نماینده: يك‌شنبه گذشته دادگاه آقاي دكتر احمد توكلي با حضور هيئت منصفه و هيئت قضات به بخشي از اتهامات ايشان پرداخت. اهالي رسانه، همكاران، موافقان و مخالفان با حساسيت ويژه اين رويداد سياسي قضائي را دنبال مي‌كنند. حضور برخي از چهره‌هاي شاخص از مجلس و از جريان‌هاي فكري مختلف نماد حمايت مردم از اين نماينده دلسوز و پرتلاش مجلس شوراي اسلامي و فعال رسانه‌اي بود. تاكنون تعدادي از شاكيان خصوصي رضايت داده يا رفع سوءتفاهم شده و تلاش براي جلب رضايت ديگران نيز در حال انجام است و دفاعيات آقاي توكلي نيز بخش عمده‌اي از اتهامات باقيمانده را مرتفع خواهد نمود اما موضوعي كه باقي مانده، موضوع اين نوشته است، شكايت دادستان به عنوان مدعي‌العموم است كه نبايد آن را با شكايات افرادي كه بعضا متهم يا محكوم هستند در يك رديف قرار داد.
اين دو مقوله كاملا متفاوت‌اند و اي‌كاش در دو زمان متفاوت يا در دو دادگاه متفاوت رسيدگي مي‌شدند تا امكان توجه بيشتر به هر يك از اين مقولات فراهم مي‌شد. توجه عمومي به دادگاه آقاي توكلي ناشي از جايگاهي است كه ايشان در افكار عمومي دارند. مبارز و زنداني سالهاي قبل از انقلاب عهده‌دار مسئوليت‌هاي مهم در هر سه قوه قضائيه، اجرائيه و مقننه و فعال در صحنه رسانه‌اي كشور. اگر مبارزه پيگير و بي‌وقفه ايشان با فساد سياسي و اقتصادي را بر اين مجموعه بيفزاييم و شخصيت پرجاذبه، گرم، پرتلاش و خطرپذير او را هم در نظر بگيريم، علت محبوبيت او در متن اقشار مختلف شناخته مي‌شود.
ايشان نماينده دوره‌هاي اول، هفتم، هشتم و نهم مجلس شوراي اسلامي بوده و يك آرشيو كامل از همه وقايع مهم كشوراست. شور عدالتخواهي و مقابله با فساد سبب شده شكايات بسياري عليه او شكل گيرد و رفت و آمد به دادگاه يكي از بخش‌هاي زندگي او باشد.
تدين، انصاف و جوانمردي مانع از آن شده كه حتي در اوج هيجان‌هاي مبارزات اجتماعي سياسي كنترل خود را از دست داده و به فساد رفتاري آلوده شود.
او اكنون ۶۴ساله است. كارنامه درخشاني دارد و مي‌تواند به عنوان يك الگوي شايسته براي كارگزاران نظام جمهوري اسلامي معرفي شود.
اين همه، مانع از آن نيست كه خطاهايي هم داشته باشد و مانع از آن نيست كه در فضاي كنوني كه همه او را به عنوان يك قهرمان مبارزه با فساد و مفسدين تشويق مي‌كنند و براي حمايت از او در دادگاهش حاضر مي‌شوند، يك دوست قديمي خلاف مسير آب شنا كرده و عملكرد او را نقد كند.
اولا شخصيت آقاي توكلي به گونه‌اي است كه علي‌رغم آن كه گفته است از همه اتهامات تبرئه مي‌شوم ولي اگر مطمئن شود در يكي از اين اتهامات واقعا خودش يا سايت الف كه تحت مديريت اوست مرتكب خطايي شده، بدون محاسبه سود و زيان و بدون در نظر گرفتن خوشامد يا بدآمد دوستان آن خطا را مي‌پذيرد و جبران مي‌كند و هزينه آن را هم به عهده مي گيرد. ثانيااگر ببيند دوستان او و به‌ويژه همكاران او در سايت الف كه عموما جواناني پراحساس و پرشور هستند، چنانكه در بسياري از سايت‌ها متداول است، دادگاه رفتن مدير خود را كه برايشان يك قهرمان ملي است تحمل نمي‌كنند و آنها را آرام مي‌كند تا از اين آزمايش سربلند بيرون آيند. قانوني دانستن عمل دادستان و به رسميت شناختن عملكرد دادگاه و حتي تجليل از نظام قضائي به خاطر آن كه يك مسئول سرشناس كشور را به خاطر شكايت افرادي معزول يا زنداني به دادگاه آورده، همه نشانه‌هاي ارزشمندي از شخصيت و منش دوست‌داشتني آقاي توكلي است كه اميد است باقي بماند و حتي اگر محكوم شود، خللي بر آن وارد نيايد.
آقاي توكلي كسي است كه در طول مبارزات و خدمات خود بارها مورد حمايت حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبري قرار گرفته و اين سرمايه معنوي را بزرگترين و اصلي‌ترين ذخيره خود براي عاقبت و آخرت مي‌داند و آن را با هيچ سرمايه دنيايي معاوضه نخواهد كرد. اما موضوع اصلي اين نوشته نوع نگاه آقاي توكلي به مقوله آزادي بيان و آزادي قلم است كه موضوعي بسيار ظريف، دقيق و حياتي است. امروز آقاي توكلي به عنوان يك قهرمان دفاع از آزادي مورد توجه قرار گرفته و خود ايشان نيز در مصاحبه‌ها شعار آزادي را شعار اصلي خود قرار داده است. ترديدي نيست كه آزاديخواهي نيز مثل عدالتخواهي يكي از فضيلت‌هاي بزرگ در فرهنگ ديني و انقلابي ماست. كم‌توجهي به مقوله آزادي و آزاديخواهي ممكن است ندانسته ما را به ورطه استبداد يا به ورطه لاابالي‌گري سوق دهد. تشويق شدن از سوي گروه‌هايي كه همسو با دشمن شعار آزاديخواهي سر مي‌دهند و از واژه آزادي مفاهيم ديگري را مراد مي‌كنند يك عامل خشنودكننده نيست بلكه يك عامل هشداردهنده است. بايد آزادي را طوري تعريف كنيم كه صف ما از صف دشمنان انقلاب به روشني جدا شود و هواداران دچار اشتباه نشوند.
از اول انقلاب تاكنون شخصيت‌ها و گروه‌هاي سياسي مختلفي با سردست گرفتن شعار آزادي و آزاديخواهي و متهم كردن نظام به استبداد و ديكتاتوري سعي در جلب هواداران بيشتر و قرار دادن آنها در مقابل نظام داشته‌اند.
شما بهتر از هر كس مي‌دانيد كه حتي آقاي اوباما و نتانياهو هم خواستار آزادي براي ملت ايران هستند و به خوبي آگاه هستيد كه اين شعار اگر تعريف روشن نداشته باشد يك ابزار با مصارف چندگانه و گاه ابزاري براي جلب سرمايه اجتماعي در داخل و خارج كشور است. قهرمان آزادي شدن خيلي شيرين است اما بايد مراقب وسوسه‌هاي پنهاني شيطان بود. شيطان‌هاي جن و شيطان‌هاي انس. بزرگاني در گذشته بر اين طريق گام نهاده و لغزيده‌اند و همه آبرو و اعتبار شصت و هفتاد ساله را بر باد فنا داده‌اند. امروز هم بعضي از بزرگان ما آزادي‌خواه شده‌اند كه شما آنها را خوب مي‌شناسيد.
خيرخواهانه مي‌توان گفت كه به مصلحت جنابعالي نيست قهرمان آزادي شويد. در كشور ما قهرمان آزادي آنقدر زياد است كه مي‌توان صادر كرد ولي آنچه ناياب است قهرمان مبارزه با فساد اقتصادي است كه شما به حق شايستگي آنرا داريد و مي توانيد با سايت الف در خط مقدم اين جبهه جهاد كنيد و دل مردم را شاد نماييد.
شكايت دادستان از جنابعالي همانگونه كه خودتان هم در مجلس اشاره كرديد مربوط به محتواي بعضي كامنت‌هاي سايت الف است. جنابعالي در سخنان خود ضمن آنكه از محتواي آن كامنت‌ها هيچ دفاعي نكرده‌ايد اصل انتشار آن را مورد حمايت قرار داده‌ايد. در مصاحبه‌اي كه پس از دادگاه انجام داده و سايت الف آن را منتشر كرده، اين سخن عجيب و غيرقابل باور را گفته‌ايد كه اظهارنظرها (كامنت‌ها) هميشه درست نيست ولي اگر اجازه انتشار ندهيم، فسادها پنهان باقي مي‌ماند و چون دمل‌هاي چركين سر باز مي‌كند.
معناي روشن و اجرايي اين سخن اين است كه كامنت‌ها چه درست باشد چه غلط، بايد به آنها اجازه انتشار داد. اگر اين حرف از يك خبرنگار جوان و پرهيجان صادر مي‌شد، اشكالي نداشت، ولي وقتي از يك كارشناس كاركشته در مسائل سياسي و رسانه‌اي و يك نماينده سابقه‌دار مجلس كه مشهور به قانونگرايي و قانونمداري است، شنيده مي‌شود موجب حيرت مي‌گردد. اگر معتقديد بايد همه كامنت‌ها بدون توجه به محتواي آنها منتشر شود، چرا
سايت الف كامنت‌ها را حذف يا سانسور مي‌كند؟ ديروز يكي از كامنت‌گذاران سايت الف نوشته بود ۹۰ درصد كامنت‌هاي من سانسور مي‌شود.
حتماً شما و ديگر مسئولان سايت الف تشخيص داده‌ايد كه شرع و عرف و انسانيت و انصاف و اخلاق مانع مي‌شوند كه سايت الف هر كامنتي را منتشر كند. حالا كه خود شما اين محدوديت‌ها را به رسميت شناخته‌ايد و اعمال مي‌كنيد، چرا در مصاحبه خود از انتشار بدون حد و مرز كامنت‌ها دفاع مي‌كنيد و دوست و دشمن را به اشتباه مي‌اندازيد؟
معناي ديگر سخن شما اين است كه كامنت‌ها حتي اگر محتواي مجرمانه داشته باشد و انتشار آن خلاف قوانين موجود باشد باز هم بايد آزادانه و بدون محدويت منتشر شوند.
نماينده قانونگراي ما كه در طول سي سال، تمام دولتهاي مستقر را به خاطر نقض قانون مورد انتقاد قرار داده و از قانون دفاع كرده، در حالي كه هنوز عضو مجلس قانونگذاري كشور است، نبايد قانون‌شكني را ترويج كند.
دوش از مسجد سوي ميخانه آمد پير ما
چيست ياران طريقت بعد از اين تدبير ما
ما مريدان روي سوي قبله چون آريم چون
روي سوي خانه خمار دارد پير ما
آقاي توكلي با تجربه‌هاي گرانقيمتي كه در اين سي سال اندوخته‌اند به خوبي مي‌دانند كه آزادي در شرع مقدس اسلام ودر نظام جمهوري اسلامي، مثل هر نظام حقوقي ديگر، محدود به حد و مرزهايي شده و به خوبي مي‌دانند كه مجالس قانونگذاري وظيفه دارند اين حد و مرزها را مشخص كرده و به تصويب رسانند.
در مورد آزادي بيان و آزادي قلم نيز اين مراحل انجام شده و اكنون قوانيني در كشور وجود دارد كه براساس آن عملكرد مطبوعات و رسانه‌هاي مختلف مورد بررسي و قضاوت قرار مي‌گيرد. دادگاه مطبوعات و هيئت منصفه و هيئت قضات و شكايت دادستان و دفاع متهم و تطبيق اتهام با مواد قانوني و صدور حكم همه براساس قوانين مصوب انجام مي‌شود و همه خود را ملزم مي‌بينند براي حفظ نظم و سلامت امور به اين قوانين پايبند باشند و به آن احترام گذارند. هر زمان هم تشخيص داده شد قوانين قبلي نقص و ايرادي داشته و مثلاً در بعضي از حوزه‌ها بايد محدوديتهاي قانوني را كمتر كرد يا بيشتر كرد، آن هم در اختيار مجلس است كه مثلاً تصويب كند كامنت‌هاي مردم به دليل مصالحي كه تشخيص داده شده، مشمول قانون عام نباشد و قوانين خاصي با آزادي بيشتر براي آنها منظور شود.
اما اينكه مسئول يك سايت خبري، در يك مصاحبه عمومي، تشخيص خود را مبناي عمل بداند و اين عمل خود را بدون هيچ مستند شرعي و قانوني و فقط با مبنا قراردادن يك مصلحت‌سنجي كه خود آن را تشخيص داده عملي موجه قلمداد كند، يك قانون‌گريزي است و معناي روشن و صريحش اين است كه من قانون را قبول ندارم. اين يك اتفاق ساده نيست. اين يك تغيير مسير است. اگر افزايش آزادي مطبوعات به صلاح كشور است، اگر استثنا شدن كامنت‌ها از محدوديتهاي شرعي و قانوني به صلاح كشور است، جاي مطرح كردن آن در خيابان نيست. البته بايد از جنابعالي تقدير كرد كه رسماً اعلام كرديد كار دادستان قانوني است. اگر كار دادستان قانوني است و براساس قوانين موجود، بعضي از كامنت‌ها خلاف بوده، حمله به او به دور از مرام جوانمردي شماست.
نكته مهم ديگري كه بايد مورد توجه قرار گيرد، اين است كه چرا شما آزادي چند نفر كامنت‌گذار معدود در سايت الف را كه كامنت‌هاي آنها در سالهاي متمادي محتواي خلاف قانون داشته، معادل آزادي ملت قلمداد مي‌كنيد و مي‌گوييد بايد به مردم آزادي داد.
سايت الف اگرچه در سايتهاي خبري داخل كشور رتبه‌اي حدود رتبه ۱۰ را به خود اختصاص داده ولي مجموعاً چند نفر بازديدكننده روزانه دارد؟ از اين تعداد بازديدكننده چند نفر كامنت‌گذار هستند و از بين اين تعداد از كامنت‌گذاران، چند نفر كامنت‌هايي با محتواي خلاف قانون داشته‌اند؟
به عنوان نمونه خبر دادگاه جنابعالي كه در پيشاني صفحه اول سايت الف درج شد و به طور طبيعي داغ‌ترين و مهم‌ترين و پربازديدترين خبر سايت الف است، مجموعا ۵۴ كامنت پذيرفته شده داشته است كه از اين ۵۴ كامنت حدود ۵ كامنت محتوايي خلاف قوانين موجود دارد.
آيا آزاد بودن اين پنج نفر معادل آزادي ملت ايران است و اگر كامنت اين پنج نفر طبق قوانين موجود حذف شود، آزادي ملت ايران خدشه‌دار شده است؟ قابل تأمل اين است كه اين پنج نفر هم آدم حقيقي نيستند. در فضاي مجازي، افراد مراجعه‌كننده به سايت‌ها و كامنت‌گذاران همه در پشت پرده فضاي مجازي پنهانند و هرگز نمي‌توان با اطمينان آنها را افراد واقعي به حساب آورد.
اين پنج نفر را كه چند سال است كامنت‌هاي خلاف قوانين مي گذارند و اصلاً معلوم نيست واقعيت دارند يا نه، نبايد معادل ملت ايران تلقي كرد.
گاه يك گروه سياسي كه تعداد آنها از يك فولكس بيشتر نيست، مي‌توانند با برنامه‌ريزي و ارسال دائمي كامنت، براي يك سايت توهم به وجود آورند، مي‌توانند در كامنت‌هاي خود آن سايت و كاركنان آن را طي يك دوره زماني طولاني قهرمان آزادي كشور معرفي كنند و پوست خربزه زير پاي آنها بگذارند. اسم‌ها عموماً اسم مستعار است و ترفندهاي فضاي مجازي بسيار متنوع و پيچيده است.
مسئول يك سايت اگرچه وظيفه دارد از زيرمجموعه دفاع كند و آنها را به حمايت دائمي خود دلگرم نمايد، ولي اگر در جايي خطايي واقع شد و اعتبار كل مجموعه را زير سئوال برد، لازم نيست آبروي خود و سايت را كه يك سرمايه اجتماعي است، صرف حمايت از يك خطا يا يك خطاكار نمايد. همانگونه كه از دولت انتظار داريم با خطاكاران دستگاه خود برخورد كند، خود ما هم در مواقع لازم بايد با برخورد با يك خطاكار، مجموعه را حفظ كنيم. سايت الف يكي از سايتهاي وزين و معتبر كشور ماست و افراد متعهد و انقلابي بسياري را مي‌شناسيم كه بازديدكننده آن هستند. آقاي توكلي يك شخصيت انقلابي محبوب و معتبر و يك سرمايه فرهنگي است. مجموعه عزيزاني كه در سايت الف فعاليت مي‌كنند، انسان‌هايي متعهد، شريف، انقلابي و بسيار پرانگيزه و پرتلاش هستند، اما اين هشدار دلسوزانه را بايد به طور جد مورد توجه قرار دهند. اگر سير حركت سايت الف بدون اصلاح ادامه پيدا كند، در آينده معضلات بزرگي خواهد داشت.
انتظار مي‌رود آقاي توكلي در دادگاه بعدي در مورد انتشار كامنت‌هايي كه محتواي خلاف قانون داشته، خطاي خود را با كمال شجاعت بپذيرند و اطمينان دهند كه از اين پس كامنت‌هايي با محتواي خلاف قانون در سايت الف منتشر نخواهد شد. پافشاري بر خطا و سعي در موجه جلوه دادن خطا شايسته ايشان نيست. اين جمله بوعلي سينا را كه بارها از آقاي پرورش شنيده‌ايم نبايد فراموش كنيم كه؛ "اگر براي يك خطا هزار دليل بياوريم، مي‌شود هزار و يك خطا".