به گزارش «نماینده» نشست کمیته آسیب‌های اجتماعی کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی عصر روز گذشته به منظور بررسی الگوهای ساماندهی کودکان کار به ریاست فاطمه قاسم پور رئیس این کمیته و با حضور فاطمه رحمانی عضو این کمیته، بهاره آروین عضو شورای شهر تهران، مالک حسینی مدیرعامل سازمان رفاه و خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران، محمود علی‌گو رئیس دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور و نماینده مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی برگزار شد.

فاطمه قاسم پوربا اشاره به بازدیدی که از مراکز نگهداری کودکان کار بهزیستی داشته است، گفت: در بازدیدی که حدود سه هفته قبل از مراکز حمایت از آسیب‌دیدگاه زیرمجموعه سازمان بهزیستی داشتیم، از یکی از مراکز نگهداری از کودکان کار نیز بازدید کردیم و در آن‌جا طی صحبتی که با مسؤولان بهزیستی داشتیم، چالش‌ها و مسائلی به عنوان موانع ساماندهی این کودکان مطرح شد.

رئیس فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی افزود: با توجه به صحبت‌های آن جلسه، به نظر رسید که تفاوت در رویکردها میان دستگاه‌های ذی‌ربط، موجب ایجاد موانعی در مسیر ساماندهی این کودکان شده و لازم است در جلسه‌ای این رویکردها در کنار هم مطرح شود.

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس خاطرنشان کرد: اولویت ما در موضوع آسیب‌های اجتماعی، دستیابی به مدل‌هایی مبتنی بر اجماع و اقناع ذی‌ربطان است تا بیشترین هم‌افزایی در مسیر فعالیت صورت گیرد. ما باید برای ساماندهی کودکان کار که با رشد سریع همراه است، تدبیری بیاندیشیم و به یک مدل اثربخش برسیم.  

اعتبارات لازم برای ساماندهی کودکان کار در بودجه ۱۴۰۰ تعیین شد

فاطمه رحمانی ضمن تأکید بر اهمیت ساماندهی این کودکان در بیان گزارشی که از دو رویکرد شهرداری، شورای شهر و بهزیستی ارائه شده است، یادآور شد: بر اساس گزارش‌ها شهرداری و شورای شهر و بهزیستی در ساماندهی کودکان کار دچار اختلاف رویکرد هستند و لازم است با بحث و تبادل نظر پیرامون این موضوع به یک رویکرد مشترکی دست یابیم.

عضو کمیته آسیب‌های اجتماعی کمیسیون اجتماعی مجلس تأکید کرد که اعتبارات لازم برای ساماندهی کودکان کار در بودجه ۱۴۰۰ تعیین شده است.

بهاره آروین عضو شورای شهر تهران گفت: ما به عنوان نهاد سیاست‌گذاری و مقررات‌گذاری برای شهر تهران و شهرداری به هیچ وجه با رویکرد مافیا در مورد کودکان خیابان برنامه‌ریزی نکرده ضمن اینکه شهرداری در حوزه ساماندهی این کودکان متولی نبوده و به عنوان دستگاه همکار وارد عمل شده است.  
وی در ادامه از موازی‌کاری وزارت کشور، استانداری، بهزیستی و سایر دستگاه‌های مربوطه در این حوزه به عنوان مانعی در مسیر ساماندهی کودکان کار یاد کرد و ضمن تشریح روند جمع‌آوری این کودکان که آن را ایده‌ای خلاف عدالت اجتماعی خواند، افزود: جمع آوری این کودکان اقدامی بی‌ثمر و پرهزینه بوده، ضمن اینکه ساماندهی آنها امری مقطعی و نامطلوب است.  
آروین در ارائه پیشنهاد برای ساماندهی دائمی کودکان کار تأکید کرد: پیشنهاد می‌کنم مجلس طی مصوبه‌ای دستگاه‌های مربوطه در این حوزه را ملزم کند تا مراکزی ایجاد کنند که به طور شبانه‌روزی به این کودکان خدمات آموزشی، بهداشتی و درمانی، تغذیه و خدمات مشاوره‌ای و آموزش مراقبت از خود ارائه دهند.

عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه تا زمانی که کودکان کار از طریق مردم حمایت مالی شوند از آنها به عنوان نیروی ارزان سودده استفاده می‌شود، تصریح کرد: ما باید شرایطی را فراهم کنیم تا بُن‌های ارائه خدمات آموزشی- تفریحی تهیه شده و در اختیار مردم قرار گیرد و به گونه‌ای فرهنگ‌سازی شود که افراد با ارائه ای بن‌ها به کودکان خیابانی بستری برای عدم سوء استفاده مالی فراهم کند.

 باید با پدیده قاچاق کودکان مبارزه کنیم

مالک حسینی مدیرعامل سازمان رفاه و خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران گفت: هم اکنون کودکان کار در دو قالب خیابانی و زیرزمینی فعالیت می‌کنند که ساماندهی کودکان زیرزمینی از این لحاظ که در مقابل دید نیستند، مشکل‌تر است. ضمن اینکه کودکان کار، یا ایرانی یا مهاجر هستند که ایرانی‌ها یا مقیم تهران یا مهاجر از دیگر نقاط کشور هستند اما موضوع در مورد کودکان مهاجر پیچیده‌تر بوده چرا که یا تحت پوشش خانواده و یا بدون خانواده هستند که وضعیت این افراد خطرناک‌تر است به این دلیل که به زباله‌گردی مشغول هستند.

وی تصریح کرد: دردناک‌ترین گروه‌های کودکان خیابانی را مهاجران فاقد خانواده‌ای تشکیل می‌دهند که توسط برخی افراد از هرات به صورت قاچاق وارد ایران می‌شوند و معمولاً در گودها یا گاراژها سکونت دارند که تعدادی از آنها را شناسایی کرده و گزارش وضعیت آنها را به دستگاه قضایی ارسال کرده‌ایم.

حسینی در ادامه از نبود آمار دقیق از کودکان خیابانی به عنوان مانعی در مسیر ساماندهی آنها و هدررفت منابع در این حوزه یاد کرد که برنامه‌ریزی‌ها را با چالش مواجه می‌کند.

مدیرعامل سازمان رفاه و خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران با استناد به بند (۳) ماده (۸۰) قانون برنامه ششم توسعه یادآور شد: شهرداری بر اساس این قانون در ساماندهی کودکان کار تنها به تأمین زیرساخت‌ها مکلف شده است.

وی اظهار کرد: شهرداری تاکنون ۲۵ مرکز پرتو و ۲۵ مدرسه صبح رویش جهت ساماندهی کودکان کار ایجاد کرده و در پی آن به ۵ هزار و ۲۰۰ کودک خیابانی یا در معرض آسیب خدمات ارائه داده است. این مراکز برنامه‌هایی از جمله سوادآموزی، مهارت‌آموزی، توانمندسازی و ارائه خدمات مددکاری به این کودکان را در دستور کار قرار دادند.  

حسینی خاطر نشان کرد: بیش از ۸۰ درصد کودکان مراکز پرتو غیرایرانی هستند و به این دلیل که فاقد مدارک هویتی بوده نمی‌توانند در مدارس ثبت‌نام کنند. بنابراین جهت دریافت خدمات آموزشی به این مراکز مراجعه می‌کنند ضمن اینکه ما برای اولین بار برای کودکان کار بالای ۱۵ سال مرکزی جهت ارائه مهارت شغلی راه‌اندازی کردیم که هزینه‌های آن توسط سازمان‌های مردم‌نهاد تعیین می‌شود، از سوی دیگر راه‌اندازی ۵ مرکز خدمات سیار را در دستور کار داریم و قرار است با همکاری جهاد دانشگاهی برای ۵۰۰ خانواده کودکان کار و در معرض آسیب دوره‌ توانمندسازی برگزار کنیم تا به درآمد پایدار دست یابند.

وی با اشاره به دو موضوع مهم در حوزه ساماندهی کودکان کار که باید مورد توجه قرار گیرد، افزود: کودکان کار محصول فقر هستند بنابراین باید با حمایت از خانواده آنها این کودکان را ساماندهی کنیم ضمن اینکه لازم است با پدیده قاچاق کودک مبارزه کنیم که تحقق این مهم نیز در گرو همکاری وزارت کشور است.

۲ سال حبس در انتظار والدینی که به تعهدشان بعد از یک بار ساماندهی کودک کار پایبند نباشند

محمود علی‌گو رئیس دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور افزود: بر اساس ماده (۷۸) قانون برنامه ششم توسعه دولت مکلف شده که کودکان خیابانی را تحت حمایت قرار دهد. در همین راستا سازمان بهزیستی ۶ هزار کودک خیابانی را ساماندهی کرده است.  

وی ادامه داد: هم اکنون ۱۴ هزار و ۶۵۰ پرونده حمایتی مداوم برای کودکان خیابانی کل کشور در بهزیستی تشکیل شده که از این تعداد ۴۸۰۰ کودک در تهران هستند، ضمن اینکه باید به این نکته اشاره کنم این سازمان در تلاش است که طرح جمع‌آوری کودکان متوقف شود و ساماندهی آنها از طریق برخوردهای سلبی صورت نگیرد.

علی‌گو در ادامه نحوه ساماندهی کودکان خیابانی بر اساس آیین‌نامه مصوبه سال ۸۴ هیأت دولت و مصوبه شورای اجتماعی کشور و اصول رویکرد جدید سازمان بهزیستی در قالب خانواده‌محوری، رویکرد دوستدار کودک، توانمندسازی، اکولوژیک و فناوری‌های نرم را تشریح کرد.

وی خاطر نشان کرد: سازمان بهزیستی در پی برنامه پژوهشی دو ماهه به یک مدلی برای ساماندهی این کودکان رسیده است که در آن حذف بازار با عنوان محلی جهت تأمین درآمد این کودکان از جیب مردم تأکید می‌کند چرا که بر اساس گزارش‌ها میانگین درآمد هر یک از آنها روزانه بیش از ۱۵۰ هزار تومان است یعنی حقوق آنها بالاتر از آنچه وزارت کار تعیین کرده می‌شود.

علی‌گو در ادامه با اشاره به چرخه کامل حمایت و توانمندسازی کودکان کار توسط سازمان بهزیستی اعم از آماده‌سازی جامعه و محیط، شناسایی، جذب و انتقال، پذیرش و کاهش بحران، توانمندسازی و پیگیری و هدایت؛ از آماده‌سازی جامعه و محیط به عنوان مهمترین گام این چرخه یاد کرد. ضمن اینکه تأکید کرد که از طریق شناسایی توانسته‌اند ۱۴ هزار پرونده برای کودکان خیابانی تشکیل داده و آنها را کدگذاری کرده و به آنها خدمات ارائه دهند که از این تعداد حدود ۱۶۰۰ پرونده مربوط به تهران است.

رئیس دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور تصریح کرد: ما با شناسایی کودکان خیابانی ایرانی آنها را مستقیما به خانواده‌هایشان تحویل داده و از آنها تعهد می‌گیریم سپس مرحله توانمندسازی را برای آنها اجرا می‌کنیم که این روش بالای ۷۰ درصد اثربخشی داشته است. ضمن این که چنانچه خانواده‌ها از تعهد خود در این زمینه سرپیچی کنند بر اساس ماده (۱۵) قانون حمایت از کودکان و نوجوانان به دو سال حبس محکوم خواهند شد.

وی در پایان تأکید کرد: باید راهکاری اندیشیده شود تا برای جلوگیری از افزایش جمعیت کودکان اتباع خارجی از قاچاق آنها جلوگیری شده و مانع از تردد آنها شوند/