا رحمانی؛ از عذاب آورترین حالات درونی انسان، چشیدن طعم فقر است به رغم داشتن دارایی زیاد. دسته ای از افراد هستند با کلی غرور و تکبرکه به غلط پنداشته اند زندگیشان در ارتفاع بالایی قرار دارد. اما یک مشکل پیش پا افتاده به آنها می فهماند که این طور هم نیست. در واقع زندگی آنها ارتفاع دارد اما ارتفاع پست. وقتی پس از سال ها دویدن برای رسیدن به آرامش ببینی تمام آنچه را که در جستجویش بودی در طول مسیر از دست داده ای، حس انسانی را داری که از بلندی سقوط کرده باشد. درست مثل اردلان تمجید. مردی که بیشتر ادای یک پدر دلسوز را در می آورد تا اینکه خود او باشد. این طبل توخالی با نقاب پدر را بگذارید کنار یک زنِ بی خیال و بی مسئولیت و البته عاشق فرنگ. تنها واژه ای که از دل این آشفته بازار روابط و عواطف سرد انسانی بیرون نمی آید خانواده است.
از فانتزی های معنوی تا مصیبت نامه
دور از ذهن نیست اینکه به عنوان یک بیننده، سریالی تلویزیونی آن هم در ماه مبارک رمضان را یک ماه دنبال کنی و در انتها به این سوال برسی: که چی؟ ما دیگر عادت کرده ایم و البته آگاهیم که سریال ماه رمضان یعنی آب بستن به یک متن شلخته و استفاده از ارواح و نمایش بهشت و جهنم و پخش آگهی آن هم به مدت یک ماه. البته جای شکرش باقی ست که امسال از ارواح سرگردان و روابط عاشقانة آنها و نشان دادن برزخ خبری نبود..
چیزی شبیه واقعیت
نمی شود این قضیه را انکار کرد که نمایش واقعیت های زندگی در قالب یک فیلم و یا یک سریال کار دشواری ست. اما می شود به آن نزدیک شد. مادرانه تنها قصة پر غصه ای است که محصول تخیلات و روحیة حساس و هنرمندانة نویسنده آن می باشد. تنها شاهد برای این گفته تماشای مجدد قسمت های پایانی این سریال و گوش دادن به دیالوگ هایی است که دو به دو بین افراد مختلف از اردلان تمجید و دخترش گرفته تا محمد جواد و رعنا رد و بدل می شود. در جامعه ای که ما در آن زندگی می کنیم هرگز از این واژه های مسجع و استعاره ها و آرایه های ادبی در ادبیات عامیانه استفاده نمی شود. دو حالت بیشتر ندارد یا اینکه سعید نعمت الله در جامعة دیگری زندگی می کند و یا اینکه تمام اعضای خانواده و دوستان او استاد ادبیات و یا شاعر هستند.
درامی که قهرمان ندارد
مادرانه یک درام اجتماعی کش آمده و خسته کننده است. اما هیچ یک از اصول و ارکان درام را ندارد و یا ناقص دارد. قهرمان این درامی که روایت می شود چه کسی است؟ نه اردلان نه مریم و نه محمد جواد هیچ کدام نمی توانند در جایگاه قهرمان این درام باشند. بنابراین ما با یک ضعف بزرگ و مبنایی در فیلمنامة مادرانه مواجه هستیم. مادرانه پر است از خرده قصه های کلیشه ای و مرسوم در تلویزیون نظیر گرفتن بچه از پرورشگاه برای پدر و مادری که صاحب فرزند نمی شوند. در رابطه با شخصیت پردازی قصة این سریال هم همین بس که کاراکتر اردلان تمجید یک کپی برداری به تمام معنا از کاراکتر جمیل در سریال دیوار است. یک ضد قهرمان دوست داشتنی و علاقه مند به دخترش با گذشته ای تاریک. در کنار ضعف های اساسی فیلمنامة این سریال استفاده بیش از اندازه از موسیقی متن را هم اضافه کنید. از کارن همایونفر موزیسین این کار می توان به عنوان یک بازیگر در تیتراژ پایانی سریال نام برد. کاراکتری که در اکثر سکانس ها مورد استفاده قرار می گرفت و یک دیالوگ تکرای داشت.
حرف های خوب و دلنشین
با وجود تمام این مشکلات، فیلمنامة مادرانه محاسنی هم دارد. کاراکتر محمد جواد و یا حاج آقا ثانی و دیالوگ های این دو. از نقل قول کردن از صحبت های پند آموز و دلنشین حاج آقا مجتهدی گرفته تا روزه های مستحبی. این موارد هرچند ناچیز وگل درشت و حاشیه ای بودند اما وجود داشتند. همین که نویسنده در زمینه ترویج فرهنگ اسلامی ولو به ناچیز تلاش کرده است جای تقدیر دارد. البته ناگفته نماند که نعمت الله در این زمینه هم در بعضی از موارد افراط کرده و به باوری پذیری توسط مخاطب لطمه زده است. مثلا رو گرفتن شقایق فراهانی با چادر. اگر مریم با چادر در یک سکانس می خوابید تمام حالات را در سریال با چادر تجربه کرده بود.
یکی دیگر از ویژگی های مثبت این سریال بازی خوب و باور پذیر مهدی سلطانی، مهرداد ضیائی، شقایق فراهانی و عباس غزالی ست. بازیگرانی که کاملا مشخص بود تجربة لازم برای بر عهده گرفتن نقش ها را داشتند.
در نهایت آنچه اهمیت دارد این است که هنوز هم با مشاهدة این سریال ها باید افسوس خورد چرا که هیچ نظارتی بر روند ارزشیابی فیلمنامه و فرآیند تولید آثار تلوزیونی نمی شود و چگونه فرصت گران بهای ماه رمضان و مخاطب بالقوۀ آن اینگونه هدر می رود.
نظر شما