به گزارش نماینده به نقل از «نسیم» استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی، از جمله طرح هایی است که در دوره‌های مختلف مجلس از دوره پنجم تاکنون از سوی بسیاری از نمایندگان مجلس مطرح شده است و طرفداران و مخالفان خاص خودش را در داشته است. طرح یاد شده در دوره‌های مختلف مجلس چارچوبی متفاوت داشته است؛ بر اساس این طرح در دوره‌های گذشته، نمایندگان عمدتاً تلاش داشتند تا با تغییر سبک نمایندگی مجلس از حوزه‌های انتخابیه به حوزه‌های استانی، انتخاباتی شبیه انتخابات مجلس خبرگان را جایگزین شیوه فعلی کنند.
با ایرادات حقوقی وارد به طرح که باعث مخالفت شورای نگهبان در دوره‌های گذشته و کنار گذاشتن آن شد، در دوره جدید که قید یک فوریت آن به تصویب رسید، انتخاباتی دوسطحی برپا می‌شود که هر نماینده شهرستانی باید حد معین یا اکثریت مشخصی از آراء شهرستانی را هم به خود اختصاص دهد.
این بهانه باعث شد تا از بهرام بیرانوند نماینده مردم بروجرد و حسینعلی حاجی‌دلیگانی نماینده مردم شاهینشهر به عنوان مخالفین این طرح و مهرداد لاهوتی نماینده مردم لنگرود و سید شریف حسینی نماینده مردم اهواز از موافقین طرح که پیشنهاد دهنده‌های اصلی این طرح هم هستند دعوت کنیم تا در یک میزگرد تخصصی به بحث و بررسی علمی مواد و موارد این طرح و اثرات آن بنشینیم. همچنین لازم به ذکر است که پیش از برگزاری این نشست خبرگزاری «نسیم» ضمن برگزاری یک نظرسنجی در میان اقشار مختلف و البته مرتبط از مخاطبین خود، نظرات، پیشنهادات و سوال های آنان را نسبت به طرح مذکور جمع آوری و در حین مباحث نشست از آنها استفاده کرد. متنی که در ادامه می خوانید مشروح نشست تخصصی بررسی طرح استانی شدن انتخابات مجلس در خبرگزاری «نسیم» است.
با نام و یاد خدا و تشکر از حضور شما، طرح استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی که پیشنهادش از سال‌ها پیش مطرح شده بود و امروز در دستور کار اصلی نمایندگان قرار دارد، دارای چه ویژگی‌ها، محاسن یا معایبی است؟
سیدشریف حسینی(نماینده مردم اهواز در مجلس) : اگر بخواهیم قانونی را مصوب کنیم، نقاط ضعف و قوت آن باید مشخص شود و نمایندگان باید بتوانند با دید بازتری نسبت به قوانینی که برای کشور اهمیت دارد تصمیم‌گیری کنند. بحث استانی شدن انتخابات مجلس طرحی است که توسط تعدادی از نمایندگان مجلس به هیأت رئیسه ارائه شده و در دستور کار قرار گرفته است. یک فوریت این طرح با ۱۳۳ رأی در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و به کمیسیون شوراها که کمیسیون اصلی بررسی این قضیه است ارجاع شد.
** پرداختن به امور جزئی در حوزه انتخابیه، نمایندگان را از وظیفه اصلی خود دور نگه داشته است/ استانی شدن سطح نمایندگان را ارتقا می دهد
با توجه به بحث اینکه ما الگوی انتخابات در جهان هستیم و به دلیل اینکه در طول عمر این انقلاب به صورت میانگین هر سال یک انتخابات در ایران برگزار شده است و این خود نشان دهنده مشارکت مردم در انتخابات بوده، بحث استانی شدن برای تکمیل انتخابات‌های گذشته است و در تلاش هستیم تا به سمتی برویم و شرایطی ایجاد کنیم که مردم منتخبین بهتری را به مجلس بفرستند که این نمایندگان بتوانند در وظایف اصلی‌شان در قانونگذاری بهتر مشارکت کنند. امروز قرار است بدون در لفافه صحبت کردن، شفاف بحث کنیم تا واقعیت‌ها مشخص شود. بر حسب قانون نماینده مجلس دو وظیفه اصلی دارد؛ یک قانونگذاری و دوم نظارت بر اجرای قانون مصوب و اعمال آن. متأسفانه شرایطی را شاهد هستیم که به دلیل درگیری‌های سطح پایین نماینده در مناطق مختلف و حتی مناطقی که حوزه انتخابیه وی نیست، شاهد این هستیم که نمایندگان از کار اصلی خود که قانونگذاری است غافل میشوند.
نمایندگان مجلس به جای اینکه با آمادگی و مطالعه، دلایل و شرایط خاصی که یک قانون دارد و قرار است در صحن علنی مصوب شود را بررسی کنند، درگیر مسائل حاشیه‌ای هستند که آنها را از این وظیفه دور می‌دارد. مطالعه و کار کارشناسی و کار تخصصی فقط به کمیسیون‌های تخصصی مجلس محدود شده است و این زمان به دلیل گرفتاری‌های منطقه‌ای به نوعی از نماینده گرفته شده است. اگر بخواهیم یک آمار سطحی از صحن علنی مجلس بگیریم خیلی از نمایندگان به گوش دادن صحبت‌های مخالفین و موافقین در مورد یک طرح یا لایحه بسنده می‌کنند و بر اساس اظهارات دیگر نمایندگان تصمیم‌گیری می‌کنند. اندک نمایندگانی هستند که وقت می‌گذارند و مشاور و کارشناس دارند و در زمینه قانونگذاری می‌توانند تصمیم‌گیری دقیق داشته باشند. ما قانون را برای کشور می‌سازیم.
مقام معظم رهبری می‌فرمایند قانون باید کامل، جامع و شفاف باشد. قانونی که بخواهد این شرایط را داشته باشد حتماً باید کار کارشناسی و کار تخصصی برای این قانون صورت گیرد. این شرایط از نماینده‌ها گرفته شده و سطح نمایندگی به حل مشکلات معیشتی، اقتصادی و جزئی مردم کاهش پیدا کرده است. در اینکه ارتباط با مردم یکی از وظایف نمایندگان است بحثی نداریم ولی در این ارتباط‌گیری آنقدر مشکلات زیاد شده که وقت انجام وظیفه اصلی هم به این کارها اختصاص داده شده است. امروز از هر نماینده‌ای وظیفه عملکردی‌اش را در حوزه انتخابیه‌اش سئوال کنیم اولین موضوعی که مطرح می‌کند برگزاری ملاقات عمومی، نشست با مردم و از این دست مسائل است. نماینده نیاز به کار تخصصی دارد. به همین خاطر برای اینکه ما بتوانیم تلفیقی از حضور در بین مردم و استفاده از زمان و ظرفیت کاشناسی نماینده ایجاد کنیم بحث استانی شدن انتخابات را در دستور کار قرار دادیم.
شرایطی که استانی شدن انتخابات ایجاد می‌کند شرایطی است که سطح نمایندگی مجلس را از یک سطح پایین‌تر به یک سطح بالاتر خواهد برد و کمک می‌کند که نماینده بتواند وظایف اصلی‌اش را انجام دهد. سئوال من این است که ما چند درصد از کارهایی که الآن انجام می‌دهیم در بخش نظارتی که وظیفه اصلی نماینده مجلس است، می‌باشد؟. چه چارچوب، الگو و مدلی برای این کار داریم؟ در نتیجه اگر زمانی به نماینده تعلق بگیرد مطمئناً به سمتی خواهد رفت که شیوه صحیح نظارتی که در مجلس نیاز است را به عنوان یک الگو و یک مدل تعریف کند. مجلس در حال حاضر نظارت خود را تنها به سوال، تذکر و استیضاح محدود کرده است. این اهرم‌ها برای بخش دولتی مناسب است ولی در بخش منطقه‌ای باید یک مدلی ارائه دهیم و مانند همه کشورها که دارای یک استراتژی مشخص برای نظارت مجلس هستند، مجلس ما نیز از این مهم برخوردار شود. این هم در استانی شدن انتخابات پیش‌بینی شده است. دیدیم که می‌توانیم با استانی کردن انتخابات، این زمان را به نماینده منتخب مردم بدهیم که کارهای بزرگی که آینده مملکت در گرو آن است را به قانون در بیاورد. این قانون به این شکل است و خیلی پیچیده نیست. با حفظ سهمیه شهرستانی یعنی اینکه شهرستان کوچک حقش در مقابل شهرستان بزرگ از بین نخواهد رفت. با حفظ سهمیه شهرستانی، آن فردی که در حوزه شهرستان ثبت‌نام می‌کند که سه شرط داشته باشد، ۵ سال ساکن آن شهر باشد، متولد آن شهر باشد و یا اینکه یک دوره نماینده آن حوزه انتخابی باشد.
در حوزه انتخابیه، آن کاندیدا که بیشترین رأی را در استان خود خواهد آورد نماینده آن شهرستان می‌شود. این شرایط باعث می‌شود که یک تعهد از سوی نمایندگان نسبت به کل استان ایجاد شود. نگاه استانی تعهد نماینده را نسبت به استان بالا می‌برد. شاکله استانی شدن و طرحی که آمده این است که با حفظ سهمیه شهرستانی، نماینده، نماینده استان خواهد شد.
** نمایندگان همین الان هم اگر زمان خود را مدیریت کنند، می توانند وظایف ملی خود را انجام دهند/ اگر تنها وظیفه ما قانونگذاری است پس چرا از همه کشور نمایندگان انتخاب می شوند؟ مجلس را با نخبگان اصناف و اقشار تشکیل دهید
توضیح بدهید که چرا مخالف کلیات صحبت‌های آقای حسینی و نمایندگان طرح کننده این طرح و پیگیری آن هستید؟
حاجی‌دلیگانی(نماینده مردم شاهینشهر) : در واقع آقای حسینی سعی کردند که اهداف تدوین‌کنندگان طرح را بازگو کنند. یکی از اهدافی که در طرح گفته شده همان پرداختن به امور ملی است. ما اعتقادمان این است که این همین الان هم این قضیه در حال انجام است. یعنی اگر نماینده آن وجدان کاری را داشته باشد، در تنظیم اوقاتش هم به نحوی عمل می‌کند که هیچ بخشی از وظایفش فدای بخش دیگر نشود. این قدرت برنامه‌ریزی، تنظیم و تقسیم وقت می‌تواند توسط نماینده صورت بگیرد. بنابراین آن چیزی که عزیزان موافق دنبال آن هستند به نظر ما حاصل است. دومین هدف طرح استانی شدن انتخابات که گفته شد، نپرداختن به امور ریز است، بالاخره ما یا در کسوت خادمی مردم هستیم یا نیستیم. اگر ما فقط وظیفه‌مان قانونگذاری است، چرا از نقاط مختلف کشور این نمایندگان انتخاب شوند. به عنوان مثال بگویند از دانشگاهیان تعدادی بیایند، از کشاورزان تعدادی بیایند، از بازاریان تعدادی بیایند و افراد نخبه و ... یعنی حوزه، حوزه تخصصی باشد نه حوزه تقسیمات کشوری.
** نماینده پناهگاه مردم است، با استانی شدن انتخابات، مردم را از دسترسی به نمایندگان خود باز می داریم
اعتقاد ما این است که پرداختن به امور ریز، ناشی از عدم انجام وظیفه توسط دستگاه‌های مسئول است که نماینده مجبور می‌شود به این موضوع توجه کند و در واقع نماینده به عنوان پناهگاه مردم واقع شود. من فکر می‌کنم که اگر انتخابات استانی شود، ممنوع میکنیم که نماینده در حوزه انتخابی‌اش حاضر شود. بالاخره یک نماینده به نوعی سهم آن شهرستان و حوزه انتخابیه است. با تصویب این طرح نیز افراد به نماینده مراجعه خواهند کرد، البته ممکن است که محدودیت ایجاد کنیم از جهت تعداد نفراتی که مراجعه می‌کنند ولی مراجعه به روال قبل انجام خواهد شد.
این طرح عارضه دیگری نیز دارد. مراجعین هر حوزه انتخابیه شاید در هر حوزه به تعداد انگشتان دست هم نرسد ولی پس از تصویب این طرح، مراجعات افرادی که به صورت حرفه‌ای برای به یک سمت کشاندن نمایندگان یک استان جهت اهداف خاص بیشتر خواهند شد. سومین هدفی که نمایندگان مطرح کننده طرح استانی کردن انتخابات دنبال می‌کنند کاهش تعداد داوطلبین است که این یک سیاست یک بام و دو هوا است. ما گرمی انتخابات را به این می‌دانیم که مشارکت بیشتر باشد و طبیعی است برای افزایش مشارکت بیشتر مردم تعداد بیشتر داوطلبین می‌تواند از عوامل مؤثر در این موضوع باشد. از طرفی فکر می‌کنم که این یک نوع محدودسازی است. در دوره قبل یک نوع محدودسازی در ثبت‌نام کاندیداها رخ داد و آن موضوع مدرک فوق لیسانس کاندیداها به استثناء کسانی که سابقا نماینده بودند، بود. اینجا هم یک نوع محدودسازی وجود دارد.
کسانی که در سمت نمایندگی هستند با استفاده از ابزار رسانه که در اختیارشان بوده یک نوع شناسایی استانی از آنها صورت گرفته است. حال اینکه افراد جدیدی که تصمیم به حضور در صحنه انتخابات دارند بیایند، نمی‌توانند به میزانی که ما از امکانات مسئولیت‌مان استفاده کرده‌ایم آنها هم برخوردار باشد و استفاده کنند که این خود یک نوع بی‌عدالتی است. هدف چهارمی که بیان شده بحث تحزب‌گرایی است. اگر بخواهیم حزب داشته باشیم آیا این مهم را باید به وسیله انتخابات مجلس میسر کنیم؟
** چگونه میخواهیم به اتهام تلاش برای تکرار خود پاسخ دهیم؟ / با اجرای این طرح، مراکز جمعیتی، تعیین‌کننده نمایندگان هر استان خواهند بود
بیرانوند(نماینده مردم بروجرد) : طرح استانی شدن انتخابات مجلس شائبه‌هایی را در ذهن ایجاد می‌کند که یکی از آنها، پروژه محدودسازی دیگران است. چطور باید به این اتهام پاسخ داد که ما به دنبال تکرار خود هستیم؟. این اتهام را به ما خواهند زد که مجلس در پی آن است که افراد مجلس و نمایندگان چون دستشان به رسانهها رسیده و می‌رسد و به امکانات رسیده و می‌رسد می‌خواهند کاری کنند که در تاریخ تکرار شوند؟. این اتهام را ما چطور باید پاسخ دهیم؟. بحث دیگر اینکه چرا سال آخر عمر مجلس؟. این طرح نباید ناحیه آسیبی برای مجلس شود. مثل بحثی که مطرح کردند که نمایندگان حقوق مادام‌العمر داشته باشند که این یک آسیب جدی برای مجلس بود. مقدمات طرح را که می‌خواندم و بحث‌هایی که موافق محترم فرمودند را استماع کردم می‌بینم ما نحوه انتخاب را تغییر می‌دهیم، خصوصیات افراد و توانمندی آنها را که تغییر نمی‌دهیم. چگونه با استانی شدن انتخابات، سطح نماینده بالا می‌رود؟. قبل از اینکه وارد عیوب شوم اگر استانی شدن انتخابات به خودی خود سطح نماینده را بالا می‌برد و نماینده می‌تواند در قانونگذاری فعال‌تر عمل کند، بیاییم و انتخابات را ملی کنیم. و به جای آن همه حوزه انتخاباتیهداشته باشیم، برگه انتخابات با ۲۹۰ کاندیدا در کل کشور توزیع و نمایندگان را انتخاب کنیم. در نگاه اول می‌بینیم که حتی به این موضوع فکر هم نمی‌توان کرد.
مخالفین این طرح اعتقاد دارند با طرح استانی شدن انتخابات مجلس، مشارکت مردم کاهش پیدا خواهد کرد. مردم تأثیرگذاری خود در انتخابات را کمتر احساس می‌کنند. وقتی این حس در مردم کاهش یابد حمایت کمتری از تصمیمات نظام خواهند داشت. در برخی از حوزه‌ها، متناسب با گسترة جمعیت و جغرافیای استان، نماینده برای شناساندن خود به مردم باید پول‌های کلانی هزینه کند. نمایندگانی را چه در این مجلس و چه در مجالس قبل می‌شناسیم که به انگیزه خدمت به مجلس آمده‌اند. انگیزه خدمت نمی‌تواند ما را به کانون‌های ثروت و قدرت وابسته کند. فردی می‌خواهد خود را به مردم بشناساند که مردم امانتی را به وی واگذار کنند، آن فرد ناچار است ۱۰ها برابر هزینه کند.
با این طرح دسترسی مردم به نمایندگان کاهش پیدا خواهد کرد. ما به بهانه انجام کارهای بزرگ نمی‌توانیم کارهای خرد مردم را رها کنیم. ما با قلوب مردم سر و کار داریم. این مردم پای کار نظام هستند و پیاده نظام جمهوری اسلامی هستند که می‌خواهند از اهداف نظام حمایت کنند. اینکه امروزه مردم پای کار نظام ایستاده‌اند به خطر این است که مردم خود را صاحب‌خانه می‌دانند. با این طرح ما این احساس را از مردم خواهیم گرفت.
با این طرح امکان سرکشی نمایندگان به حوزه‌ها به شدت کاهش پیدا خواهد کرد. از سویی دیگر من در دخالت نمایندگان در عزل و نصب مدیران موافق نیستم چون احساس می‌کنم این وظیفه در حوزه مدیران اجرایی است. ولی الان چیز دیگری است. شما تصور کنید برای گرفتن موافقت نصب یک بخشدار در یک استان باید چند نماینده را مورد هماهنگی قرار بدهند و این بلبشویی ایجاد خواهد کرد
با اجرای این طرح، مراکز جمعیتی، تعیین‌کننده نمایندگان هر استان خواهند بود. مرکز استان چند صد هزار رأی دارد و بقیه شهرستان‌ها چند ۱۰ هزار رأی. مرکز جمعیتی هر استان می‌تواند ترکیب نمایندگان را مشخص کند. اگر طایفه‌ای در یک استان غالب باشد، می‌تواند ترکیب نمایندگان آن استان را مشخص کند. در بعضی از استان‌ها این قومی قبیله‌گری به شدت تشدید خواهد شد. جلوی نخبگانی که پول ندارند تا در عرصه انتخابات حضور پیدا کنند را خواهیم گرفت. زمانی که ما فرسوده شدیم و بازنشسته شدیم، نسل بعدی مدیران از کجا قرار است وارد شود؟ این را به عنوان آسیب بگویم، اگر یک نماینده‌ای یا یک داوطلبی مردم شهرش او را می‌شناختند و از فیلترها عبور کرده ولی آدم مناسبی برای مجلس نبود ولی توانست با صرف هزینه و استفاده از رسانه و یا با حمایت یک حزب در بقیه استان رأی بیاورد، تکلیف چیست؟. بحث نظارت در صندوق‌های اخذ رأی مسئله دیگر است. یک نماینده باید هزاران نفر را در تمامی صندوق‌های یک استان بسیج کند تا سر صندوق‌های رأی حاضر شوند تا از رأی وی حفاظت کنند.
لاهوتی(نماینده مردم لنگرود در مجلس) : دلایلی که ما را واداشت به این عرصه ورود کنیم، دغدغه‌ای بود که از وضع موجود داشتیم. مجلس شورای اسلامی دو وظیفه دارد یکی قانونگذاری و دیگری نظارت بر اجرای قانون. من از همکاران حاضر در این جلسه می‌پرسم، آیا از روند و نحوه قانونگذاری رضایت دارند؟ اگر واقعیت قانونگذاری روند درستی را در مجلس طی می‌کند چرا بیشتر کاری که ما در مجلس انجام می‌دهیم اصلاح قوانین است؟. قانون بودجه یک ساله را در طول سال دوبار اصلاح میکنیم. این یعنی ما روی روند قانونگذاری دقت لازم را نداریم.
علت اصلی دقت نداشتن در تصویب قوانین سرکشی به حوزه‌های انتخابیه است. ۸۰ درصد سرکشی‌ها به حوزه انتخابیه در حیطه وظایف ما نیست. امروز شرایطی حاکم شده که اگر نمایندگان مجلس دخالت نکنند آن مشکلات انجام نمی‌شود. اما بنده و جنابعالی ناظر بر قوه مجریه هستیم. ما چرا در کار انتخاب یک بخشدار دخالت کنیم؟. به یک نماینده مجلس چه ارتباطی دارد که در یک روستا تیر چراغ برق نصب شود؟. چون رأی آوردن نمایندگان در گرو این ارتباط‌گیری و سرکشی به حوزه انتخابیه است، این قدامات از ما سر می‌زند.
**وظیفه نماینده مجلس فکر کردن روی قوانین و تصویب قوانین کارامد است نه پیگیری آسفالت یک روستا
البته شرایط را طوری رقم زده‌ایم که ملاک رأی آوردن بنده در این است که خیابان فلان روستا آسفالت شود. مردم هم به جای اینکه به بخشدار مراجعه کنند بهتر است اول به من مراجعه کنند. این روش غلط را نمایندگان مجلس حاکم کرده‌اند. اگر کسی بخواهد دو میلیون تومان وام بگیرد به شخص خود او نمی‌دهند. من قبل از این جلسه صندوق مهر امام رضا بودم. اگر دخالت نمی‌کردم دو میلیون تومان وام را به یک شخص نمی‌دادند.
وظیفه نماینده مجلس این است که در تهران بنشیند مطالعه کند، خوب فکر و اندیشه کند. من نماینده ملت ایران هستم و باید برای کل کشور فکر کنم. نماینده باید قانون وضع کند. قوانینی که در مجلس حاکم است همه با نگاه‌های محلی تصویب می‌شود. اگر نماینده‌ای احساس کند قانونی که در مجلس تصویب می‌شود منافعی از منافع شهرستان تابعه قابل برآورد است به آن رأی می‌دهد و اگر نباشد رأی نمی‌دهد.
چرا ۳ هزار پروژه نیمه‌کاره در کشور داشته باشیم که بر اساس آمار مرکز پژوهش‌های مجلس ۲۰ هزار میلیارد تومان خسارت تأخیر همین پروژه‌های عمرانی در طول سال است. شاید کسی بگوید که دولت این پروژه‌ها را در لایحه خود آورده ولی چرا مجلس آن را تصویب کرده است. نمایندگان حاضر در این جلسه بگویند چند درصد نمایندگان، رأی آگاهانه می‌دهند و چند درصد از نمایندگان طرح و قانون مصوب شده در مجلس را مطالعه می‌کنند و بعد رأی می‌دهند؟. این آمار بیش از ۳۰ درصد نیست. ملت ایران چه گناهی کرده است؟. شما بگویید کجای دنیا به اندازه ما قانونگذاری دارند؟. امروز قانون وضع میکنیم و فردا آن قانون را لغو و اصلاح میکنیم. ما کشور را به بدبختی سوق می‌دهیم. من نماینده این ملت هستم و باید قانونی وضع کنم که همه ملت ایران از آنجا منتفع شوند. در سطح یک استان وقتی مردم را ترغیب کنیم که پای صندوق‌های رأی حاضر شوند، مشارکت افزایش می‌یابد.
با استانی شدن انتخابات مجلس، نگاه‌های محلی حذف خواهد شد. احزاب سامان یافته در کشور نداریم. احزاب باید عامل ورود نمایندگان به مجلس شوند و مطالبه رأی دهنگان باید از طریق احزاب پیگیری شود.
بیرانوند(نماینده مردم بروجرد در مجلس) : متناسب با صحبت‌های آقای لاهوتی، برداشت می شود که ما میخواهیم با این طرح نحوه انتخاب نمایندگان را عوض کنیم، حال سوال اینجاست که طرح استانی شدن انتخابات مجلس چه تأثیری در این فرآیند دارد؟ آیا نماینده اگر به جای شهرستان در استان انتخاب شود مردم نیازمندی‌های خود را به نماینده نخواهند گفت؟ باید عرض کنم که تغییر حوزه جغرافیایی انتخابات و حوزه جمعیتی آن نیز تغییری در رفتار نمایندگان ایجاد نخواهد کرد. اگر میخواهیم این کاستی‌ها و عرف غلط را اصلاح کنیم، انتخابات مجلس جای آن نیست.
دلایل مشارکت مردم در انتخابات چیست؟ دلایل حضور مردم مختلف است که یکی همشهری بودن یا هم محلی بودن یا هم قبیله ای بودن داوطلب است. قاعدتا فردی که از شهر یا محله یا قبیله یا خاندان خاصی کاندیدا شده، آن قبیله و قوه به آن کاندیدا رأی خواهند داد. ما معتقدیم با استانی شدن انتخابات، موضوع حضور محلی و قومی ضعیف می‌شود. چون مردمی که می‌خواهند به کاندیدای قوم خود رأی دهند سهم تأثیر خود در انتخابات را کم می‌بینند و قاعدتا حضور کاهش می‌یابد. این طرح در این نقطه کارآمدی خود را از دست خواهد داد. تنها افرادی که به خاطر مباحث سیاسی و جناحی رأی می‌دهند که سهم تأثیر این افراد در انتخابات به نظر من خیلی نیست.
حاجی‌دلیگانی(نماینده شاهینشهر) : در این بخش از عرایضم مقداری از اشکالات این طرح را در قالب سوال طرح می‌کنم. در این طرح چه راهکاری اندیشیده شده که نقاط محروم، محروم‌تر نشوند؟ چه راهکاری اندیشیده شده که فاصله مردم با حاکمیت بیشتر نشود؟ چه راهکاری اندیشیده شده که جلوی افزایش هزینه‌ها گرفته شود؟ یک کاندیدا در یک حوزه محدود قطعا تبلیغات محدودتری نسبت به استان باید انجام دهد. اما وقتی که تصمیم دارد خود را به صورت استانی مطرح کند طبیعتاً هزینه‌هایش بالاتر می‌رود. چه راهکاری برای تأمین هزینه‌های بسیار بالای تبلیغات انتخاباتی پیش‌بینی شده که کاندیداها به وام گرفتن از افراد خاص گرفتار نشوند؟. چه راهکاری برای پیشگیری از کاهش مشارکت و نشاط مردم که کلکسیونی از انگیزه‌ها و تعلق‌های مختلف است که اکنون وجود دارد و آن موقع وجود نخواهد داشت، صورت می‌گیرد؟
** با استانی شدن انتخابات، سطح مشارکت کاهش می‌یابد
معمولاً سطح مشارکت انتخاباتی در یک شهر و یک روستا برای شوراها بیشتر از سطح مشارکت در مجلس استانی است. نمونه این عرض بنده، انتخابات مجلس خبرگان است. چرا تمایلی نداریم انتخابات مجلس خبرگان را جدا از دیگر انتخابات‌ها برگزار کنیم؟. چون مجلس خبرگان حالت استانی دارد و کمتر جنبه شهرستانی پیدا کرده و جنبه تخصصی‌اش بیشتر است. لذا تعلق برای شرکت کردن کمتر است. چه راهکاری برای اینکه چهره‌های جدیدی بتوانند خودشان را نشان بدهند وجود دارد؟ نمی‌خواهیم مجلس اشراف تشکیل بدهیم. چه راهکاری برای اینکه مجلس ما در آینده، مجلس اشراف نشود وجود دارد؟.
نکته دیگر استانی شدن انتخابات مجلس کمتر شدن دسترسی مردم یا پناهگاه مردم به نمایندگان است. این حالت الان وجود دارد که وقتی فردی به فرماندار مراجعه کرد به بخشدار و به فلان مدیر مراجعه کرد و جوابی دریافت نکرد آنوقت به کجا پناه ببرد؟. باید به نماینده مراجعه کند چون نماینده معمولاً جنسش، جنس مردم است و باید پناهگاه مردم باشد.
نکته دیگر این طرح این است که از ابتدای مجلس تاکنون مجلس شورای اسلامی یک نوع کادرسازی برای انقلاب داشته است. این کادرسازی بعد از این، کجا اتفاق می‌افتد؟. اگر نمایندگان با استانی شدن انتخابات شرایطی برایشان به وجود بیاید که سطح حضورشان بین مردم کاهش پیدا کند قطعاً خطای آنها بیشتر می‌شود و مصونیت‌شان کاهش پیدا می‌کند. با بحث استانی شدن انتخابات نظارت مردم بر عملکرد نمایندگان به شدت کاهش می‌یابد. نماینده‌ای که به صورت استانی انتخاب شده بیشتر حوزه خود را مورد توجه قرار می‌دهد و به جای دفاع از استان خویش، از شهرستان خود دفاع می‌کند.
یکی از ائمه جمعه این بحث را مطرح کردند که آن شهری که یک طایفه در استانی غالب است و بقیه را کنار می‌زند. این را چگونه پاسخ می‌دهید؟
حسینی(نماینده مردم اهواز در مجلس) : در جایی آقای بیرانوند گفتند که نگاه قومی در یک استان باعث افزایش حضور مردم در انتخابات می‌شود و در جایی می‌گویند که مشارکت مردم با قبیله‌ای شدن کاهش می‌یابد. اتفاقا ما می‌گوییم اگر به خاطر قوم خاصی، نماینده‌ای در استانی به مجلس راه پیدا کند این قضیه مشارکت را بالا می‌برد.
این محدودسازی که همکاران ما می‌گویند و اینکه ما اجازه نمی‌دهیم نخبگان جدید وارد مجلس شوند اشتباه است. در دوره قبل که مدرک تحصیلی نمایندگان به فوق لیسانس ارتقا پیدا کرد، همین رسانهها و مطبوعات و خبرگزاری‌ها گفتند که نمایندگان طرحی را برای خودشان تصویب کرده‌اند. چطور شد؟. ۱۹۷ نفر که خودشان به مدرک فوق لیسانس رأی داده بودند در مجلس نیستند. شعور مردم را خیلی بالاتر از این تحلیل‌ها می‌دانیم و نگاهمان به مردم نباید این نگاه باشد که چه کسی در چه جایی به نفعشان خدمت می‌کند. واقعیت‌ها را به مردم بگوییم، ما خودمان را پناهگاهی ساخته‌ایم برای این مردم. به بخشدار می‌گوییم اگر کسی به شما مراجعه کرد اول او را به من ارجاع دهید، بعد نماینده در نامه‌ای می‌گوید که بخشدار فلان کار را انجام دهد. برخی از نمایندگان در برخی شهرها دیکتاتوری می‌کنند. بعد از انتخابات با این استدلال که هر کسی که در انتخابات با من نبوده، هیچ کس حق ندارد نامه‌ای یا تقاضایی را از او بپذیرد، افرادی که به وی رأی ندادند هیچ حقی نخواهند داشت.
** ایرادات جزئی این طرح در کمیسیون شوراها قابل بررسی و حل شدن است
اگر ایراد این طرح در جزئیات است، جزئیات را اصلاح میکنیم. اگر قومیت در یک بحثی غالب است باید این ایراد را در کمیسیون شوراها می‌توان اصلاح کرد. اینکه گفته می‌شود ما چطور باید پاسخگوی این باشیم که به دنبال تکرار خودمان هستیم باید بگویم طرز دیدگاه و تلقی دیگری نیز وجود دارد. افراد موافق این طرح نیز می‌گویند مخالفان این طرح کسانی هستند که در استان رأی نمی‌آورند و دلیل مخالفت آنها نیز این است که تنها می‌توانند در حوزه کوچک خود رأی بیاورند. با این تلقی‌ها نگاه، نگاه فردی می‌شود و ما اصلاً به دنبال نگاه فردی نیستیم. مخالف و موافق و حتی ممتنع این طرح نگاهش این است که چه کنیم که وضعیت فعلی مجلس به صورت یک مجلس فرمایشی تبدیل نشود. الان پیش‌بینی میکنیم که با این طرح اشرافی‌گری بوجود می‌آید ولی می‌بینیم که مجلس نیز به یک مجلس فرمایشی تبدیل می‌شود.
در دولت دهم، احمدی‌نژاد می‌گفت که این مجلس در رأس امور نیست. او قطعا چیزی را در مجلس دیده بود که این سخن را گفتهبود. ما چگونه باید سطح نمایندگان را بالا ببریم؟. این که گفته می‌شود ما از امکانات در دسترس استفاده کرده‌ایم و فردی که جدید می‌آید از این امکانات استفاده نکرده است من این اعتقاد را ندارم. مردم همیشه در انتخاب خود ملاک‌هایی را مدنظر قرار می‌دهند که از این معادلات خارج است. ضمنا اسم این اتفاق را تقویت احزاب نگذاریم. چون وقتی اسم حزب در کشور می‌آید حالت همه تغییر می‌کند. اسم این طرح را باید هماهنگی نمایندگان یا نامزدهای انتخاباتی قبل از انتخاب شدن گذاشت.
اکثر مشکلات ما دعواهای بین نمایندگان استان‌ها است. یک اعتباری به استان اختصاص می‌یابد و هر کسی که زورش بیشتر است تکه بیشتری می‌کند. با استانی شدن انتخابات این اتفاق دیگر پیش نمی‌آید. چون این نگاه منطقه‌ای به نگاه استانی بدل می‌شود و همان مقدار که در قبال شهر خود مسئولیت داریم نسبت به استان نیز مسئولیت پیدا میکنیم. اینکه گفته می‌شود امکان سرکشی به حوزه انتخابیه کاهش پیدا می‌کند، از سوی دیگر کیفیت سرکشی افزایش پیدا می‌کند. کیفیت سرکشی در بخش استانی افزایش پیدا می‌کند. اگر تعدادی از نمایندگان با هم هماهنگ شوند و به منطقه‌ای سرکشی کنند، استاندار، معاونین وی و مدیران استان نیز در کنار ما خواهند بود. این مشکل را حل می‌کند یا یک نماینده با یک بخشدار به یک منطقه سرکشی کند؟
در یک شهر یا روستای کوچک وقتی ۳۰۰ یا ۴۰۰ هزار نفر یک کاندیدا را می‌بینند و کاندیدا می‌داند که باید برای این مردم کار کند. اما وقتی مثلا نماینده‌ای در تهران رأی آورده، آیا به روستای اطراف ورامین هم سر می‌زند؟ سرکشی کردن به آن روستاهای دورافتاده دغدغه او هست یا نه؟
حسینی(نماینده مردم اهواز در مجلس) : مثالی می‌زنم. آقای حاجی در شاهین شهر نماینده هستند. وی مجددا در مجلس بعد انتخاب میشوند ولی فرقش با مجلس نهم این است که ایشان در حوزه انتخابیه کل استان رأی آورده و تعهدش به کل استان است. ولی اینکه نماینده اختصاصی شهر و ارتباطش با شاهینشهر است هیچ خدشه‌دار نمی‌شود.
مخالفین این طرح می‌گویند بعد از استانی شدن انتخابات، توجه یک نماینده به مردم به دلیل گستردگی حوزه انتخابیه کمتر می‌شود. نماینده منتخب مدیون رأیی است که مردم استان به وی داده پس قاعدتاً باید به تمامی روستاها و شهرهایی که در آن استان است سرکشی کند. این مساله را چگونه پاسخ می دهید؟
حسینی(نماینده مردم اهواز در مجلس) : رسیدگی به اینکه یکی وام می‌خواهد و ایشان باید آن فرد را به مرجعی معرفی کند یا اینکه رسیدگی به آسفالت یک منطقه باید بشود کاملا خطاست. موافقین این طرح می‌گویند که باید این طرز نگاه اصلاح شود.
لاهوتی(نماینده مردم لنگرود در مجلس) : وظیفه نماینده مجلس، قانونگذاری و نظارت بر اجرای قانون است. کار نماینده این نیست که وظایف بخشدار را انجام دهد. با استانی شدن انتخابات مجلس میخواهیم اعلام کنیم که وظیفه و هدف ما قانونگذاری است و من باید ناظر بر قوه مجریه باشم ولی اینکه گفته می‌شود نماینده باید به روستاها سرکشی و رسیدگی کند روالی بوده که تاکنون در کشور جریان داشته است. این روال، روال غلطی است. نمایندگان این روش را بوجود آورده‌اند و خودشان نیز این روش را اصلاح کنند.
آقای بیرانوند گفتند با سرکشی به مردم یک شهرستان نظارت بیشتری بوجود خواهد آمد. آیا حضور من در شهرستان و پرداختن به همین امورات فایده‌ای برای کشور خواهد داشت؟. در برخی کشورها کاندیداهایی که قصد ورود به مجلس قانونگذاری را دارند، توسط ۲۰۰ یا ۳۰۰ استاد دانشگاه تأیید صلاحیت میشوند. فهم، درک و نوع نگاه انتخاب باید متفاوت شود و به جامعه گفته شود که این نماینده مجلس باید قانونگذاری کند و قانون را درست وضع کند. شما هم اگر ارزیابی و ملاک نسبت به این نماینده دارید ملاک ارزیابی‌تان باید این باشد که این شخص چقدر در قانونگذاری نقش مؤثری داشته است.
** مساله خرید و فروش رای با این طرح حل می شود
حسینی(نماینده مردم اهواز در مجلس) : یکی از موضوعات بسیار مهمی که در بخش آراء وجود دارد و دغدغه همه مسئولین نیز هست این است که در آمار مجلس فعلی نماینده‌ای داریم که با کاندیدای رأی نیاورده، ۹۲ رأی اختلاف داشته و نماینده‌ای ۷۰ رأی اختلاف داشته و نماینده‌ای دیگر ۵۰ رأی. خرید و فروش در این تعداد آراء در یک منطقه کوچک گاها اتفاق می‌افتد و این مهمترین و مشکل‌ترین موضوعی است که در بعضی از مناطق با آن دست به گریبانیم. جناب بیرانوند و حاجی گفتند که باندهای قدرت و ثروت، این باندها الآن هم وجود دارد ولی این باندها، کوچک هستند. پیمانکاری در کنار یک نامزد انتخاباتی می‌ایستد و هزینه می‌کند که در آینده بهره‌برداری کند. اتفاقاً من فکر می‌کنم که اگر انتخابات استانی شود این افراد به کاندیداهای انتخابات مراجعه نمی‌کنند.
با استانی شدن انتخابات مجلس، هزینه انتخابات بالا نمی‌رود. همین هزینه‌ای که من می‌خواهم در شهرستان خودم پرداخت کنم، آقای حاجی در تبلیغات خود عکس من را می‌زند و من عکس ایشان را. به این شیوه هزینه‌هایمان را با هم تقسیم میکنیم، لیستی خواهد شد و بر اساس لیست، هزینه‌ها کاهش خواهد یافت.
آیا کاندیداها بعداً به آن لیست تعهد خواهند داشت؟
حسینی(نماینده مردم اهواز در مجلس) : تعهد داشته باشند یا نداشته باشند حتماً یک هماهنگ‌کننده خواهند داشت. ضمنا در مقابل بعضی از احزاب مسئله‌دار کشور، نماینده‌های قوی و توانمند به مجلس می‌آیند.
از طریق استانی شدن انتخابات مجلس نهادها می‌توانند برنامه‌ریزی‌های بهتری انجام دهند تا دچار مجلس ششم دیگری نشویم. اینکه گفته می‌شود دسترسی به نمایندگان کاهش می‌یابد، اینطور نیست. همانطور که گفتم در بحث نظارت، کیفیت باید بوجود بیاید. باید به سمتی حرکت کنیم که مسئولین مجاب شوند وظایفشان را به نحو احسن انجام دهند. من چکاره‌ام که پناهگاه مردم باشم؟. من باید مشکلات اساسی مردم منطقه‌ام را حل کنم. واحد رسیدگی به شکایت و ارزیابی استانداری پناهگاهی است برای افرادی که بخشدار کار آنها را انجام نمی‌دهد. این فرهنگ شده که قبل از مراجعه به مسئول مربوطه به نماینده مراجعه می‌کنند. آمار گرفتم یک فردی شش ماه پیگیر یک مشکل خود بود و کسی کارش را انجام نمی‌داد وقتی به من مراجعه کرد و من از آن مدیر مربوط سوال کردم که چرا این کار را کرده گفت ما به شما یک نان قرض می‌دهیم تا شما هم هوای ما را داشته باشید. این فرهنگ نهادینه شده است.
اینکه گفته می‌شود مرکز استان توانایی تعیین کل نمایندگان استان را دارد، به نظر من اینطور نیست در جامعه ما مرکز استان تعیین کننده مرکز است ولی تعیین کننده سایر شهرها نیست. چه بسا در شهری یک نخبه‌ای وجود داشته باشد که بتواند از آرای مردم شهر خود استفاده کند.
در نظر سنجی ما آمده، یکی از فعالین مشهور سیاسی، سوالی مطرح کرده اند که "استانی شدن انتخابات مجلس به هویت ملی آسیب می‌رساند و پیوند شهرها را با مرکز قطع می‌کند و برای امنیت ملی خطرناک است در مجلس ششم هم من این مخالفت را به عنوان نظر دولت اعلام کردم و دلایل زیادی هم برای این نظرم دارم. " یا سوال دیگری آمده که "در طرحی که برای وقف دانشگاه آزاد بود بیش از ۲۰۰ نماینده در تأیید ریاست وقت دانشگاه آزاد بیانیه می‌دهند و حمایت می‌کنند و فردا بیش از ۲۰۰ در نقد دانشگاه آزاد صحبت می‌کنند". پاسخ شما به سوال های این مخاطبین چیست؟
حاجی‌دلیگانی(نماینده مردم شاهینشهر در مجلس) : اول این مشخص شود که برای طرح وقف دانشگاه آزاد، کسی که امضا گرفته بود، متن نامه را تغییر داده بود البته من آن نامه را امضا نکردم. این امضاها دلیلش همین بود.
* «نسیم» : عنایت کنید که در سوال دوم مخاطب ما، منظور این است که بارها شده یک اتفاقی امروز در مجلس رخ می‌دهد ۲۰۰ نفر رأی موافق می‌دهند و فردا یک اتفاقی می‌افتد و در همان مورد نمایندگان ۲۰۰ رأی مخالف می‌دهند. چگونه این معضل قابل حل شدن است؟
حاجی‌دلیگانی(نماینده مردم شاهینشهر در مجلس) : بله توضیح میدهم البته ابتدا بگویم که نکاتی که دوستان در جهت تکامل انتخابات اشاره کردند می‌خواهم بگویم که اتفاقاً تکامل انتخابات به جهت شناخت عمیق‌تر در حوزه‌های کوچک‌تر، امکانش بیشتر وجود دارد تا در حوزه‌های بزرگ‌تر. حرف مخالفین این طرح این است که مردم باید با نماینده خود حشر و نشر بیشتری داشته باشند. کسی که در مرکز استان کاندیدا می‌شود یک روستایی چگونه می‌تواند شناخت عمیقی از نماینده خود پیدا کند؟
** نداشتن وجدان کاری در برخی از نمایندگان باعث ایجاد بسیاری از مشکلات قانونگذاری در مجلس است
اینکه گفته می‌شود غفلت از قانونگذاری و غفلت از وقت‌گذاری برای قانونگذاری، این عارضه‌ای است که چه انتخابات استانی باشد و چه شهرستانی وجود خواهد داشت. علت این قضیه نوع برگزیدن نمایندگان نیست علت این قضیه به وجدان کاری برمی‌گردد. به این موضوع ما هم انتقاد داریم. چند روز پیش طرحی را بنده در مجلس ارائه کردم ۶۵ نفر رأی دادند و ۸۱ نفر هم شرکت نکردند. کسی که شرکت نکرده باید عذر موجهی داشته باشد وگرنه این درصد نبایستی شرکت کنند که عدم شرکت کننده داشته باشد.
برای حل مسائل جزئی نباید صورت مسئله را پاک کرد. به اعتقاد من ارتباط با مردم یک اصل است. یکی از وجوه مهم نظام مردم سالاری دینی ارتباط نزدیک نماینده با مردم است. آقای حسینی و آقای لاهوتی، نسبت ارتباط شما با مردم به نسبت استاندار و یک وزیر با مردم چگونه است؟ از زمین تا آسمان تفاوت دارد. مردم می‌گویند من یک مسئول می‌خواهم که حرف و مشکلم را به او بگویم. درست است ما نماینده مجلس هستیم و وظیفه ما قانونگذاری، ولی یک وظیفه عمومی دیگر نیز داریم. اینکه برای نظارت وقت نداریم، چه ارتباطی با حوزه انتخابیه و نحوه انتخابات دارد؟. این که مجلس تولید قانون کند چه ارتباطی به استانی شدن انتخابات دارد؟. ما باید تقسیم وقت مجلس را اصلاح کنیم. نظارت ما به تذکر، سوال و استیضاح بسنده شده، آیا در قانون اساسی ابزار غیر از اینها هم در اختیار مجلس قرار دارد یا خیر؟. ما نمی‌توانیم سطح نظارت مجلس را با ابزارهای جدید بالا ببریم.
حفظ سهم شهرستان با آن خصوصیاتی که در استانی شدن انتخابات مجلس آمده که کاندیدا باید پنج سال ساکن باشد و متولد آنجا باشد، همان انتظاری که در حوزه انتخابیه شهرستانی از نماینده داریم را حفظ کرده‌ایم. با این طرح نیز مراجعات مردمی وجود خواهد داشت ضمن اینکه مراجعات بقیه استان را هم باید پاسخگو باشد. اینکه بخواهیم نماینده تعهد نسبت به کل استان داشته باشد باید ساز و کار دیگری تعریف کنیم.
مخالفین طرح استانی شدن انتخابات می‌گویند که نماینده وظیفه‌ای ندارد نسبت به جزئیات امور و مشکلات مردم ورود کند.
حاجی‌دلیگانی(نماینده مردم شاهینشهر در مجلس) : یک سوال اساسی دارم و آن این است که آنجایی که حوزه انتخابیه‌ای که فقط یک نماینده دارد کار آن نماینده و مردم راحت‌تر است و یا آنجایی که دو یا سه، چهار و پنج نماینده دارد؟. کجا تداخل بیشتر است؟. من یقین دارم آنجا که دو یا سه یا چهار یا پنج یا ... دارد قطعاً یا مردم به هیچکدام دسترسی ندارند و یا یک وضعیت تداخلی درست می‌شود.
اما مطالبی که آقای لاهوتی اشاره کردند اینکه کیفیت قانونگذاری پایین است، این برمی‌گردد به اینکه مجلس چه مقدار برای ما توانسته مشاور انتخاب کند. قوانینی که تصویب میکنیم به چهار یا پنج نفر مشاور نیاز دارد. ولی اگر میانگین بگیریم هر کدام یک نفر هم مشاور نداریم. این روند باید اصلاح شود. اگر نمایندگان مجلس مشاور داشته باشند خواهید دید که کیفیت قوانین چقدر افزایش پیدا می‌کند. با استانی شدن انتخابت مجلس این وضع بهتر نخواهد شد بلکه بدتر هم خواهد شد. اینکه ما ناظر هستیم بله، یک نوع نظارت این است که ما از احوال مردم و جامعه خبر داشته باشیم. آن خبری که مردم به عینه ببینند تأثیر بیشتری دارد. مردم فقط به گزارشات بسنده نمی‌کنند. حس مطالبه‌گری در نماینده مردم باید باشد. یعنی مردم احساسشان این باشد که نماینده داد مردم است و آن کسی است که می‌تواند داد مردم را بی هیچ گونه ترس و نگرانی به رئیس‌جمهور و وزرا بزند ولی این را نبایستی از بین ببریم و انگیزه‌اش را کاهش دهیم.
**نماینده باید داد مردم باشد و مردم باید این را احساس کنند
اینکه بپرسیم چند درصد نمایندگان مطالعه می‌کنند و رأی می‌دهند مثالی عرض کنم. خود جنابعالی می‌بینیم که معمولاً اظهارنظر می‌کنید و مطالعه نیز می‌کنید. جنابعالی در عین حالی که نماینده استان نیستید ولی مطالعه‌تان را انجام می‌دهید پس مانعی جلوی راه شما وجود ندارد پس بنابراین مانعی وجود ندارد که شما بخواهید آن مانع را بردارید. از طرفی گفته شد تولید قانون زیاد است و این با آن بحثی که نظارت کم است تناقض دارد. می‌توانیم تولید قانون را کم کنیم و این ارتباطی به استانی شدن انتخابات ندارد. تعداد جلسات مجلس زیاد است، این تعداد را کم کنیم اینکه جزو اختیارات خود مجلس است.
بیرانوند(نماینده مردم بروجرد در مجلس) : موافقین محترم این طرح گفتند که با این طرح کیفیت را میخواهیم بالا ببریم. میگویم که حالا می‌خواهید این کیفیت را بالا ببریم، انتخابات را ملی برگزار کنید. کیفیت با شناخت ایجاد می‌شود. این طرح می‌گوید قرار است ما از مردم جدا و بریده شویم. با این طرح ما شبیه سناتورهای اروپایی و آمریکای شمالی خواهیم شد. این طرح اینطور به ذهن‌ها متبادر می‌کند که ما طرحی را تصویب میکنیم به مصابه سناتورهای آمریکای شمالی که در ماشین‌های دراز شش‌در نشسته‌اند و شیشه ماشین دودی هم هست و فقط در یک فضای سربسته و جدای از مردم و فقط کار کمپانی‌ها را انجام می‌دهند. اگر قرار است به این صورت شود دولت ۳۰۰ متخصص خبره را تحت یک امتحان ژنتیکی انتخاب کند که قانون و بودجه را بشناسند و در مجلس شروع به قانونگذاری کنند.
شناخت از چه چیزی ناشی می‌شود؟. نمایندگان مجلس باید بین مردم باشند. با این جمله که ما چکاره‌ایم که پناهگاه مردم باشیم، مخالفیم. ما به عنوان معلم و پناهگاه جامعه هستیم. رفتار ما مثل الگو در جامعه جاری و ساری می‌شود. ما نماینده مردم هستیم. ساختار اجرایی نظام جای دیگری است و ما در کنار آن محل باید به تظلمات مردم برسیم. چه ایرادی دارد وقتی مردم به ما مراجعه می‌کنند بعضی اوقات با یک تلفن نماینده حقی به صاحب حق برسد؟.
**طبق قانون نماینده مجلس، نماینده کل ملت است، پس این طرح الزامی برای اجرا ندارد
یکی از بال‌های نمایندگان مجلس بحث نظارت است. نماینده حق ندارد در حوزه‌های اجرایی و عمران ورود مستقیم کند. قانون ظرفیتی دارد و ما امکانات را برای دستگاه اجرایی وضع میکنیم. اتفاقاً این رفتار و دخالت در حوزه اجرا اعتماد به نفس را از مدیران اجرایی می‌گیرد. برخی از نمایندگان ممکن است در حوزه خود اعتماد به نفس را از مدیران بگیرند و این باعث می‌شود دیگر هیچ مدیری رشد نکند.
موافقین این طرح می‌گویند که ما میخواهیم نمایندگان به استان احساس تعلق بیشتری پیدا کنند میگویم قانون اساسی نماینده را نماینده کل ملت می‌داند و پاسخگو در برابر کل ملت. موقعی که قانون اساسی نتوانسته آن احساس را در بعضی از نمایندگان ایجاد کند شما با تغییر شیوه انتخابات می‌خواهید این تعلق خاطر را افزایش دهید؟. این تناقض است. اتفاقاً ما پناهگاه مردم هستیم. ما از مردم رأی می‌گیریم و باید پاسخگوی آنها باشیم. ما نباید تصور کینم جنسمان قبل از انتخابات و بعد از انتخابات تغییر می‌کند. ما تجمیع شده اراده مردمی هستیم که با این ساز و کار قانونی در قانونگذاری و نظارت دخالت می‌کنند. ما خود مردم هستیم. اگر خود را از مردم جدا کنیم سهم تأثیر ما قطعاً پایین خواهد آمد.
* «نسیم» : اگر یک قوم یا قبیله‌ای در استانی غالب بود و با رأی خود کاندیداهای خاصی را به مجلس فرستاد، چه تضمینی برای آن وجود دارد که همه نماینده‌ها از مرکز استان یا از جانب آن قوم غالب انتخاب نشوند؟. آقای بیرانوند مفصل توضیح دادند که ارتباط مردم کم می‌شود. آقای لاهوتی، وقتی شما یک رأی از مردم می‌گیرید تعهدی هم به آن طیف مردم دارید. با استدلال‌هایی که الآن آقای بیرانوند مجدداً مطرح کردند. با تغییر شیوه انتخابات توقعات مردم از نمایندگان تغییر پیدا نمی‌کند. در این مورد توضیح شما چیست؟.
لاهوتی(نماینده مردم لنگرود در مجلس) : من از ابتدا شروع کنم و تاکیدی داشته باشم به این موضوع که خرید و فروش آرا در انتخابات در سطح شهرستان‌ها بسیار به وفور وجود دارد. آقای بیرانوند با اخلاص کارش را دنبال می‌کند اما خرید آرا وجود دارد و هر چه می‌گذرد این روند و این کار بد و زشت ترویج پیدا می‌کند. ما اعتقاد داریم که اگر انتخابات استانی شود این خرید و فروش آرا به خودی خود حذف خواهد شد.
**ترس از رأی نیاوردن، دید نمایندگان را بسیار محدود کرده است
نکته دوم، نمایندگان مجلس یک ابزارهایی در اختیار داریم. به عنوان مثال ابزار سوال از وزیر در اختیار ما است. ابزار تفحص در اختیار داریم، ابزار استیضاح در اختیار داریم چون منافع شهرستانی ما در گرو این سوالات است. خیلی از نمایندگان سوال می‌کنند و سوال ملی هم دارند و واقعاً منافع ملی مردم در گرو این سوالات است. ممکن است دوستی جواب من را بدهد که بعضی از سوالات در مجلس مطرح می‌شود؟، نمی‌شود. بله چون من احساس می‌کنم که اگر از وزیر مربوطه سوال و تفحص را ادامه دهم در نهایت به منافع شهرستان من لطمه وارد می‌شود. همین الآن که بنده خدمت شما هستم استیضاح وزیری را امضاء کرده‌ام؛ شاید از ۱۰ وزارتخانه به من زنگ زندند که آقای لاهوتی شما هر مشکلی دارید در حوزه انتخابیه بگویید ما برای شما انجام می‌دهیم. مشکل من کم کاری‌های قوه مجریه است. استیضاحی که از وزیر امضاء کردم مشکلات شهرستانی من نیست من توان این آقای وزیر در اداره این وزارتخانه را ضعیف می‌دانم ولی چون منافع شهرستانی در گرو این است مجبور می‌شوم امضای خود را پس بگیرم. این قضیه به عنوان یک رنج عذابم می‌دهد و می‌دانم اگر من به استیضاح ادامه دهم به آن منافع شهرستانی مطمئناً لطمه وارد می‌کنم. پس بنابراین چون منافع، منافع شهرستانی است ما هرگز نمی‌توانیم از ابزارهای کاری به عنوان منافع ملی استفاده کنیم.
مجلس مشاور در اختیار ما گذاشته است. قانون این اختیار را به نمایندگان مجلس داده است که هر کدام ۵ مشاور داشته باشند و اگر ما خودمان نتوانستیم استفاده کنیم آن بحث جدایی است. حالا اگر من این ۵ نفر را در سطح راننده و آبدارچی آوردم این تشخیص من است و ضعفی که خودم قبول کردم. نکته دیگر این بحث اینجا بود که نمایندگان نه اینکه این استعداد در آنها نیست، ما می‌گوییم به جهت مشغله‌های غیر ضروری که دارند فرصتی برای مطالعه ندارند. یک هفته مجلس تعطیل بود، من خودم بعدازظهر جمعه از حوزه انتخابیه برگشتم صرفاً به خاطر اینکه شنبه را استراحت کنم که بتوانم خود را برای کار در مجلس آماده کنم. من نمی‌گویم از کاری که برای یک فرد نیازمند انجام دادم پشیمانم. من میگویم که این کارها به من مربوط نیست. آیا من کمیته امدادم؟. من بهزیستی‌ام؟. بهزیستی و وزارت رفاه پول در اختیار نماینده می‌گذارد که به بهزیستی حوزه انتخابیه برسانم. چرا این پول از طریق خود این سازمان در اختیار اداره بهزیستی شهر قرار نمی‌گیرد. چرا همین پول را در اختیار فرماندار شهر قرار نمی‌دهد؟. این توهین به مردم است.
نمایندگان مجلس دو دسته مراجعه دارند. یک دسته از مراجعات، مراجعاتی است که قوه مجریه قادر به انجامش است. اگر دستگاه اجرایی در شهرستان بنده تخلف کرد سازمان بازرسی داریم. اگر واقعاً تخلف در سطح خیلی بالاتری بود نماینده می‌تواند در هر صورت از وزیر مربوطه سئوال کند.
در دو دوره‌ای که در مجلس بودم به همه گفتم که اگر واقعاً از من فرد برتری وجود دارد و با این حال شما به من رأی بدهید خیانت کردید. گفتم شما باید به کسی رأی بدهید که در قوة مقننه فرد مؤثری باشد. افراد دیگری در شهرستان‌ها هستند که می‌گویند ما خیابان آسفالت میکنیم، ما فاضلاب شهر را می‌سازیم و اشتغال ایجاد می‌کنم. آقای حسینی، واقعاً در شهرستان حوزه شما بدون اجازه شما و بدون کسب نظر شما مسئولی منصوب می‌شود؟.
تصمیم داریم سطح نگاه و ملاک تشخیص را از سطح یک شهرستان به یک استان ارتقا دهیم. مطمئناً اگر قرار باشد یک جمع ۵۰۰ نفری یا یک جمع صد نفری انتخابی بکنند مطمئناً ۵۰۰ نفر انتخاب درست‌تری خواهند کرد.
در جزئیات این طرح ما هم قبول داریم که ایراداتی وجود دارد و این یک نظر است و ما این نظر را رد نمی‌کنیم. ما می‌گوییم در کمیسیون مربوطه روی این موضوع بحث کنیم. اما نظر ما این است ما یک انتخاب استانی داشته باشیم و نگاه‌ها را تغییر دهیم، نماینده‌ای را انتخاب کنیم که بتواند قدرت تصمیم‌گیری در تصمیمات بزرگ و ملی کشور داشته باشد.
همه اختلاف نظرهای موجود در مورد این طرح الزاماً حل شدنی به نظر می‌رسد؟
حسینی(نماینده مردم اهواز در مجلس) : من در مجلس نمی‌بینم که بتواند پناهگاه واقعی مردم باشد. اصلا نباید به صورت کاذب خودمان را پناهگاه مردم بکنیم. نمایندگان مجلس باید اساس برنامه را درست کنند. گاهی حتی ما را برای خواستگاری دخترهای بعضی از آقایان هم در حوزه انتخابیه می‌برند. این سطح نماینده مجلس است؟ اگر هم انجام ندهیم می‌گوید انشاء‌الله انتخابات هم خواهد رسید. می‌دانم شما هم این ادبیات را شنیده‌اید. من میگویم این سطح مجلس شورای اسلامی نیست.
**امورات جزئی وقت مطالعه و تفکر روی لوایح و طرح‌ها را از نماینده گرفته است
وقتی شما از تلویزیون جلسات مجلس را دنبال می‌کنید، فقط یا آقای حاجی صحبت می‌کند یا آقای قاضی‌پور یا یک عده معدود. همین‌ها وقت می‌گذارند و مطالعه می‌کنند. نمی‌گویم که دیگران مطالعه نمی‌کنند، میگویم وقت ندارند که مطالعه کنند. آقای بیرانوند شما تهران چقدر ملاقات عمومی دارید؟ غیر از این است که فرد آنقدر مستأصل است شده که مجبور به آمدن به تهران می‌شود. وقتی به حوزه انتخابیه می‌رویم از ساعت ۸ صبح تا ۱۲ شب در دفتر کارم مشغول ملاقات مردمی هستم که هیچ کدام از اینها کیفی نبوده، یا بیکاری بوده یا کمک مالی بوده است. فردی پیدا نشد در این ملاقات‌ها که راه حلی برای مشکلات عمومی ارائه کند. وقتی برای آسفالت کردن یک خیابان تماس می‌گیرند، میگویم با دفترم هماهنگ کنید. در صورتی که وظیفه من نیست. دفترم هم با شهردار هماهنگ می‌کند ولی آن فرد می‌تواند مستقیم با شهردار هماهنگ کند.
با استانی شدن انتخابات مجلس کیفیت تماس‌ها و ارتباطات بالا می‌رود. یعنی نوع ارتباطات می‌تواند به ما کمک کند که در قانونگذاری تأثیر بگذارد. ما به دنبال این هستیم، کسی نمی‌خواهد سناتور شود و در ماشین‌های شش متری بنشیند. ما همه پابرهنگانی بودیم که همین مردم ما را راهی مجلس کردند. هیچ کس هم از مردم جدا نیست. نمایندگانی که در مجلس هستند بچه‌های انقلاب هستند. این شرایط باعث می‌شود خدمتگذاری در درجات بالاتر به سمت کارهای سطح پایین‌تر سوق پیدا کند.
در کشور قومی نداریم که در یک استانی غالب باشد. این را بعد از بررسی‌های فراوان خدمتتان عرض می‌کنم. اقوام در شهرستان‌ها غالب هستند اما در استان، قوم غالب نداریم. در مناطقی هم که اقوام بزرگ حضور دارند آن قوم خود آدم‌های بزرگ مختلفی دارد. اتفاقاً اختلاف در آنها بیشتر از سایر مناطق دیگر است.
لاهوتی(نماینده مردم لنگرود در مجلس) : با تمام احترامی که برای مخالفین طرح استانی شدن انتخابات قائلم، اگر نگرانی از این است که ما برای خودمان و برای دائمی شدن حضور برخی از افراد در مجلس این طرح را پیگیری میکنیم و کار میکنیم پیشنهاد من این است یک بند به این طرح اضافه شود که نمایندگی مجلس فقط دو دوره در مجلس باشند. ما شرایط تصمیم‌گیری و قانونگذاری در کشور را اصلاح میکنیم. من از شما به عنوان خبرنگار درخواست می‌کنم که یک روز به مجلس بیایید. ۱۰ نماینده را انتخاب کنید و سوال کنید که موضوعات مصوبه امروز چه چیزهایی بوده است. چند درصد حضور ذهن دارند؟. دلیل عدم حضور ذهنشان این تلفن‌های منطقه‌ای است. این درد است. تا کی باید به این درد ادامه دهیم.
**در مجلس برای تصویب قوانین جز عده‌ای قلیل، بقیه درگیر مسائل حوزه انتخابیه هستند
من سئوالی از شما می‌کنم. اگر فردا در اصفهان رأی گیری شود و شما بخواهید رأی بدهید اگر در شهرستان باشد به منافع شهرستانی توجه می‌کنید. اگر همین انتخابات در استان باشد، به غیر از شهرستان مربوطه به افرادی رأی می‌دهید که نگاه بلندتری داشته باشند.
من اعتقادم این است که اگر قوه مقننه در کشور درست شد قوه مجریه هم درستمی‌شود و قوه قضائیه نیز به همچنین. ما نیز می‌گوییم این طرح ایراداتی دارد و باید در کمیسیون مربوطه این ایرادات را برطرف کنیم. دلسوزترین افراد در مجلس هستند. همین آقای بیرانوند همه وجود خود که جسمش است را برای انقلاب و نظام گذاشته است. این آقا فرزند شهید است بنده برادر دو شهید هستم. خودم جانباز این انقلابم. در شهرستان خیلی‌ها تبلیغ می‌کنند که نماینده‌ها با بنز تردد می‌کنند. به خدا قسم بعضی اوقات تاکسی هم گیرمان نمی‌آید. این چه تصوری است که برخی از ما داریم یعنی اگر این نگاه را تغییر بدهیم یعنی با ماشین بنز تردد میکنیم، این غلط است.
بیرانوند(نماینده مردم بروجرد در مجلس) : حضرت علی(ع) توصیه‌ای دارد که محتوای این توصیه این است، ما به بهانه وظایف و کارهای بزرگ نمی‌توانیم نیازهای کوچک مردم را چشم‌پوشی کنیم. در طرح استانی شدن انتخابات چون حوزه اخذ رأی و بعد متعاقبش حوزه تأثیر نماینده بیشتر می‌شود ولی نظارت مردم نسبت به نماینده کمتر می‌شود زمینه بد شدن را برای ما فراهم می‌کند. ما اگر خودمان را نسبت به خدا هم بی‌نیاز ببینیم طغیان میکنیم. این کار من و شما و دیگری نیست، ذات بشر این است. ما الآن محصور در اراده و خواست مردم هستیم که به ما رأی می‌دهند. من سابقا این شناخت را نداشتنم ولی الآن به نظرم می‌آید یک نماینده مجلس بیش از آنچه که به ذهن می‌آید اختیارات و قدرت دارد. نماینده مصونیت دارد می‌تواند به نمایندگی از ملت در همه امور اظهار نظر کند و مصون است و پیگیری امر هم با ایشان است. شما تصور کنید اگر این قدرت در اختیار نمایندگان پیش از حد افزایش پیدا کند و این به نظر من آسیب است.
ما در مجلس بسط ید بدون نظارت را آسیب می‌دانیم. جمله‌ای از حضرت امیر از نهج‌البلاغه برای شما می‌خوانم: «هرگز انجام کارهای فراوان و مهم عذری برای ترک مسئولیت‌های کوچک نخواهد بود. همواره در فکر مشکلات آنان باش و از آنان روی بر مگردان». این آسیب است که شما می‌گویید که ما میخواهیم وقتمان آزاد شود و بنشینیم کار کارشناسی بیشتر کنیم. ما ۳۶ سال در سخت‌ترین شرایط با این شیوه جلو آمدیم. همه دوران‌ها را گذراندیم تا به اینجا رسیدیم. حالا این چه نیازی است که یک دفعه ایجاد شده که تغییر ساختار بدهیم؟. این جدایی از مردم، مابه‌ازای این تصمیم است. آیا رئیس‌جمهور الآن می‌تواند در اختیار همه ملت ایران باشد؟. اصلاً این قضیه شدنی است که نمایندگان در اختیار همه مردم استان باشند؟. دسترسی مردم به نمایندگان مجلس که مظهر اراده مردم هستند یک ارزش است. ما معتقدیم این اتفاق اگر انتخابات مجلس استانی شود دسترسی و نظارت مردم کاهش پیدا می‌کند.
حسینی (نماینده مردم اهواز در مجلس) : آقای بیرانوند فرمایش بسیار جالبی را از حضرت امیر خواندند ولی تفسیرشان اشتباه بود. حضرت امیر این فرمایشات را به مدیران اجرایی خود می‌گفت ما باید برویم کاری کنیم که مدیران اجرایی‌مان این رفتار را با مردم داشته باشند و ما نظارت کنیم. اینکه یک متخصص نفت را که در شرکت نفت نشسته بگوییم ارتباطت را با مردم زیاد کن خوب به کار تخصصی‌اش نمی‌رسد. او باید کار تخصصی خودش را انجام دهد که مملکت پیشرفت کند. کار تخصصی نماینده مجلس نیز قانونگذاری و نظارت بر اجرای قانون است. ضمن اینکه باید در ارتباط با مردم، نه از لحاظ کمی بلکه از لحاظ کیفی ارتباطم را حفظ کنم و به فکر تحولات بزرگ برای حوزه انتخابیه‌ام باشم. نتیجه ارتباطات رو در روی رئیس دولت قبل، ۴۰۰ هزار میلیارد تومان پروژه کلنگ زده شده‌ای است که انجام آنها ۲۰ سال طول می‌کشد.
لاهوتی(نماینده مردم لنگرود در مجلس) : ما کاری به سفرهای استانی نداریم. مجلس این تصمیمات استانی را در غالب بودجه تصویب کرده است. اگر آن تصمیم غلط بود ما باید اصلاح می‌کردیم ولی چون ما هم منافع شهرستانی داشتیم، کمک کردیم و ما هم در این قضیه شریک هستیم. براساس آمار مرکز پژوهش‌های مجلس در یک دوره ۱۰ ساله ۶۳ هزار میلیارد تومان خسارت تاخیر پروژه‌های عمرانی خواهد بود. این یعنی بودجه عمرانی سه سال این کشور. باید این نگاه را تغییر دهیم. می‌گویند ارتباط مردم با نماینده قطع می‌شود. اصلاً چنین چیزی نیست حرف ما این است نگاه مردم و توقع آنها از نماینده در چارچوبی باشد که قانون برای شما تعریف کرده است. مراجعات مردم به شما در چارچوبی باشد که قانون برای شما تعریف کرده است.
حسینی(نماینده مردم اهواز در مجلس) : من یک نتیجه‌ای می‌خواهم بگیرم از این سفرهای استانی که خودمان هم در کنار رئیس‌جمهور می‌رفتیم و کار قشنگی هم بود و مورد تمجید مقام معظم رهبری نیز بود ولی تصمیماتی گرفته شد که امروز همه از مسئولین سوال می‌کنند که پس چه شد، چرا در زمینی که قرار بود کارخانه ایجاد شود زمین همچنان خالی است. ارتباط با مردم باعث نشود یک نماینده دستوراتی به مسئولین اجرایی بدهد که اصلاً توان اجرایش را نداشته باشد. با یک دستور و وعده روزهای اول مردم را خوشحال می‌کنند ولی بعد بدبینی نسبت به کل مجموعه نظام ایجاد می‌کنند. بحث من این است که ما شرایطی را باید ایجاد کنیم که کارهای بزرگ در دست آدم‌های بزرگ باشد. مملکت اگر اینطور پیش برود و کارهای بزرگی چون قانونگذاری دست من افراد کوچک بیفتد مطمئناً خروجی‌اش مثبت نخواهد بود.
لاهوتی(نماینده مردم لنگرود در مجلس) : تمام مصوبات ما همه تکه پاره است. مثلاً در جایی که نیاز بود بیمارستان ساخته شود ساخته نشد و در جایی که نیاز نبود مجوز ساخت بیمارستان داده شد. بر اساس سند چشم‌انداز ۲۶ هزار کیلومتر باید راه‌آهن در کشور داشته باشیم و اکنون ۱۱ هزار کیلومتر در کشور راه‌آهن داریم. کشور ترکیه در پنج سال صددرصد مترو را انجام داد و قطار شهری‌اش را راه انداخت. ۱۸ سال است هنوز ساخت مترو در یکی از کلانشهای ما ادامه دارد.
بیرانوند(نماینده مردم بروجرد در مجلس) : یکی از ابزار نظارتی مجلس تذکراتی است که در صحن علنی می‌دهیم. این تذکرات غالبا ناظر به نیازهای منطقه‌ای است و اگر این ارتباط کم بشود ما نیازهای منطقه را باید از زبان کارشناسانی بشنویم که بعضاً از دست همان کارشناسان شاکی هستیم. کارشناسانی که در وزارت‌خانه‌ها کشور را یکپارچه می‌بینند. منتهی آن کارشناس از کجا می‌داند که حوزه‌ای بحران آب دارد. این کمک می‌کند که نمایندگان پیگیری کنند. برداشتمان این است که مردم با این طرح احساس مالکیت کمتری خواهند داشت. اگر احساس مالکیت کم بشود احساس حمایت آنها را در امور کمتر خواهیم داشت. دشمن الآن چندین سال است که ما را تحریم کرده به قول رایس یا یکی از سیاستمداران مفلوک آمریکا که گفته بود که ما میخواهیم ریشه مردم ایران را بکنیم به فضل پروردگار به واسطه اینکه مردم کل نظام را از خود می‌دانند و هر وقت خواستند ترکیب مجلس و دولت را عوض کردند و مردم احساس مالکیت می‌کنند تا پای همه داشته‌های خودشان از نظام حمایت می‌کنند و این یک ارزش است و این سرمایه ما است. ما معتقدیم با استانی شدن انتخابات مجلس به این سرمایه آسیب خواهیم زد.
حسینی(نماینده مردم اهواز در مجلس) : مشکلاتی که طرح شد به نظر من واقعی است و وجود دارد. این مشکلات با تغییر رفتار نماینده‌ها حل می‌شود. با تغییر شیوه برگزاری انتخابات، باز هم به قوت خودش باقی است. آن نماینده‌ای که به دنبال کسب موقعیت و ارتقاء خودش است همین الان از نگرانی استانی شدن انتخابات در حال رایزنی کردن و پیدا کردن یک گروه است تا از غافله عقب نماند.