به گزارش نماینده، موضوع هسته‌ای علاوه بر اهمیت مباحث فنی از منظر راهبردی و استراتژیک به یکی از اصلی‌ترین مسائل کشور طی ۱۰-۱۲ سال گذشته تبدیل شده و چگونگی مدیریت این موضوع و آنچه در توافق نهایی احتمالی در سه ماه آینده خواهد گذشت، می‌تواند بر بسیاری از مؤلفه‌های قدرت ملی و امنیت ملی در ایران تأثیرگذار باشد.
به‌منظور بررسی ابعاد مختلف فنی و به‌ویژه راهبردی موضوع هسته‌ای، خبرگزاری تسنیم با دعوت از آقایان فریدون عباسی رئیس سابق سازمان انرژی اتمی و مهدی محمدی کارشناس مسائل راهبردی هسته‌ای به واکاوی زوایایی پرداخته است که به نظر می‌رسد برای درک بهتر از "آنچه درباره تأسیسات هسته‌ای و فضای سیاسی کشور در این باره تاکنون گذشته و آنچه در مسیر پیش‌ِرو باید بدان توجه ویژه‌ای داشت" از اهمیت بالایی برخوردار است.
دو کارشناس شناخته شده این حوزه، در این میزگرد که بیش از ۲ و نیم ساعت به طول انجامید نکات مهمی را در حوزه تخصصی خود مطرح کردند و گروه سیاسی تسنیم بنا دارد با توجه به اولاً اهمیت موضوعات مطرح شده و ثانیاً مطول بودن آنها، این میزگرد را به‌صورت موضوعی و مجزا در چند بخش مختلف به خوانندگان خود تقدیم کند. آنچه در ادامه می‌آید بخش دوم از مطالب مطرح شده توسط آقای فریدون عباسی، رئیس سابق سازمان انرژی اتمی است.
خبرنگار تسنیم از فریدون عباسی پرسید: آقای دکتر عباسی گفتید انرژی هسته‌ای مثل صنعت هوافضا جزو فناوری‌های محوری است و پیشرفت و رشد بسیاری از فناوری‌ها وابسته به این است که حتما باید چنین فناوری داشته باشیم. این موضوع را بیشتر توضیح دهید، زیرا بخشی از مردم به دلیل عملیات روانی دشمن فکر می‌کنند که واقعا هسته‌ای مسئله‌ای خیلی جزو فناوری‌های کلیدی نیست و می‌ارزد که این فناوری را به غرب تقدیم کرده و بخشی از تحریم‌ها را برچینیم. نکته دیگر در مورد بحث‌های لوزان و توافق ژنو است، در مورد اتفاقاتی که راجع به اراک و فردو و تحقیق و توسعه افتاده، چه نظری دارید؟
عباسی با اشاره به تجربه جمهوری اسلامی در دوران دفاع مقدس گفت: دوران دفاع مقدس یک عرصه وسیعی گشود تا ظرفیت‌های کشور آزاد و شناسایی شوند، یعنی اینکه نه فقط آزاد شوند، بلکه برای کارهای بعدی شناسایی شوند. اداره ۱۰۰۰ کیلومتر مرز زمینی و گستره دریا و هوا بدون استفاده از بخش مستشاری خارجی باعث شد خیلی از افرادی که شاید در این کشور به چشم نمی‌آمدند، حتی تحصیل کرده هم نبودند، امکان بروز استعدادهایشان به وجود آید.
وی افزود: شاید ما تعداد نیروهای کمتری داشتیم ولی مانند ارتش عراق از نیروی خارجی استفاده نمی‌کردیم و نیروی مردمی خودمان کار می‌کردند. همزمان نیز دانشگاهها هم در سال ۶۲ بعد از تعطیلی سال ۵۹ بازگشایی شدند، این یعنی اینکه یک سیستم هوشمندی در ایران وجود دارد که می‌داند حوزه‌های تخصصی کشور درست است که درگیر جنگ و دفاع است ولی ما آینده کشور را می‌خواهیم بسازیم و در حین اداره جنگ باید به بعد از جنگ هم حتما توجه کنیم.
رئیس سابق سازمان انرژی اتمی خاطر نشان کرد: این است که دانشگاهها شروع به کار کردند و چون فضا، فضای انقلابی بود جوان‌ها بیشتر از دوران قبل از انقلاب درس می‌خواندند و احساس تکلیف می‌کردند، استادهایی هم که مانده بودند روحیات انقلابی داشتند و حاضر بودند بیش از ظرفیت خود درس بدهند. همچنین برای اینکه ظرفیت‌های دانشگاه‌های دولتی پایین بود اساتید به دانشگاه آزاد می‌رفتند تا بخش دیگری از استعدادهای کشور معطل نماند و با بودجه مردمی در دانشگاه آزاد درس می‌دادند. به این ترتیب زمینه‌های رشد علمی در کشور فراهم می‌شد.
وی با طرح سئوالی مبنی بر اینکه رشد علمی کشور چگونه خودش را نشان می‌دهد تصریح کرد: سرآمد علم و تکنولوژی در هر کشوری صنعت نظامی است و شما می‌بینید سرآمد علم و تکنولوژی در آمریکا، انگلیس، روسیه، چین و ... صنعت نظامی است و سرریز صنایع نظامی به صنایع دیگر می‌رود، یعنی همیشه تکنولوژی و فناوری در حوزه‌های نظامی شناسایی شده و رشد کرده و بعد وارد مثلاً صنعت خودرو یا خانگی می‌شود. مثالی در مورد صنایع هوایی زدم، یعنی دفاع در هر کشوری اولویت دارد، حتی گرسنگی می‌کشند که بتوانند از کشورشان دفاع کنند.
"ما هم به دلیل اینکه جنگ را تجربه کرده بودیم و می‌خواستیم از کشورمان درست دفاع کنیم تا بعداً دیگر کشورمان را تهدید نکنند، قاعدتاً استعدادهای کشور به سمت صنایع دفاعی رفت. بعد از این موضوع صنایع محوری شکل می‌گیرد که اگر یک هدف‌گذاری درست انجام شود، حاصل آن آموزشی که در دانشگاه ما داده شده را در آن پروژه‌های محوری می‌بینیم. "
رئیس سابق سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه وقتی ما به سمت این می‌رویم که بخشی از نیاز خود را به برق از طریق هسته‌ای تأمین کنیم حتما باید به مواد اولیه بپردازیم، اظهار داشت: حالا اگر آن بخش‌های تخصصی و رشدها را در تمامی رشته‌ها نداشتیم اصلاً نمی‌توانسیم ماشینی مثل ماشین سانتریفیوژ را حتی کپی‌سازی کنیم، چه برسد به اینکه آن را بومی کنیم. مرتب شعاری را برای جامعه تکرار می‌کنند که انگار چرخیدن چرخ زندگی مردم در ارتباط با چرخیدن روتور سانتریفیوژ است، یعنی علت اینکه ما مشکل اقتصادی و تورم داریم و اجاره خانه‌ها بالاست این است که این ماشین می‌چرخد و این اختلالات را در زندگی مردم ایجاد می‌کند، در صورتی که عکس این است. چرخ زندگی مردم می‌چرخید، چون رشد علم و فناوری هسته‌ای کشور باعث شده بود اشتغال در داخل به وجود بیاید، همین که ما جلوی مهاجرت فکر را می‌گیریم این فکر در داخل کشور می‌ماند و محصولات جدیدی را پیش‌بینی می‌کند که در داخل ساخته شود و تخصصش را نگه می‌دارد، یعنی به جای اینکه آن را در اختیار خارجی بگذارد، در داخل فکر می‌کند و باعث توسعه می‌شود.
وی با طرح سئوالی مبنی بر اینکه توسعه در بحث‌های فنی - مهندسی، ساخت و تولید و در بحث‌های مدیریت، حتی مدیریت صنعتی، اداری و ... خودش را کجا نشان داده؟ گفت: این‌ها در یک ماشین پیچیده‌ای مثل سانتریفیوژ خودش را نشان داده است. پس ببینید، چرخیدن چرخ سانترفیوژ باعث چرخیدن چرخ زندگی مردم و ایجاد اشتغال در داخل بوده که یک نمونه کوچکش در سانتریفیوژ خود را نشان می‌دهد.
عباسی افزود: حالا چرا مسئله هسته‌ای این مقدار در جامعه ما بزرگ شده است؟ به دلیل اینکه نتوانستند از رشد علمی - فنی ما جلوگیری کنند، آمدند از فرصت‌هایی استفاده کردند، آن فرصت‌ها چیست؟ وقتی ما یک سری شتاب داریم و تجاربی در بحث معاهدات بین‌المللی نداریم، کار ساده انجام می‌دهیم و این را به آژانس اطلاع نمی‌دهیم، از این جمله من کسی سوءبرداشت نکند.
رئیس سازمان انرژی اتمی خاطر نشان کرد: به عنوان مثال، این امکان در هر کشوری وجود دارد که ۱-۲ استاد به دانشجویی موضوع تحقیق دهند که این موضوع از نظر تطابق با کنوانسیون‌های بین‌المللی، شیمیایی، هسته‌ای و ... الزاماتی دارد که باید این را به آن مرکز کنوانسیون اطلاع دهید. مثلاً اگر ۲ استاد ما در خصوص انرژی اتمی موضوعی را به دانشجوی فوق لیسانس بدهند، دانشجو و استاد هم نمی‌دانند معاهده چیست، کسی هم بر این کارها نظارت نمی‌کند، یعنی اینگونه نیست که همه چیز در اینجا تحت کنترل باشد، بعد دانشجویان کار می‌کنند و اصلاً فکر نمی‌کنند باید به مدیریت داخلی اطلاع دهند چه رسد به خارجی، این موضوعی می‌شود که آژانس می‌تواند دست روی آن بگذارد و ۴ سال روی آن کلنجار برود که شما می‌خواستید چشمه نوترون تولید کنید و بعد می‌گویند چشمه نوترون در سلاح به کار برده می‌شود. خب، چشمه نوترون در چاه نفت و بابت آنالیز مواد هم استفاده می‌شود، چرا آنها را نمی‌گویند!؟ فقط این را تاکید می‌کنند که چشمه نوترون در سلاح استفاده می‌شود. من که تخصصم نوترونی است هنوز نمی‌دانم که آن چشمه خاصی که آژانس به ما گیر داد و ۴ سال با ما بحث می‌کرد اصلاً در سلاح استفاده می‌شود یا خیر، زیرا ما بلد نیستیم، اساساً آن چشمه استفاده می‌شود یا تکنولوژی دیگری استفاده می‌شود.
"نگاه کنید، در این رابطه خلط مبحث می‌شود. آژانس قادر است به راحتی از کنار این مطلب بگذرد و ادعا کند این یک "تز" فوق لیسانس بوده است، اما دستور دارد که روی این موضوع نسبت به ایران بهانه‌جویی کنند. از نظر من جاسوسی‌ها در رابطه با فناوری هسته‌ای ایران از قبل از سال ۸۲ صورت گرفته است. ما قبل از سال ۸۲ با جاسوسی پیرامون هر تخصصی که قابلیت بهره‌گیری در زمینه پروژه‌های استراتژیک دارد مواجه شدیم که تخصص هسته‌ای نیز شامل آن می‌شود. "
عباسی خاطر نشان کرد: به صورت حضوری یا در سفرهای خارجی با این افراد متخصص هسته‌ای صحبت می‌شد و از آنها اسم می‌خواستند. حتی با بنده نیز در اواخر سال ۸۱ یا اوایل سال ۸۲ صحبت کردند و نام تعدادی از متخصصین هسته‌ای را از من می‌خواستند با این بهانه که «ما از جانب فلان کشور مسئول هستیم و با این متخصصین جلسه‌ای بگذاریم و صحبت کنیم» اسامی را می‌خواستند یا همان موقع به دروغ می‌گفتند از دفتر فلان مسئول تماس می‌گیرند و شماره تلفن و نامی که می‌گفتند نیز دقیقا مربوط به همان مکان بود اما آن شخص خودش صحبت نمی‌کرد افراد نخبه دانشگاهی نیز به دلیل عدم آشنایی با فنون جاسوسی و تخلیه اطلاعاتی به آنها اسم می‌دادند. البته موضوع مربوط به حال نیست بلکه مربوط به گذشته است که عوامل سرویس‌های جاسوسی با تخلیه تلفنی یا حضوری، اطلاعاتی را از پیشرفت‌های علمی و فنی ایران می‌گرفتند و اطلاعات غلطی نیز به آن اضافه کرده و به خارج دادند. این موضوع بهانه آژانس برای ایجاد مناقشات با ایران قبل از سال ۲۰۰۳ بود.
وی افزود: زیرکی خاصی در فرآیند اجرایی مذاکرات است و یکی از شگردهای تبلیغاتی که موافقین این توافق‌های بد دارند این است که تلاش می‌کنند همه چیز را به دولت نهم و دهم ارجاع دهند به این معنی که افرادی که دنبال گفتمان انقلاب هستند مورد خطاب قرار بگیرند. به این شکل که عده‌ای تندروی کردند و کارهایی کردند که برای کشور این مشکلات به وجود آمد. در صورتی که تمام تحریم‌ها و گزارشات بخصوص گزارش آقای آمانو به شورای حکام و گزارش شورای حکام به سازمان ملل که منجر به قطعنامه‌های مختلف علیه ایران شد، ریشه در گزارش‌های قبل از سال ۲۰۰۳ دارد.
رئیس سابق سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه مردم باید حتما به این نکته دقت کنند که جمع‌آوری این گزارش‌ها توسط مأموران آژانس اتمی از دولت سوم ما تا دولت نهم ما بوده است، اظهار داشت: رشدعلمی-فنی، بازگشایی دانشگاهها در زمان چه کسی صورت گرفته است؟ در سال ۶۲ چه کسی رئیس دولت بوده و تا سال ۷۶ چه کسی رئیس انرژی اتمی بوده است؟ مگر این رئیس انرژی اتمی جزو فعالین کارگزاران نیست؟ از سال ۷۶ چه کسی رییس دولت و چه کسی رییس انرژی اتمی بوده است؟ مسائلی که ایران با یک دستگاه بین المللی مثل آژانس دارد که بنده معتقدم که همه این‌ها سند ساختگی است، به این دلیل است که آنها در مذاکرات علیرغم اینکه ما خواستار رؤیت اسناد آژانس بودیم اما آن‌هاحاضر نشدند اسناد را به ما نشان دهند.
عباسی با بیان اینکه ما با آژانس مذاکره سازنده می‌کردیم و روند ما رو به جلو بود اما امنیت کشور را به خطر نمی‌انداختیم، تصریح کرد: ما در مقابل ادعاهای آژانس از آنها سند طلب می‌کردیم. در این رابطه لازم است بابت کار خوب آقای آمانو و همکارانش، آنها را تحسین کنم. آنها در گزارش شماره ۶۵ که در سال ۲۰۱۱ به شورای حکام دادند، مجموع ادعاهای آژانس هسته‌ای را آوردند. این مسئله برای ما خوب است که بدانیم که در پس مذاکرات هسته‌ای، ابعاد نظامی احتمالی پرونده هسته‌ای ما نهفته است.
وی با بیان اینکه در گزارش GOV/۲۰۱۱/۶۵ درخصوص ابعاد نظامی احتمالی پرونده هسته‌ای بحث‌هایی مطرح شده است، تصریح کرد: تمام مواردی که بنا به اظهارات آقای آمانو _چون با امضای امضای وی این گزارش به شورای حکام رفته است_ در مورد ساخت یک سلاح هسته‌ای می‌تواند وجود داشته باشد، در این گزارش آمده است. من تا قبل از مطالعه این گزارش نمی دانستم چه فعالیت‌هایی باید انجام شود تا بتوان سلاح هسته‌ای تولید کرد! مجموعه فعالیت‌ها و آزمایش‌هایی که برای تولید یک سلاح هسته‌ای نیاز است در این گزارش ادعایی آقای آمانو وجود دارد. بنده تمام بندهای این گزارش را خواندم.
عباسی اضافه کرد: آیا این تخصص‌ها در جامعه ما وجود ندارد؟ در جامعه ما و هر جامعه پیشرفته دیگری که از نظر صنعتی و دانشی رشد کرده باشد، صاحب این تخصص‌ها‌ست و برای نیازهای صنایع نظامی، نفت، سدسازی و نیرو یک سری شبیه سازی کرده است. محاسبات و آزمایشاتی انجام می دهد. اما آژانس هسته‌ای سندسازی کرد و یک برنامه‌ای را برای ما پیش بینی کرده اند. در گزارش ۲۰۱۱ آنها می‌گویند که «ما این موارد را بررسی کردیم و این اسناد با یکدیگر سازگار هستند» یعنی آژانس این اسناد را تایید می‌کند. در مذاکرات حضوری که ما در طول دو سال و نیم یا سه سال داشتیم (من در دو سال و نیم از این مذاکرات حضور داشتم) در جلسات مختلف بحث ما با آژانس این بوده است که ایران تعامل می‌کند. شما(آژانس هسته‌ای) اسناد را نشان دهید تا ما با توجه به اسناد پاسخ شما را بدهیم ما آژانس می‌گفت: «ما سندی نشام نمی‌دهیم اما شما پاسخ دهید.»
وی خاطر نشان کرد: ما با کدام سند ارائه شده از جانب شما، پاسخ‌تان را بدهیم؟ ما درباره کاری که انجام نشده که نمی‌توانیم پاسخ دهیم! این موضوع که در مسئله انرژی هسته‌ای مسئولین کشور و متخصصین هسته‌ای دنبال ایجاد مشکل برای کشور و مردم نبودند، تندرو نبودند و هیجانی نبودند ولی از حقوق کشور دفاع می‌کردند و به نیروی خارجی اجازه ورود به حریم مردم را نمی‌دادند را به مردم نمی‌گویند. ما می‌گفتیم اگر آژانس شفافیت می‌خواهد باید سند ارائه کند. همین موضوع در آخر نیز جلوی مذاکرات را گرفت زیرا آنها حاضر نبودند برای اثبات ادعاهای‌شان سند ارائه بدهند. جمهوری اسلامی نیز با جدیت در مقابل ادعاها ایستاد و به پیشرفت‌های خود نیز دست پیدا کرد.