نماینده/ سید باقر پیشنمازی: از شگفتي‌هاي بي‌نظير محرم، خيزش خود جوش عموم مردم براي قرار گرفتن در مدار حضرت اباعبدالله عليه السلام است كه محتشم در شعر معروف خود، به زيبايي آن را توصيف كرده است، مشعل فروزاني كه منشاء بصيرت، عبرت و مقاومت بسياري از مسلمانان شد. زور مداران نيرنگ باز اموي، عباسي و بعثي، وهابي و آمريكايي كه خاموش كردن آن را خارج از توان خود يافتند، تلاش كردند آن را كمرنگ كنند و از اهداف عميق فرهنگي، اجتماعي و سياسي و تربيتي تهي سازند.
اما بسيار بودند افراد بصيري كه براي ابراز مودت به آن حضرت به تعظيم شعائر محرم و حضور در مجالس عزاداري بسنده نكردند و در عصر خود با مقاومت در برابر تهديد و زندان و شكنجه طاغوت زندگيشان را حسيني ترسيم كردند و آنگاه كه پرچم انقلاب اسلامي برافراشته شد با حضور در همه عرصه‌هاي خطر، تا پاي جان به دفاع از آن پرداختند و براي تحقق مواضع، افكار و آرمان‌هاي امام (ع) و فلسفه قيام عاشورا كه فرمودند: الا ترون ان الحق لايعمل به و ان الباطل لايتناهي عنه... آيا نمي‌بينيد كه به حق عمل نمي‌شود؟ و از باطل نهي نمي‌گردد...!؟ همه تلاششان را بكار گرفتند تا شايد بتوانند جامعه خود را آنگونه كه امام (ع) مي‌پسندند، بنا سازند. حضرت به بيان ديگري دليل قيام خود را امر به معروف و نهي از منكر و حركت در مسير پيامبراكرم (ص) و اميرالمومنين (ع) مي‌فرمايند. (۱)آنگونه كه در آيه ۱۰۴ سوره آل‌عمران امر شده است بايد گروهي پيشگام شوند و مردم را به خير و سپس به كارهاي شناخته شده فرا بخوانند و از كارهاي ناشناخته بازدارند، اينها همان رستگاران واقعي هستند. اگر در مجالس ماه محرم اضافه بر عزاداري و اظهار مودت به معارف قرآن و عترت، به فلسفه قيام حضرت اباعبدالله الحسين (ع) توجه شود و راه‌هاي تحقق آرمان‌هاي آن حضرت و اصلاح سبك زندگي (۲) تبيين گردد به بيراهه نرفته‌ايم.
دانش و تجربه و عقل بشري، و قبل از آن تعاليم آسماني و راهنمايي پيامبران مويد اقدامات پيشگيرانه براي حفظ سلامت روحاني و جسماني انسان‌ها است تا گرفتار آسيب‌ها و بيماري‌ها نشوند و آرامش و امنيت را از دست ندهند.
در بسياري از كشورها اينگونه است كه از سرمايه‌گذاري‌هاي پيشگيرانه در نظام تعليم و تربيت و تقويت حفاظت اجتماعي دريغ مي‌كنند اما حاضرند چند برابر آن را براي توسعه پليس و زندان‌ها و مقابله با اعتياد و قاچاق مواد مخدر و فساد و فحشا و كنترل و دستگيري و نگهداري مجرمان و مراقبت خانواده‌هاي سرپرست از دست داده و"بزهكارپرور" و توسعه مراكز درماني و خدمات مشاوره به آسيب‌ديدگان فرهنگي، اجتماعي و رسيدگي به ميليون‌ها پرونده دعاوي در محاكم قضائي، هزينه كنند و در عين حال شاهد عدم توقف آن باشند.
در كشور ما با استفاده از آموزه‌هاي اسلامي و بهره‌گيري از فلسفه قيام حضرت اباعبدالله‌الحسين (ع) و نهضت عاشورا و براي تحقق وظيفه خطير دعوت به خير و امر به معروف و نهي از منكر، از سال‌ها قبل تلاش‌هاي خيرخواهانه‌اي صورت گرفته است اما قوام و دوام و سامان‌يافتگي اين تلاش‌ها نيازمند «قانون» است تا ضمن تعريف ماهوي، به بيان حدود و كيفيت و شرايط اجرا بپردازد.
وضع قانون جامع و شفاف موجب ارائه تعريف واحد از موضوع و تقسيم وظايف بين مردم و دولت و نهادهاي مردمي و قواي سه‌گانه و وحدت رويه انتظامي و قضائي و تعريف نظام ارزيابي و نظارتي مي‌گردد و زمينه اقبال عمومي و مشاركت همگاني را نيز فراهم مي‌آورد. در اين صورت نه تنها دغدغه‌اي براي برخورد سليقه‌اي با اين موضوع پيش نخواهد آمد كه همين قانون اگر به درستي اجرا شود موجب احساس امنيت و آرامش خواهد گرديد و سلامت اجتماعي و كاهش آسيب‌ها و جرائم را به دنبال خواهد آورد و هزينه‌هاي سرسام‌آور مقابله و نگهداشت مجرمان و "همسان‌پروري"آنان در زندان را كاهش خواهد داد و با بسياري از آسيب‌ها مثل از هم پاشيدگي خانواده‌ها و آمار روز افزون طلاق مقابله خواهد كرد.
اقدام براي درخواست قانون‌گذاري در مورد امر به معروف و نهي از منكر به دليل ضرورت تعريف ساز و كار اجرا بعهده قوه مجريه است و در سال‌هاي گذشته بارها از دولت درخواست گرديد كه لايحه آن را تهيه و به مجلس ارائه نمايد. با توجه به تصريح اصل هشتم قانون اساسي در مورد تعيين شرايط، حدود و كيفيت اجرا توسط «قانون» و تاخير غيرموجه قوه مجريه در ۳۵ سال گذشته، مجلس شوراي اسلامي ناگزير گرديد با همكاري ستاد احياء، مبادرت به تهيه طرح در اين زمينه نمايد. اين تقدّم شايسته تقدير است و مجلس محترم را در فهرست گروه پيشگام قرار مي‌دهد كه در آيه شريفه ۱۰۴ سوره آل‌عمران به آن تاكيد شده است و اين اقدام در آستانه ماه محرم و هفته امر به معروف و نهي از منكر الهام‌بخش بخش تاسي به سيره حضرت اباعبدالله‌الحسين (ع) در اهتمام به حفاظت و بهداشت اجتماعي و فرهنگي از طريق اين فريضه اسلامي است. چقدر پسنديده بود مبادرت به اين «عمل صالح» از سوي قوه مجريه آغاز مي‌شد و حضور «روحاني» دولت نيز در جامعه احساس مي‌گرديد.
محمل تراشي براي فتنه انگيزي و دامن زدن به ناامني از سوي بدخواهان اين ملت و نسبت دادن آن به نيروهاي مومن و فريضه امر به معروف و نهي از منكر و فرستادن آتش تهيه براي «بحران‌سازي» از سوي رسانه‌هايي مثل بي‌بي‌سي و العربيه و وي اواي(كه با حمايت بي‌دريغ خود از جنايتكار بزرگ تهاجم به غزه و جلادان كودك‌كش آنان در سوريه و عراق، رسوايي و بدنامي خود را به اوج رساندند) از روش‌هاي كهنه و نخ‌نمايي است كه نمي‌تواند موجب فريب ملتي رشيد گردد و نه تنها رجال «حقوق‌دان» كه افراد عادي هم هيزمي براي آتش آنان تدارك نخواهند كرد.
اكنون كه مجلس شوراي اسلامي پيشگام تهيه و تصويب اين قانون شده است و مراحلي از كار را نيز پيش برده است، شايسته است حداكثر بهره‌گيري از ملاحظات و تجارب دستگاه‌هاي ذيربط خصوصا قوه قضائيه و مجريه و نيروي انتظامي و نهادهاي فعال مردمي به عمل آيد.
اين طرح كه در سه بخش مهم، وظايف مردم نسبت به مردم، مردم نسبت به دولت و دولت نسبت به مردم در دست بررسي است، نبايد به معناي كاهش جنبه همگاني اجراي اين فريضه تلقي شود. اينگونه نيست كه عده‌اي آمر و عده‌اي مامور باشند. همه مسئوليت دارند به فرموده پيامبر اكرم (ص) : كلكم راع و كلكم مسئول عن رعيته (همه شما سرپرست و مسئول هستيد و درباره زيردستان نيز مورد سئوال واقع مي‌شويد.)
ازمسائلي که تاثيرفوق العاده اي درهمکاري ومشارکت عموم مردم دارد، "نحوه نگرش"به موضوع است. واقعيت اين است که درگذشته رسانه هاي مخالف ومعاند درتبليغات سلبي خودنسبت به اين فريضه و بزرگ‌نمايي اشكالات احتمالي در عرصه اقدام، يا نسبت دادن مسائل نادرست، بسيار گسترده‌تر از تبليغ ايجابي نهادها و رسانه‌هاي موافق، ظاهر شدند.
از اقداماتي كه براي همراهي افكار عمومي نسبت به اين موضوع لازم است صورت پذيرد، تبيين آن و رفع برخي ابهام‌ها و شبهات است. بعنوان نمونه: انحصار منكر به يكي دو موضوع و غفلت از مصاديق ديگري كه
چه بسا مهم‌تر و داراي تاثير اجتماعي بيشتر است و ترجيح نهي از منكر بر امر به معروف و دعوت به خير، و مغايرت در رفتار وگفتارو سبك زندگي برخي دولتمردان وعدم رعايت عدالت، زمينه بي‌رغبتي در مشاركت عمومي را فراهم مي‌سازد.
چه اشكالي دارد در رويکرد جديد، امر به معروف و نهي از منكر از دولت و مديران دولتي آغاز شود آنجا كه اقدام شايسته‌اي از جمله برخي از قانون‌ها معطل مانده‌اند و هنوز در مورد آنها اقدام نشده است! مثل قانون تسهيل ازدواج جوانان مصوب سال ۸۴ مجلس شوراي اسلامي كه دولت قبلي و دولت فعلي آيين‌نامه آن را تصويب نكرده و همچنان آن را مسكوت گذاشته‌اند! (و لذا عوامل ديگري در جهت «تسهيل طلاق»! فعال گرديده است!).
يا مثل استدعا از مردم براي انصراف از دريافت يارانه‌ها با اعلام جدي بودن حذف يارانه همه افراد متمكن و بكارگيري همه ظرفيت‌ها براي جلب اعتماد مردم، از رجال ارجمند حوزه‌هاي علميه تا هزينه نادرست اعتماد مردم به رسانه ملي و سپس ادامه دادن پرداخت يارانه به افراد متمكني كه انصراف ندادند! و مجازات كساني كه با صداقت دست نياز دولت را كه به سويشان دراز شده بود فشردند وحذف يارانه آنها! ومنصرف کردن آنان ازرفتارمجددصادقانه بادولت!
ادعاي "اعتدال" از يكسو و سپردن برخي مناصب به افراد موثر فتنه ۸۸ از سوي ديگر و... و. ازمصاديق نيازدولت به امر به معروف و نهي ازمنکراست.
مجلس شوراي اسلامي در تنظيم قانون جديد، كاركرد ستادها و نهادهاي متصدي ساماندهي اجراي اين فريضه و علل ناكارآمدي آنان را در
همگاني كردن موضوع مورد ارزيابي و تحليل قرار دهد تا بتواند انگيزه‌سازي براي مشاركت فراگير رانيز تدبير نمايد. از جمله آن، ضرورت حمايت انتظامي و قضائي از آمران به معروف و ناهيان از منكر و تعريف سازمان و مرجع مشخص براي توليت اين فريضه الهي و اهتمام براي ارتقاء آگاهي‌هاي عمومي در اين زمينه و ارائه آموزش‌هاي لازم و حتي خدمات مشاوره حقوقي و قضائي رايگان است.
براساس همين قانون شرايطي فراهم شودتا قوه‌قضائيه با تعريف شعب ويژه و آموزش قضات، حضوروظهوري جدي‌تر و موثرتر از گذشته ارائه نمايد. در گذشته وظايف قاضي و محتسب و داروغه تفكيك شده بود و هركدام وظيفه خود را انجام مي‌دادند. در تفكيك وظايف آنان ملاحظاتي وجود داشت كه قابل تامل و بهره‌گيري است.
از عوامل موثر در همراهي افكار عمومي و همكاري و مشاركت همگاني، ضرورت معروف باقي ماندن معروف‌ها و منكر باقي‌ماندن منكرها است. آنچه كه تكليف شده است امر به معروف و نهي از منكر است نه امر به واجب و نهي از حرام. يعني اگر مسئله‌اي در نگرش مردم مذموم بود نهي از آن كار دشواري نيست و اگر پسنديده و پذيرفته بود امر به آن سخت نيست و امر به معروف و نهي از منكر در شرايطي مطلوب و هموار، صورت مي‌گيرد.
اما اگر در اثر غفلت، به تدريج برخي معروف‌ها منكر و منكرها معروف تلقي شدند آيا شرايط براي امر به معروف و نهي از منكر آماده است يا اول بايد جهاد ديگري صورت گيرد وفهم اجتماعي و ماهيت مسائل يكسان گردد؟
وقتي اكثر رسانه‌هاي ما زنان مجرم و معتاد و آدمكش را با چادر و مقنعه مشكي نشان مي‌دادند و آقايان مجرم و جنايتكار و زورگير و آدمكش نيز در هيئت افراد مذهبي به تصوير كشيده مي‌شوند آيا ديگر چنين پوشش و چنين هيئتي معروف تلقي مي‌شود كه بتوان به آن امر كرد!؟
همين مجلات وقتي در كنار دكه‌هاي مطبوعاتي مي‌ايستي و به روي جلد آنها نگاه مي‌كني، با شخصيت‌پردازي و درشت‌نمايي‌ها و "الگوسازي‌هاي معكوس" خود سبك زندگي غيرايراني و غيراسلامي را ترويج مي کنند، آن يكي نمادهاي معروف را منكر، و اين يكي نمادهاي منكر را معروف قلمداد مي‌كند و وزارت "فرهنگ" و "ارشاد" هم وقتي مساعدت مالي مي‌كند سهم بيشتري براي آنها كنار مي‌گذارد چون محل مصرف سعه صدر را هم درست در «محدوده مرزباني فرهنگي» به صواب مي‌داند! مانندمحدوده اي که درواقعه"اُحُد"هم مورد تسامح واقع گرديد! وشدآنچه شد!
يا در آن فيلم و اين سريال، ناديده گرفتن حريم‌ها و عادي‌سازي
اختلا‌ط هاي غيرضروري و نگاه‌هاي ممنوع، ارزش‌گذاري معكوس مي‌شوند... اينها نمونه‌هايي كوچك از تغافل‌ها و تجاهل‌هايي هستند كه معروف‌ها را منكر و منكرها را معروف قلمداد مي‌كنند!
توجه به ملاحظات آغازآيه ۱۰۴سوره آل عمران مبني برتقدم دعوت به خيروفعال شدن گروه پيشگام دراجراي اين فريضه نيز بسترمناسبي رابراي همراهي افکارعمومي ومشارکت فراگيرفراهم مي نمايد. براساس روايات اگرفراخوان عملي صورت گيردومردم شايستگي هاي رفتاري وپايبندبودن آنهابه ارزشهاي اخلاقي وديني وعمل به خيرراببينندبيشتراقبال مي کنندضمن اينکه دوام درعمل به خيرموجب فاصله گرفتن ازشرومنکرمي گرددوعملاکاربردنهي ازمنکررا به حداقل مي رساند. (۳)
قانون جديد مي تواندملاحظات مربوط به همراهي افکارعمومي را به عنوان مقدمه لازم براي اجراي فريضتين مورد محاسبه قرار داده وبراي آن چاره‌انديشي كند.
بديهي است همه اين ناهمواري‌ها را خداوند متعال مي‌تواند به اراده‌اي و اشاره‌اي هموار سازد اما اينها را پيش روي مدعيان مودت و محبت به خود و اولياي خود قرار داده است تا صداقت آنها را در ادعاهايشان
بيازمايد (۴). و لذا به اين مسئله به عنوان يك جهاد بزرگ فرهنگي اجتماعي و زمينه عبور افتخارآميز از آزمون‌هاي پيش رو مي‌نگريم.
اگر براي تحقق آرمان حضرت اباعبدالله‌الحسين (ع) در جهت احياء و فراگير نمودن اين فريضه توفيق يابيم مي‌توانيم مدعي «قدم صدق»ي باشيم كه در زيارت عاشورا، دو بار ثبات قدم در آن را از خداوند مسئلت مي‌كنيم.
پي‌نوشت‌ها:
۱- قال الحسين (ع) : اني لم اخرج اشرا و لابطرا و لامفسدا و لاظالما و انما خرجت لطلب الاصلاح في امه جدي صلي‌الله عليه و آله وسلم اريد ان آمر بالمعروف و انهي عن المنكر و اسير بسيره جدي و ابي علي بن ابي طالب عليه‌السلام. مقتل خوارزمي جلد ۱ صفحه ۱۸۸.
۲- اللهم اجعل محياي محيا محمد و آل محمد(ص) - زيارت عاشورا
۳- قال الصادق(ع) :کونوادعاه الناس الي انفسکم بغيرالسنتکم يعني باعمالکم واخلاقکم وورعکم فان الناظراليها يطلب المتابعه لکم(شرح اصول كافي جلد ۸ صفحه ۲۳۷).
ودرحديثي ديگر:......ومن المداومه علي الخيرکراهيه الشرومن کراهيه الشرطاعه الناصح ...(تحف العقول صفحه ۱۵)
۴- قرآن كريم: احسب الناس ان يتركوا ان يقولوا آمنا و هم لايفتنون. و لقد فتنا الذين من قبلهم فليعلمن الله الذين صدقوا و ليعلمن الكاذبين. سوره عنكبوت آيه ۲ و ۳