در واقع این تعداد ایرانی اصلا جزء جمعیت فعال ایران به حساب نمی‌آیند. مرکز آمار ایران نیز این گروه را این طور می‌شناسد: تمام افراد ۱۰ ساله و بیشتر که در هفته تقویمی قبل از هفته آمارگیری(هفته مرجع) طبق تعریف کار، در تولید کالا و خدمات مشارکت نداشته یا از قابلیت مشارکت برخوردار نبوده‌اند.

 

این در حالی است که از نگاه مرکز آمار ایران کسانی که تنها هفته‌ای یک ساعت هم کار کنند شاغل محسوب می‌شوند. همچنین از نگاه مرکز آمار حتی کارکنان فامیلی بدون مزد، کارآموزان، محصلان مشغول به کار، نیروهای مسلح و سربازان هم جزء شاغلان هستند. از سوی دیگر کسانی هم که آماده به کار و جویای شغلی باشند نیز جزء بیکاران کشور محسوب می‌شوند. اما غیر از این‌ها، دیگر افراد غیرفعال در اقتصاد ایران خواهند بود. این گروه بیشتر شامل زنان خانه‌دار، دانشجویان و کسانی هستند که توانایی انجام کار را ندارند.

 

با افزایش این تعداد در اقتصاد ایران نرخ مشارکت اقتصادی ایران افت خواهد کرد. چرا که نرخ مشارکت اقتصادی را از درصد نسبت جمعیت فعال به جمعیت در سن کار محاسبه می کنند. این رقم در آخرین گزارش مرکز آمار ایران یعنی پاییز امسال ۳۶.۷ درصد گزارش شده است.

 

این در حالی است که در ابتدای فعالیت دولت نهم این نرخ ۴۱ درصد بود و طی سال‌های اخیر به تدریج این نرخ کاهش یافت.

 

افزایش ۷ میلیونی غیرفعال‌ها

در زمان شروع به کار دولت نهم در سال ۱۳۸۴ آن طور که در برنامه چهارم توسعه پیش‌بینی کرده بودند، قرار بود سالانه یک میلیون نفر متقاضی شغل وارد بازار کار ایران شوند. به همین دلیل خیلی از کارشناسان پیش‌بینی می‌کردند جمعیت فعال اقتصاد ایران طی سال‌های فعالیت دولت‌های نهم و دهم شاهد رشد حداقل هشت میلیون نفری باشد؛ خواه بیکار، خواه شاغل.

 

این موضوع حتی مورد تایید محمد جهرمی، وزیر کار دولت نهم و مقامات وقت مرکز آمار نیز بود. اما بررسی آمارهای رسمی طی سال‌های اخیر نشان می‌دهد که تعداد جمعیت فعال کشور طی سال‌های ۱۳۸۴ تاکنون افزایشی نیافته است و جمعیت فعال کشور همان ۲۳ میلیون و ۲۰۰ هزار نفری است که در سال ۱۳۸۴ بود. با این حال در تعداد بیکاران کشور نیز تغییر چندانی نداشتیم. تعداد بیکاران کشور در سال ۱۳۸۴ معادل دو میلیون و ۶۰۰ هزار نفر بود که در آخرین آمار مرکز آمار ایران این میزان در پاییز امسال دو میلیون و ۴۰۰ هزار نفر گزارش شده است. در واقع این آمارها نشان می‌دهد که متقاضیان جدید شغل در بازار کار اصلا به جمعیت فعال کشور ملحق نشدند که در صورت پیدا نکردن شغل حداقل آمار آنها در لیست بیکاران کشور بیاید.

 

اما مراجعه به تعداد جمعیت غیرفعال کشور نشان می‌دهد که این تعداد متقاضیان شغل بهترین مقصد را همان گروه غیرفعال در اقتصاد ایران تشخیص داده‌اند. کسانی که یا به دانشگاه‌ها پناه بردند یا به خانه‌ها. تعداد آنها نیز رقم قابل توجهی است. این تعداد در سال ۱۳۸۴ بیش از ۳۳ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر بودند که در آخرین آمار مرکز آمار ایران بیش از ۴۰ میلیون نفر گزارش شده‌اند. در واقع طی سال‌های ۱۳۸۴ تاکنون حدود هفت میلیون ایرانی با وجود اینکه انتظار می‌رفت به جمعیت فعالان کشور(حالا شاغل یا بیکار) اضافه شوند اما اصلا وارد فضای مشارکت اقتصادی نشدند.

 

از نگاه برخی کارشناسان ناامیدی جوانان از یافتن شغل مناسب باعث این چنین اتفاقی شده که اصلا جوانان رغبت نداشتند وارد بازار کار شوند و دانشگاه و خانه را بر مشارکت اقتصادی ترجیح داده‌اند.

 

سال	نرخ مشارکت اقتصادی-درصد	جمعیت فعال - میلیون نفر	جمعیت غیرفعال- میلیون نفر
۱۳۸۴	۴۱	۲۳.۲	۳۳.۳
۱۳۸۵	۴۰.۴	۲۳.۴	۳۴.۵
۱۳۸۶	۳۹.۸	۲۳.۵	۳۵.۵
۱۳۸۷	۳۸	۲۲.۸	۳۷.۲
۱۳۸۸	۳۸.۹	۲۳.۸	۳۷.۳
۱۳۸۹	۳۸.۳	۲۳.۸	۳۸.۳
۱۳۹۰	۳۶.۹	۲۳.۳	۳۹.۸
۱۳۹۱	۳۷.۷	۲۴.۱	۳۹.۸
۱۳۹۲(تابستان)	۳۹.۱	۲۴.۷	۳۸.۴
۱۳۹۲(پاییز)	۳۶.۷	۲۳.۲	۴۰

 

از هر ۱۰ زن یکی فعال است

 

 

نمودار نرخ مشارکت اقتصادی به تفکیک جنسیت