نماینده - دوره سوم مجلس شورای اسلامی پس از برگزاری انتخاباتی دو مرحله ای از ۷ خرداد ۱۳۶۷ کار خود را آغاز کرده و در ۶ خرداد سال ۱۳۷۱ به کار خود پایان داد .

مهمترین موضوعی که می توان در بررسی آن چه که در انتخابات مجلس سوم روی داد بدان پرداخت انشعاب در جامعه روحانیت مبارز و شکل گیری تشکل جدیدی به نام مجمع روحانیون مبارز می باشد .

چگونگی برگزاری انتخابات این دوره در شرایط خاص و حساس جنگ شهرها (اسفند ۱۳۶۶ تا اواخر اردیبهشت ۱۳۶۷) كه توسط رژیم صدام حسین شروع شده بود حائز اهمیت می باشد.

همچنین در آستانه انتخابات این دوره مجلس ، مجمع روحانیون مبارز تهران كه انشعابی از جامعه روحانیت مبارز تهران بود تشكیل شد و انتخابات را تحت تاثیر قرار داد.

مجلس سوم در حالی آغاز به كار کرد كه اكثریت نمایندگان آن هوادار دیدگاه مجمع روحانیون مبارز تهران بودند این دوره از مجلس شورای اسلامی به دلیل رهنمودهای مهم امام خمینی در زمان برگزاری انتخابات و شكل گیری مجلس به سمت حمایت از دولت پیش رفت.

تشكل های فعال در انتخابات

در زمان انتخابات سومین  دروه مجلس شورای اسلامی هیچ حزب رسمی در ایران فعالیت نداشت فعالیت تنها حزب رسمی كشور یعنی حزب جمهوری اسلامی حدود ده  ماه قبل از برگزاری مرحله اول انتخابات دوره سوم مجلس به پیشنهاد و درخواست حضرت آیت الله خامنه ای رئیس جمهور وقت و آیت الله هاشمی رفسنجانی رئیس وقت مجلس و با موافقت امام خمینی در ۱۱خرداد ماه ۱۳۶۶ تعطیل شد.

پیش از این تاریخ نیز امام در مهر ۱۳۶۵ با انحلال سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی موافقت نموده بودند. با وجود انحلال سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی و حزب جمهوری اسلامی گروهها و تشكل های مختلفی در تهران و شهرستانها فعالیت می كردند. این گروهها بیشتر شامل تشكل های روحانیون و انجمن های اسلامی نهادهای مختلف بود.

 در آستانه مجلس سوم و هنگامی كه جامعه روحانیت مبارز اقدام به تهیه لیستی از كاندیداهای پیشنهادی برای مجلس کرد اختلافات قبلی بین آنان تشدید شد ریشه این اختلافات در نگرش های مختلف روحانیون اسلام گرا بود كه  درباره مسائلی همچون میزان نقش دولت در اقتصاد، بحث فقه پویا و فقه سنتی ، نحوه نگرش به ولایت فقیه و اختیارات وی و ... بود به طور كه جریان مخالف دولت موسوی كه اكثریت را در جامعه روحانیت مبارز تشكیل می داد مایل به كاندیدا كردن نیروهای غیر همفكر خود نبودند و به همین دلیل روحانیون اقلیت كه از سیاست های دولت موسوی حمایت می كردند احساس كردند كه توسط اكثریت در حال كنار گذاشتن می باشند و به همین دلیل اقدام به انشعاب از جامعه روحانیت و ایجاد تشكل جدیدی به نام مجمع روحانیون مبارز کردند كه این انشعاب با تایید امام خمینی(بعد از دیدار با موسوی خوئینی هابا ایشان ) نیز همراه شد.

 امام انشعاب تشكیلاتی و اظهار عقیده مستقل را به معنای اختلاف ندانست و خواستار توفیق آنها شد امام طی نامه ای اعلام كرد چون دو گروه مذكور در اصول با هم مشتركند آنها را تایید می كند زیرا در اسلام باب اجتهاد باز است و انتقاد سازنده باعث رشد جامعه می شود و حتی به گفته یكی از اعضای روحانیون مبارز به این تشكل جدید كمك مالی كرد. رک یحیی فوزی، تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران، تهران: چاپ و نشر عروج،۱۳۸۷، ص۱۱۲ـ ۱۱۱

در واقع روحانیون مبارز ادامه طیف جریان چپ در كشور بودند كه از فقه پویا و لزوم استفاده از احكام ثانویه و حكومتی بر اساس مصلحت برای رفع مشكلات كشور و مبسوط الید بودن رهبر و با تاكید بر عدالت اجتماعی از افزایش نقش دولت در اقتصاد و امور اجتماعی و سیاستهای دولت موسوی حمایت می كردند.

لیست كاندیدهای مورد حمایت مجمع روحانیون مبارز برای مرحله اول انتخابات عبارت بود از:عبدالواحد موسوی لاری، عیسی ولائی، هادی غفاری، مرتضی الویری، مرتضی كتیرایی، گوهر الشریعه دستغیب، نجفقلی حبیبی، محمد سلامتی، حسین مظفرنژاد، مرضیه حدیدچی دباغ، فخرالدین حجازی، حسین فروتن، ابراهیم اصغرزاده، سید محمد میرمحمدصادقی، سید محمد سعید تسلمی، جعفر نجفی علمی، عباس دوزدوزانی، عاتقه رجایی.

كاندیداهای جامعه روحانیت مبارز تهران نیز عبارت بودند از: محمد یزدی، محمدعلی موحدی كرمانی، علی اكبر ناطق نوری، قربانعلی دری نجف آبادی ، مریم بهروزی، زهرا عباسی، سعید امانی، حبیب الله عسگر اولادی، سید رضا زواره ای ، بادمچیان، محمدرضا باهنر، محمد نبی حبیبی، كاظم سیفیان، سعید رجایی خراسانی، هاشم رهبری، احمد باقری، حسن غفوری فرد، محسن مجتهد شبستری. رک عباس شادلو، تكثرگرایی در جریان اسلامی، تهران: نشر وزراء، ۱۳۸۱، ص۱۲۸

سه تشكل دیگر یعنی دفتر تحكیم وحدت، انجمن اسلامی معلمان ایران و تهران و تشكیلات خانه كارگر ایران ـ تهران در شهر تهران به هم پیوستند و ائتلافی به نام ائتلاف مستضعفین و محرومین را تشكیل دادند كه از نظر فكری به روحانیون مبارز تهران نزدیك بودند و كاندیداهای این ائتلاف در ۲۵مورد با لیست روحانیون مبارز مشترك بود در حالی كه با لیست روحانیت مبارزتهران تنها در نه مورد اشتراك داشت علاوه بر تشكل ها و گروه های یاده شده شركت كننده در انتخابات بنا به اظهارات محتشمی پور وزیر كشور وقت نهضت آزادی قصد شركت در انتخابات دوره سوم مجلس را داشت به همین دلیل وی نامه ای به محضر امام خمینی فرستاد و درباره شركت نهضت ازادی در انتخابات سوال كرد .

در آن زمان نهضت آزادی به علت داشتن مواضع لیبرال گرایانه و اعتقاد به داشتن رابطه با امریكا مورد سوء ظن بود . امام خمینی در بهمن ماه ۱۳۶۶ نامه ای در مورد نهضت آزادی و شركت آنان در انتخابات برای سران سه قوه و هم چنین وزارت اطلاعات ارسال نمودند در ان نامه امام بعد از یادآوری سوابق و عملكرد نهضت آزادی شركت آنان در انتخابات و سایر امور كشور را رد كردند. رک رضا جهان محمدی، مجلس شورای اسلامی دوره سوم، تهران: مركز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۹، صفحه ۲۹

پیام امام خمینی راجع به اهمیت انتخابات مجلس سوم

امام خمینی در آستانه انتخابات دوره سوم مجلس شورای اسلامی پیام مهمی خطاب به مردم ایران فرستادند این پیام سه محور عمده داشت:

محور اول : امام با اشاره به اهداف دشمنان در ایجاد تفرقه بین مردم ایران همه مردم را به وحدت دعوت نمودند و با اشاره به جنگ شهرها و شرایط خاص كشور اعلام نمودند :«...اینجانب تحت هر شرایطی در انتخابات شركت می كنم ...»

در بخش دوم پیام امام تاكید كردند مردم در انتخابات آزادند و احتیاج به قیم ندارند و كسی حق تحمیل فرد یا افرادی را به مردم ندارد همچنین از مردم ایران خواستند با دقت تمام به نمایندگی رای دهند كه معتبد به اسلام باشند و طعم تلخ فقر را چشیده باشند و در قول و عمل مواضع اسلام پابرهنگان زمین و اسلام مستضعفین ، اسلام رنجدیدگان تاریخ، اسلام عارفان مبارزه جو، اسلام پاك طینتان عارف و در یك كلمه مواضع اسلام ناب محمدی (ص) باشند و افرادی كه طرفدار اسلام امریكایی هستند را طرد نمایند.

در قسمت سوم پیام امام كاندیداهای نمایندگی مجلس را به رعایت حریم و قوانین تبلیغات انتخاباتی و توهین نكردن رقبا به هم توصیه كردند و همچنین به علت شرایط خاص كشور و جبهه ها مردم را به حضور بیشتر و چشمگیر در جبهه های جنگ دعوت كردند.

 پس از پیام امام خمینی ، جامعه روحانیت مبارز تهران و جامعه مدرسین هم به دلیل دیدگاه های اقتصادی شان به عنوان نماد اسلام امریكایی در جامعه مطرح شدند.

 حجت الاسلام علی اكبر ناطق نوری عضو جامعه روحانیت مبارز در این باره می گوید:«...آقایان [روحانیون مبارز تهران] چون كارهای ژورنالیستی و تبلیغاتی را بهتر از ما بلد هستند این گونه جا انداختند كه جامعه روحانیت و جامعه مدرسین ضد امام هستند و اسلام آنها نیز امریكایی است...» رک خاطرات حجت الاسلام علی اكبر ناطق نوری، تدوین مرتضی میردار، تهران: مركز اسناد انقلاب اسلامی ، ۱۳۸۴، ص۱۰۹ـ ۱۰۸

در نتیجه این تبلیغات و شناساندن جامعه روحانیت مبارز تهران به عنوان طرفدار اسلام امریكایی و اسلام سرمایه داری بود كه اكثر نمایندگان این تشكل در انتخابات رای نیاوردند با وجود این تاثیرات ، جامعه روحانیت مبارز بعد از انتشار پیام امام با صدور بیانیه ای از پیام ایشان حمایت كردند.

مجمع روحانیون مبارز و دفتر تحكیم وحدت از جمله گروه هایی بودند كه در حمایت از پیام امام بیانیه صادر کردند . رک كیهان، ۱۵/۱/۶۷

برگزاری انتخابات

مراحل اجرایی انتخابات دوره سوم مجلس شورای اسلامی با ثبت نام نامزدهای نمایندگی از تاریخ چهارشنبه ۱۹اسفند ماه ۶۶ به مدت یك هفته یعنی تا ساعت ۳۰ : ۱۴ روز سه شنبه ۲۵ اسفند ۱۳۶۶  آغاز شد تعداد داوطلبان نمایندگی مجلس در این دوره ۲۰۰۱ نفر و نامزدهایی كه صلاحیت آنها به تایید مراجع قانونی رسیده بود تقریبا ۱۶۱۵ نفر بودند.

از این تعداد ۲۰۶ تن از نمایندگان دوره دوم مجلس بودند.

مرحله اول انتخابات سومین دوره مجلس در روز جمعه ۱۹ فروردین ۱۳۶۷ برگزار شد در حدود ۳۰هزار شعبه اخذ رای كه بیش از ۲۶۰ شعبه آن به تهران اختصاص داشت در ۱۹۱ حوزه انتخابیه در سراسر كشور آماده اخذ رای از مردم بودند.

علی رغم حملات موشكی و هوایی عراق به تعدادی از استان ها و بحران جنگ شهرها و بر خلاف تبلیغات وسیع رسانه های خارجی مبنی بر امكان بمباران شهرهای ایران در روز برگزاری انتخابا آرای مردم مناطق مورد حمله قرار گرفته از افزایش قابل توجهی نسبت به دوره دوم مجلس برخوردار بود و در برخی نقاط تا ۵۸ % افزایش داشت.

بیشتر منتخبان از تهران و شهرستانها از لیست های ارائه شده توسط مجمع روحانیون مبارز ، دفتر تحكیم وحدت ، انجمن اسلامی معلمان ایران و انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه ها و خانه كارگر بودند.

در حقیقت نامزدهای معرفی شده توسط جامعه روحانیت مبارز و كسانی كه اندیشه های مشابه با جامعه روحانیت مبار داشتند رای كمتری آوردند كسانی مانند حجت الاسلام علی اكبر ناطق نوری ، محمدرضا باهنر، آیت الله یزدی، حبیب الله عسگر اولادی از چهره های شاخص و مورد حمایت جامعه روحانیت مبارز بودند كه به دور دوم راه یافتند.

در انتخبات مرحله دوم كه در روز جمعه ۲۳ اردیبهشت ۱۳۶۷ مصادف با روز جهانی قدس برگزار شد در تهران ۱۶ نفر انتخاب شدند از بین این ۱۶نفر به جز سعید رجایی خراسانی ، ناطق نوری و باهنر بقیه سیزده نفر از لیست نامزدهای مورد حمایت مجمع روحانیون مبارز تهران بودند.

از لیست مورد حمایت جامعه روحانیت در مرحله دهم ۵ نفر به مجلس راه یافتند و افرادی مانند آیت الله یزدی، محی الدین انواری، قربانعلی دری نجف آبادی و عسگر اولادی كه از بزرگان و افراد مشهور این لیست بودند رای نیاوردند.

همانند دوره اول در مرحله دوم نیز اكثر رای آورندگان طرفدار روحانیون مبارز یا همفكر با این تشكل بودند.

وقتی چرخ پوپولیسم ارابه ران را زیر می گیرد !

در نهایت می توان گفت هر چند که جریان چپ در آن برهه بر ارابه پوپولیسم سوار شد و از اسلام آمریکایی که به حق از سوی امام خمینی در مقابل اسلام آمریکایی مطرح شده بود برای تخریب و حذف رقبا چونان حربه بهره برد ولی همین ارابه در اواسط دهه ۷۰ و این بار به مقتضای فلسفه تاریخ به راه افتاد و به گفته ابراهیم اصغر زاده این بار چرخ پوپولیسم ارابه ران را زیر گرفت !

آیت الله مهدوی کنی در این زمینه در خاطرات خود می گوید : من خدمت امام شرفیاب شدم و عرض کردم اگر واقعا جتابعالی به عنوان امام و رهبر ما، ما را آمریکایی می دانید ، قاعده اش این است که ما را از صفحه وجود محو بفرمائید ...ویا دستور بفرمائید ما را داخل دریاچه ساوه بریزند و در جامعه روحانیت را ببندند و کرکره اش را پائین بکشند...تا من گفتم اگر ما آمریکایی هستیم ما را به دریاچه ساوه بریزید ، ایشان سریع سرشان را بلند کردند و گفتند خیر ، من کی چنین حرفی را زده ام؟من چنین چیری را تائید نکرده ام..."

دیکتاتوری چپ ها به سرکردگی اشخاصی چون کروبی ، خوئینی ها و خاتمی به جایی رسید که اکثر شاگردان امام و در حضور امام و به رغم مخالفت ایشان با این اتهامات آمریکایی شدند ! و با فشارها کار به جایی رسید که کم مانده بود عده ای را واقعا داخل دریاچه ساوه بریزند!

ابراهیم اصغرزاده کسی است که در تسخیر لانه جاسوسی نقش داشت و این روحیه ضد آمریکایی وی را در دهه ۶۰ اثبات می کند ، وی امروز پشیمان است . اصغر زاده مدتی نیز در شورای سردبیری روزنامه سلام مشغول بود .

اصغر زاده در مصاحبه با هفته نامه شهروند امروز به نکته جالبی اشاره می کند، وقتی چرخ پوپولیسم ارابه ران رازیر می گیرد !

بی هیچ تغییری متن سوال رضا خجسته رحیمی خبرنگار شهروند امروز و پاسخ اصغرزاده را بخوانید !

"شما جناح راست را در انتخابات مجلس سوم با حربه «اسلام آمریكایی» به حاشیه بردید و به نظر می‌رسد كه همین حربه در به حاشیه فرستادن جناح چپ در انتخابات مجلس چهارم هم به كار گرفته شد و بنابراین ابزار مورد استفاده شما را علیه خودتان به كار بستند.

بله، همینطور است. این حربه یك تیغ دودم بود و ما توجهی به این مساله نداشتیم. در ایران، چه چپ و چه راست و چه میانه همواره با سیاست به مثابه یك امر مقدس برخورد كرده است و عرصه سیاست قدسی شده است. گویی كه اگر یك فرد عادی می‌خواهد سیاستمدار شود باید شرایط خاصی را طی كند و به حوزه‌ای مقدس وارد شود. بنابراین واژگان و اصطلاحات سیاسی ما رنگ و بوی تقدس پیدا می‌كنند، حال آنكه سیاست باید به سمت عرفی شدن برود.

ما در آغاز مجلس سوم آنچنان از اسلام ناب محمدی یك بت ساختیم و لباس اسلام آمریكایی را بر تن تمام مخالفان خودمان پوشاندیم، در انتخابات مجلس چهارم هم عده دیگری همین لباس را بر تن ما پوشاندند. ما شدیم ملقب به طرفداری از اسلام آمریكایی و حالا منتقدان ما طرفدار اسلام ناب بودند. چرخ پوپولیسم گاهی ارابه‌ران را هم زیر می‌گیرد و ما به این مساله بی‌توجه بودیم. پاشنه آشیل ما در مجلس سوم همین جا بود. ما نباید جریان میانه را از خودمان می‌راندیم چراكه حذف آنها می‌توانست موجب رادیكالیزه شدن فضا شود."