هفته نامه «نماینده»؛ مرتضی صفارینطنزی*/ دولت لایحه افزایش ۷ منطقه آزاد را به مجلس ارائه نموده است. معتقدم مناطق آزاد میتواند مفید بوده و به توسعه اقتصادی کشور کمک کند، به شرط آنکه مطالعات کافی در زمینه ایجاد آن صورت گرفته باشد و منشأ آن چشم و همچشمی و نگاه منطقهای نباشد.
متأسفانه امروز نوعی رقابت ناسالم در میان استانها و در شهرستانها ایجاد شده است که هرکدام تلاش میکنند از این قافله عقب نمانند و در همین راستا برای خود منطقه آزاد یا منطقه ویژه اقتصادی تعریف میکنند.
به نظر میرسد بایستی منطقه ویژه اقتصادی یا منطقه آزاد تجاری در جغرافیایی شکل بگیرد که ویژگیهای خاصی داشته باشد و نیز بتواند امکانات مورد نیاز را در منطقه جذب کند.
بهعنوانمثال این مناطق باید در کنار شاهراه، خط آهن یا مسیرهای اصلی کشور احداث شوند تا تولیدات حاصل از این مناطق در محدوده خود متوقف نشود بلکه بتواند بهسرعت به بازارهای هدف و مصرف منتقل شود. خصوصاً اگر کالا برای صادرات تولید میشود باید توان و دسترسی به مبادی خروجی کشور وجود داشته باشد.
این مناطق همچنین باید ظرفیت و پتانسیل جذب سرمایه را داشته باشد؛ یعنی جایگاهی داشته باشند تا برای سرمایهگذار جذاب باشد که اقدام به سرمایهگذاری نماید؛ صرف اینکه یک منطقه بهعنوان منطقه آزاد یا منطقه ویژه معرفی شود الزاماً این اقدام موفقیتآمیز نخواهد بود!
اگر در نقاطی از کشور با احراز شرایطی این مناطق تعریف شوند که بتواند جذب سرمایهگذاری کند، میتواند به ایجاد اشتغال، رشد منطقه و اقتصاد کشور کمک نماید.
بسیاری از مناطق آزادی که تاکنون در کشور وجود داشتهاند شرایط لازم را نداشتند و بر همین اساس نتوانستند اهداف مورد نظر را تحقق بخشند. بعضاً مواردی وجود دارد که سالیان سال بهعنوان منطقه ویژه شناخته شدهاند اما نهتنها موجب تأثیر مثبت در اقتصاد کشور نشدند بلکه حتی تحولی در منطقه هم شکل نگرفته است.
متأسفانه در بسیاری از مناطق آزاد که قبلاً تعریف شده، رشد و توسعهای را شاهد نبودهایم و اغلب نتوانستند در جذب سرمایه موفق ظاهر شوند. اگر چه این مناطق بهعنوان مبادی صادراتی تعریف شدهاند اما در حوزه واردات فعالیت میکنند.
باید بپذیریم که دولت هم بر اساس فشاری که نمایندگان یا مسئولین مناطق مختلف وارد میکنند به این لوایح تن میدهند و الزاماً در صحن مجلس همه نمایندگان موافق آن نخواهند بود و با آمدن لایحه افزایش مناطق آزاد به صحن مجلس، این لایحه حتماً چکشکاری خواهد شد.
در خصوص عیوب و نواقص موجود در عملکرد مناطق آزاد و ویژه، خلأ قانونی احساس نمیشود بلکه بایستی در اجرای صحیح قانون تلاش بیشتری صورت پذیرد. نظارت مجلس نیز در این موضوع میتواند با کنترل بر عملکرد این مناطق قابل انجام باشد. یکی از مبادی قاچاق در کشور همین مناطق ویژه و آزاد هستند که موجب شده در کنار مزایای موجود، معایبی نیز داشته باشند.
اخیراً در بازدیدم از گمرک، متوجه وجود گلایههایی شدم؛ از جمله اینکه مبادی رسمی ورود کالا به کشور که در اختیار گمرک است توسط نظارت و سیستم دقیق، تحت کنترل قرار دارند ولی بخشی از واردات کشور که از طریق مناطق آزاد صورت میگیرد هیچگونه کنترلی روی آن صورت نمیگیرد.
در راستای اصلاح این روند باید به فلسفه وجودی این مناطق توجه داشت. چنانچه کارکردهایی که برای این مناطق پیشبینی شده بهصورت دقیق عملیاتی شود و در همان مسیرها گام برداشته شود میتواند مفید باشد و درعینحال باید اقداماتی که خارج از این ضوابط انجام میشود متوقف گردد.
اگر در ایجاد مناطق آزاد چارچوبها بهدرستی در نظر گرفته شود، این مناطق جایگاهی هستند که در راستای اهداف اقتصاد مقاومتی میتوانند مفید واقع شوند. اساساً اقتصاد مقاومتی را اقتصادی درونزا و برونگرا تعریف کردهاند؛ در همین خصوص مناطق آزاد را نیز مقامی برای جذب سرمایه خارجی پیشبینی کردهاند.
چنانچه در این مناطق تلاش شود جذب سرمایۀ خارجی انجام گرفته و تولید با محوریت صادرات صورت بگیرد در راستای اقتصاد مقاومتی گام برداشته شده و میتوان گفت جذب سرمایه خارجی و توسعه صادرات که محورهای اصلی اقتصاد مقاومتی هستند محقق خواهد شد.
*نماینده قمصر و نطنز در مجلس شورای اسلامی
نظر شما