هنوز چندی به انتخابات دهمین دورۀ مجلس باقی مانده بود که با انتشار لیست اصلاح‌طلبان در تهران اسامی برخی از اصولگرایان مجلس گذشته نیز به چشم می‌خورد! البته این دوستی دیری نپایید و با ورود لیست امید به مجلس ساز جدایی کوک شد و به قول یکی از نمایندگان مجلس عکس یادگاری‌شان با لیست امید بود؛ اما زنبیل را جای دیگر بردند و بر همین اساس فراکسیون مستقلین تشکیل شد.
آنچه می‌خوانید مشروح گفت‌وگوی «نماینده» با «سیدابوالفضل موسوی‌بیوکی» نمایندۀ مردم یزد و اشکذر و عضو فراکسیون امید مجلس دربارۀ چگونگی این جدایی است که وی با حضور در تحریریۀ «نماینده» به سؤالات ما پاسخ داد:
* عملکرد فراکسیون امید را در مجلس دهم چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا اصلاح‌طلبان و به‌ویژه فراکسیون امید به اهدافی که داشتند، رسیدند؟
حرف بیشتر نمایندگان لیست امید این است که به‌دلیل رد صلاحیت‌های زیاد در انتخابات دهمین دورۀ مجلس شورای اسلامی، اصلاح‌طلبانی وارد مجلس شدند که خیلی کارکشته نبودند و تجربۀ کار تشکیلاتی نداشتند به عبارتی بسیاری از آنها مثل بنده نماینده اولی بودیم و اولین بار بود که به‌عنوان نماینده در مجلس حضور داشتیم؛ اما در سال‌های دوم و سوم و الآن که در ابتدای سال چهارم قرار داریم تقریباً فراکسیون امید شاکله گرفت و ارتباط کاری بین اعضا برقرار شد و هدف مشترک هم بیرون آمد و در واقع استفاده از ابزارهای مجلس مثل سؤال، استیضاح، تذکر و ... در فراکسیون جهت‌گیری یافت.
برخی از دوستان اوج این هماهنگی در فراکسیون امید را انتخابات هیئت‌رئیسۀ سال سوم مجلس دهم عنوان می‌کنند که تعداد نفرات بالایی از فراکسیون امید در ترکیب هیئت‌رئیسه مجلس را این فراکسیون نصیب خود کرد.
فراکسیون امید همچنین برای مجلس دهم برنامه‌ای به‌نام «برجا» داشت که مکمل برجام بود؛ البته می‌توان گفت فقط قسمتی از این برنامه را پیش بردیم؛ چراکه هم‌زمان با برنامۀ ششم شد و باید رد پایی از برنامۀ برجا را در برنامۀ ششم می‌دیدیم؛ اما چون ابزارها را به‌خوبی نمی‌دانستیم، این فرصت کم پیش آمد که آن را نهادینه کنیم؛ اما در نظارت‌ها توانستیم قسمتی از کار را انجام دهیم.
با توجه به آنچه گفته شد یکی از نقاط ضعف فراکسیون امید را باید در همین عدم آشنایی نمایندگان اصلاح‌طلب با یکدیگر جستجو کرد و اینکه نتوانستیم به‌خوبی از ابزارهای موجود در مجلس استفاده کنیم. هرچند الآن در سال چهارم مجلس قرار داریم و دیر شده؛ اما دیگر به شکل قبل نیست.
* چرا برخی از نمایندگان که نامشان در لیست امید قرار داشت پس از ورود به مجلس، از فراکسیون امید جدا شدند؟
البته راجع به این جدایی ما بحث داریم؛ برای مثال در بنر تبلیغاتی بنده در زمان انتخابات نوشته شده بود مهندس موسوی، کاندیدای اصلاح‌طلبان و حامیان دولت، در واقع حزب اعتدال و توسعه که حامی دولت بودند، بنده را هم جزء حامیان دولت نوشته بودند.
* شما عضو حزب اعتدال و توسعه هم بودید؟
خیر. عضو نبودم؛ اما آنها هم من را به‌عنوان کاندیدای خودشان انتخاب کردند. همان ابتدای ورود نمایندگان به مجلس هم طیف مستقلین جدا شدند و اصلاح‌طلبان باقی ماندند.
ما به این نتیجه رسیدیم که هرکس با لیست امید وارد مجلس شده در فراکسیون امید باشد؛ اما نمایندگانی که حامی دولت بودند و یا توسط حزب اعتدال و توسعه وارد مجلس شدند به‌سمت فراکسیون مستقلین رفتند و بر همین اساس فراکسیون مستقلین ولایی مجلس شکل گرفت.
* فراکسیون امید از مستقلین خواست که جدا شوند؟
خیر. خود نمایندگان مستقل جدا شدند؛ آنها تیم حامیان دولت بودند و از ابتدا هم خیلی خود را اصلاح‌طلب نمی‌دانستند، خود ما هم از این موضوع اطلاع داشتیم.
سؤال: آیا میثاق‌نامه‌ای در این خصوص وجود نداشت؟ یا اینکه گفته شود اگر وارد مجلس شدیم همه در یک فراکسیون قرار بگیریم؟
قبل از مجلس این بحث نشده بود که اگر وارد مجلس شدیم در یک فراکسیون باشیم؛ چون ما ابزارها را نمی‌دانستیم. سال بعد که انتخابات یازدهمین دوره مجلس است چنین اتفاقی تکرار نمی‌شود و حتماٌ باید تفاهماتی باشد.
البته در برخی شهرها برای اصلاح‌طلبان به این شکل بود که به‌خاطر اینکه جناح مقابلشان یعنی فرد اصولگرا رأی نیاورد، تلاش کنند اگر فردی در دایرۀ اصلاح‌طلب‌ها بگنجد، ولو اینکه اصلاح‌طلب هم نباشد، رأی بیاورد. بر همین اساس دایرۀ اصلاح‌طلبان وسیع‌تر است و وقتی وارد مجلس می‌شوند این اشکالات هم پیش می‌آید چون فردی که موردحمایت اصلاح‌طلبان بوده و رأی آورده ذاتاً اصلاح‌طلب نیست؛ اما در دایرۀ جذب اصلاح‌طلبان قرار داشته است. ازاین‌رو وقتی فراکسیون اصلاح‌طلب امید تشکیل شد فردی که به‌عنوان اصلاح‌طلب وارد مجلس شده میگوید من دیگر اصلاح‌طلب نیستم و مستقلم. البته در دایرۀ اصولگرایان هم قرار ندارند و می‌خواهند مستقل فکر کنند.
کیاست تیم مستقلین یعنی افرادی مثل کاظم جلالی که با لیست امید وارد مجلس شدند این بود که آنها آقای لاریجانی را قبول داشتند و این موضوع را هم گفته بودند و تکلیفشان روشن بود که با آقای لاریجانی هستند؛ به‌صورت مستقل هم اعلام وجود کردند و همان ابتدای مجلس دهم فراکسیون مستقلین را با همین سیاست راه‌اندازی کردند؛ در ادامه هم برخی علاقه‌مند بودند که جزء مستقلین باشند. در بسیاری از مواقع رأی‌گیری در مجلس نیز هر دو فراکسیون مستقلین و امید با یکدیگر ائتلاف می‌کردند و همسو بودند و این امر در رأی به برخی وزرای پیشنهادی دولت یا در طرح‌ها مشخص بود.
* در همان سال اول روی کار آمدن مجلس دهم هم گفته شد 50 نفر از نمایندگان عضو فراکسیون امید به آقای لاریجانی در انتخابات رئیس مجلس رأی دادند، درحالی که نامزد اصلاح‌طلبان آقای عارف بود!
در ابتدا بله؛ اما اگر سال اول هم مثل سال سوم مجلس بود همان اول برده بودیم. در سال سوم، در مرحلۀ اول میزان آرا برابر شد؛ اما در مرحله دوم با کنار رفتن حاجی‌بابایی، لاریجانی رئیس شد. در سال اول حرفه‌ای نبودیم؛ اما الآن فراکسیون امید حرفه‌ای عمل می‌کند.
* تأثیر تشکیل فراکسیون مستقلین روی دو فراکسیون دیگر مجلس چه بود؟ بالاخره جمعی از نمایندگان بودند که می‌توانستند هر یک از دو فراکسیون دیگر را اکثریت کنند و صاحب‌اختیار در رأی‌ها و طرح‌ها باشند.
واقعاً تعدادی از نمایندگان که وارد مجلس شدند مستقل بودند؛ با تشکیل فراکسیون مستقلین دو طیف دیگر را از اکثریت انداختند و فراکسیون اصلی مجلس شدند چون به هر سمتی که فراکسیون مستقلین می‌رفت آنها اکثریت می‌شدند در برخی مواقع رأی فراکسیون مستقلین، تعیین‌کننده بود. البته هیچ فراکسیونی لیست کامل اعضای خود را منتشر نکرد در واقع آنقدر شفاف نبودند که لیست بدهند و هیچ‌یک از فراکسیون‌ها عدد اعضای خود را اعلام نکردند.
اینکه میگویم فراکسیون امید نسبت به قبل حرفه‌ای‌تر شده است فکر می‌کنم اثرش را در انتخابات مجلس یازدهم نشان دهد و آنجا حرفه‌ای‌تر برخورد خواهد شد.
* البته باید دید مردم در انتخابات آینده به کدام سمت بیشتر گرایش خواهند داشت.
در حال حاضر مردم مشکلات اقتصادی و معیشتی بسیاری دارند و به همین دلیل برنامه و زندگی خودشان را می‌بینند. در انتخابات مجلس قبل، لیست امید رأی آورد و در انتخابات ریاست‌جمهوری نیز آقای روحانی که موردحمایت اصلاح‌طلبان و اعتدالیون بود روی کار آمد؛ اما در پاسخ به اینکه این انتخاب موفق بود؟ باید گفت در جایگاه خودش بله؛ اما اینکه توانست موفق عمل کند؟ در شرایط فعلی نه؛ حال اینکه چرا موفق نشد؟ مشکلاتی در درون کشور یا مشکلاتی در سیاست خارجی مثل بحث آمریکا وجود داشت. موضوعاتی هست که باید راجع به آنها بحث شود و بررسی صورت گیرد.
* حمایت از دولت توسط کدام فراکسیون بیشتر بود؟
آقای روحانی با تأیید، تشویق، رأی و حمایت تمام و کمال اصلاح‌طلبان روی کار آمد. چون فردی که ما کنار آقای روحانی داشتیم یعنی جهانگیری لحظۀ آخر از صحنۀ انتخابات کناره‌گیری کرد؛ بنابراین کل رأی اصلاح‌طلبان و اعتدالیون در سبد آقای روحانی جای گرفت.
حال اگر از ما بپرسند که از این انتخاب راضی هستید یا نه؟ آیا این دولت توانست جواب خواسته‌ها و برنامه‌ای که فراکسیون امید به‌عنوان برجا داشت را بدهد؟ جواب این سؤالات خیر است و دولت نتوانست آنها را انجام دهد. اما اینکه در فرصت باقی مانده، فراکسیون امید که خود تأییدکنندۀ دولت است می‌خواهد چه جوابی به مردم بدهد؟ من پاسخ دارم؛ اما 2 یا 3 ماه دیگر میگویم، الآن بگویم انتخاباتی می‌شود و خوب نیست.
بالاخره ما که از این رئیس‌جمهور حمایت کرده‌ایم باید به مردم جواب بدهیم که نتیجۀ حمایت چه شد؟ مردم از ما سؤال می‌کنند و ما حتماً باید پاسخ قانع‌کننده داشته باشیم. مثلاً رئیس‌جمهور میگوید در بعضی موارد اختیار ندارد یا اینکه حمایت تبلیغی از وی نمی‌شود، ممکن است بعضی از موارد درست باشد و برخی هم بهانه است که باید راجع به آنها بحث کرد.
نکتۀ دیگر اینکه آقای روحانی از ابتدا تکلیفش را روشن نکرد که اصلاح‌طلب است یا اصولگرا؛ مثل همین فراکسیون مستقلین در مجلس، ایشان هم در همین وسط‌ها عبور کرد و راه عبور از وسط خیلی راه موفقی نیست. باید می‌آمد و می‌گفت من اصلاح‌طلبم و مواضعم این است و این‌طور حرکت می‌کنم.
* اما فراکسیون امید هم در بسیاری از موارد شاید بیش از مستقلین از رئیس‌جمهور و دولت حمایت کرده است؟
الآن هم فراکسیون امید حامی دولت است.
* این حمایت‌ها شائبۀ وکیل‌الدوله بودن را ندارد؟
نمایندگان مجلس و فراکسیون‌ها بر اساس سلایقشان حمایت خود را از دولت می‌توانند داشته باشند. ما الآن در فراکسیون امید حامی دولت هستیم و موظفیم حامی دولت باشیم به‌واسطۀ رأیی که داده‌ایم و انتخابی که کرده‌ایم.
اینکه از ما پرسیده شود آیا از دولت راضی هستید؟ می‌گوییم خیر؛ اما اگر بگویند از دولت حمایت می‌کنید؟ پاسخمان مثبت است.
* رابطۀ فراکسیون مستقلین با امید در حال حاضر به چه شکل است؟
همه با هم خوبیم! برخی مواقع مردم می‌گویند شما رودررو شروع به دادوبیداد می‌کنید؛ اما کمی بعد با یکدیگر می‌خندید تصور می‌کنند شاید بحث‌های سیاسی، یک بازی باشد! توقع دارند که مشکلات حل شود؛ دیدگاه مردم هم کاملاً درست است. مشکلات مردم عظیم است و خیلی این طیف‌بندی‌ها را ملاک قرار نمی‌دهند؛ بلکه می‌پرسند برای معیشت ما چه‌کار شده است؟ بیمۀ سلامت به کجا رسید و بحث‌هایی از این قبیل باید برای مردم روشن شود. کجا سلیقۀ سیاسی وارد شده که ضربه وارد کرده است.
در حال حاضر در مجلس، ما اصلاح‌طلبان تکلیفمان روشن است و در فراکسیون امید هستیم. مستقلین هم که حامیان دولت بودند در فراکسیون خودشان حضور دارند و الآن هم همین حالت همچنان وجود دارد؛ یعنی مستقلین حامیان دولت هستند و حمایتشان از دولت قوی‌تر است تا عدم‌حمایتشان، در واقع نگاهشان به دولت مثبت است.
در نطق‌ها و تذکراتی هم که توسط نمایندگان در مجلس خوانده می‌شود به‌خوبی می‌توان دید که نمایندگان اصولگرا، اصلاح‌طلب و یا مستقلین چه مواضعی دارند.