ماهنامه«نماینده»؛ متین محجوب/* عدم تصویب کلیات لایحه بودجه ۹۷، هر چند اتفاق عجیبی بود و از سوی کارشناسان، اهالی رسانه و حتی خودِ نمایندگان قابل پیشبینی نبود اما سؤال اینجاست که چقدر توانست نقش اصلاحی داشته باشد و کاستیها و ناراستیهای سند دخلوخرج کشور را سامان دهد؟
با شناختی که نسبت به نمایندگان مجلس دهم در اذهان اغلب سیاسیون و اهل رسانه وجود دارد، کمتر کسی حدس میزد مجلسی که رأی بالا به کابینۀ دوازدهم داده و بارها همسویی خود با دولت را در عمل اثبات کرده و بر برخی خطاهایش چشمبسته است، دست رد به کلیات لایحۀ بودجه بزند.
با وجود اینکه برخی رسانههای اصلاحطلب تلاش داشتند این اقدام نمایندگان مجلس را مصادره نموده و رد کلیات بودجه را پیام فراکسیون امید به دولت جلوه دهند(۱)، اما تعداد ۸۳ موافق این لایحه(۲) نشان میدهد حتی اعضای این فراکسیون ۱۰۳ نفره هم که صبح روز رسیدگی به بودجه، کلیات آن را مورد پذیرش قرار داده(۳) و رأی خوبی به آن داده بودند(۴)، به تصمیم فراکسیون پایبند نماندند.
«غلامرضا تاجگردون» رئیس کمیسیون تلفیق بودجه که عصر روز رد کلیات بودجه در مصاحبهای بر «سابقه داشتن رد کلیات لایحه بودجه در مجلس در سنوات قبل» تصریح کرده بود(۵)، چند ساعت بعد در برنامه گفتگوی ویژۀ خبری درباره علت رد کلیات لایحه بودجه توسط مجلس گفت: «رد کردن لایحه بودجه به این شیوه اولین بار بود که اتفاق افتاد.»(۶)
با وجود اینکه دلایل گوناگونی برای این تصمیم مجلس مطرح شد، اما هنوز هم علت واقعی آن برای خیلیها مبهم است. عمدۀ دلایلی که از آنها بهعنوان انگیزههای نمایندگان برای رد این لایحه نام برده میشود مسائل فنی و کارشناسی است؛ از جمله شفاف نبودن بودجه، مکفی نبودن تمهیدات برای ایجاد اشتغال و رفع فقر، ابهامات در مورد کیفیت اجرای قانون هدفمندی، داشتن تبعات منفی برخی تصمیمات و اختصاص بودجه غیرضروری به برخی نهادها.
فارغ از استدلالهای افرادی که جزئیات بندهای بودجه و کمتوجهی به مشکلات اقتصادی کشور را مهمترین دلیل رد کلیات بودجه میدانند، «علیرضا رحیمی» نماینده مردم تهران ازیکطرف به مذاکرۀ کوتاهی با «علی لاریجانی» و مطلع شدن از موضع مثبت رئیس مجلس اذعان کرده و از طرف دیگر از «تلاش آشکار نمایندگانی که عضو هیئترئیسۀ مجلس و نزدیک به دکتر لاریجانی بودند برای جلوگیری از تصویب کلیات» پرده برمیدارد.(۷)
این عضو هیئترئیسۀ فراکسیون امید درعینحال که معتقد است «مخالفت با دولت برای ترمیم مناسبات با نمایندگان و فراکسیونها و دادن کارت هشدار به دکتر روحانی و وزرا از اهم انگیزههای سیاسی مخالفین لایحه بود» خبر داده است که علاوه بر «چند عضو هیئترئیسۀ مجلس و نزدیک به دکتر لاریجانی» و «برخی نمایندگان مستقلین و ولایی»، در «گوشهای از مجلس چند تن از نمایندگان امیدی پس از همفکری فیمابین نیز برای رأی منفی به کلیات (علیرغم مصوبۀ جلسه صبح فراکسیون) تلاشی آشکار آغاز کردند.»(۸)
بههرحال شاید بهتر است این اقدام نمایندگان مجلس را مهر تأیید دیگری بر غیرمنتظره بودن مجلس دهم قلمداد نماییم. با این همه چقدر میتوان به میزان اثربخشی این اقدام غیرمنتظره مجلس در بهبود لایحه بودجه امیدوار بود؟
البته بودجه سال ۹۷ از بدو رونمایی با حواشی مختلفی همراه شد و برخی از نمایندگان مجلس، این اتفاق را حاصل انتشار گسترده در سطح افکار عمومی بر پایه رسانههای نوین اجتماعی دانستند؛ ضمن اینکه چنین رویدادی را نیز به نوعی سازنده ارزیابی کردند. مسائلی که در همان روزها درباره عوارض خروج از کشور، افزایش قیمت سوخت، پرداخت یارانهها و امثال آن، با ضربآهنگ بسیار سریعی بین مردم درست به دست میشد نمونههایی از همین تحلیلهای مردمی است که بهرغم محاسن آن، بیم آن میرفت که اساساً این سند مهم مالی در کشور در همین امور تقلیل دهد.
اما رد کلیات در نخستین روز بررسی لایحه بودجه در صحن بهارستان، باعث شد نظرها را به اینسو جلب کند که گویی لایحه تقدیمی از سوی دولت با تغییرات جزئی در برخی بندها که در بررسی جزییات بودجه صورت میگیرد، اصلاح شدنی نیست.
در این راستا آنچه بسیاری از صاحبنظران بر آن اتفاقنظر دارند، فاصله محسوس احکام و ارقام موجود در بودجه با واقعیتهای کشور است. واقعیتهایی که بعضاً با آمار ارائه شده از سوی برخی مسئولین، مغایرت دارد. مغایرت بودجه با اسناد بالادستی هم معضل کلان دیگری است که لایحه بودجه از آن رنج میبرد و مجلس تلاش کرد تا حد امکان آن را برطرف سازد. این مسئله باعث شده که بودجه ۹۷ به روزمرگی مبتلا شده و نتوان آن را گامی به سوی آینده ارزیابی کرد.
پینوشتها:
۱. armandaily.ir/fa/news/main/۲۱۱۸۷۱
۲. namayande.com/news/۱۴۳۵۸۱
۳. famnews.ir/?p=۴۱۳۴
۴. t.me/Alireza_Rahimi_MP/۱۲۲۶
۵. icana.ir/Fa/News/۳۶۸۰۲۲
۶. ibena.ir/news/۸۱۲۲۵
۷. t.me/Alireza_Rahimi_MP/۱۲۲۶
۸. همان
سردبیر ماهنامه «نماینده»
نظر شما