به گزارش نماینده، "توافقنامه لوزان" نام پیمان صلحی بود که در لوزان سوئیس در سال ۱۹۲۳ میان ترکیهی عثمانی از یک سو و متفقین از سوی دیگر به امضا رسید و باعث به رسمیت شناخته شدن کشور تازه‌بنیاد ترکیه (ترکیهی مدرن) از سوی کشورهای جهان شد. ماجرای این صلح به جنگ جهانی اول و همراهی دولت عثمانی با آلمان و اتریش و مجارستان در جنگ جهانی اول بازمی‌گشت. متفقین پس از پیروزی در جنگ جهانی اول برای تنبیه امپراتوری عثمانی طی پیمانی به نام توافق"سور" قلمروی این امپراتوری را به منطقه آناتولی که اهالی آن منحصرا ترک‌تبار بودند، محدود کردند؛ در آن هنگام، بریتانیا و فرانسه تنگه‌های "داردانل" و "بسفور" و شهر استانبول را درتصرف خود داشتند. بر اساس همین پیمان ساحل غربی آناتولی نیز به یونانی‌ها داده شد و مقرر شد یک ارمنستان بزرگ مستقل و یک منطقه خودمختار کردنشین در بخش‌های شرقی آناتولی ایجاد شود؛ و این به معنای تجریه و پایان امپراتوری عثمانی بود. این پیمان اعتراض و شورش ملی گرایان ترک را در پی داشت. آنها با کمک بلشویک‌های روسیه کشورجدیدالتاسیس ارمنستان بزرگ را از بین برده و قلمروی ارامنه را محدود به سرزمین کوچک ارمنستان امروزی در ناحیه قفقاز کردند و سپس به جنگ یونان رفتند. پیروزی های نیروهای ملی‌گرای ترکیه سرانجام باعث شد مقامات کشورهای متفق چون یونان، فرانسه، بریتانیا، ایتالیا، ژاپن، رومانی و پادشاهی صرب‌ و کروآت‌ و اسلوونی چاره ای نداشته باشند جز اینکه در ۲۴ ژوییه سال ۱۹۲۳ میلادی در شهر لوزان سوئیس برای صلح با ترکیه و ملغی کردن توافق ننگین "سور" پشت میز مذاکره بنشینند. مذاکرات با حضور "مصطفی عصمت اینونو" فرمانده ستاد ارتش و یکی از نزدیکان آتاتورک به انجام رسید که به توافق "لوزان" معروف شد.

منبع: جوان و تاریخ