به گزارش «نماینده»، حال این پرسش مطرح می‌شود «آیا عملکرد مجلس ششم قابل دفاع بود؟» برای پاسخ، به کتاب «مجلس ششم از نگاه اصلاح‌طلبان» که محتوای آن توسط دفتر جریان شناسی تاریخ معاصر جمع‌آوری شده است مراجعه کردیم.
آنچه پیش رو دارید دیدگاه‌های نمایندگان مجلس ششم در فراکسیون‌های مشارکت، مجمع روحانیون، دوم خرداد و همبستگی در قبال این مجلس است:
* کم‌کاری و سیاسی‌کاری کردیم، استراتژی نداشتیم
الهه کولایی، عضو فراکسیون جبهه مشارکت: در اینکه مجلس ششم کم‌کاری کرده شک نکنید، چراکه فقدان پشتوانۀ حزبی باعث ناکارآمدی آن شده است. اصلاحات به‌رغم حرف‌ها و شعارها به خاطر محدودیت‌ها و معذوریت‌ها فاقد استراتژی بود.
مجلس ششم بیشتر اوقات خود را صرف مسائل سیاسی کرده است، درصورتی‌که همه مشکلات ما سیاسی نیست و در بخش علمی و فرهنگی مشکلات فراوانی داریم؛ باید بدانیم که اسطوره‌سازی و شعار دادن، مشکلی را از جامعه حل نمی‌کند.
* خواست و نظر مردم را محقق نکردیم
بهزاد نبوی، عضو فراکسیون جبهه مشارکت با پذیرش ناکارآمدی مجلس ششم در بیان علت آن می‌گوید: یک بخش آن به این خاطر است که ما اشکال داریم. بلد نیستیم قانون بنویسیم. در امر قانون‌گذاری مشکل داریم. روز اول که آمدیم مجلس، کسی یک برنامه مدون مشخص نداشت که مثلاً می‌خواهیم طی این چهار سال این ۱۵ لایحه را ارائه بدهیم.
به اعتقاد من همه اصلاح‌طلبان در شکست، ناکامی و ضعف جنبش اصلاحی سهیم هستند ازاین‌رو با ادعای آنان که معتقدند، مجلس ششم و دولت کاری نکرده‌اند، موافقم. چون مجلس ششم و دولت اصلاحات نتوانستند خواست و نظر مردم را محقق کنند.
* وقت مجلس ششم صرف مصوبات کم‌اهمیت شد
علی‌محمد احمدی، عضو فراکسیون جبهه مشارکت: مجلس اصلاحات، وقت خود را صرف مصوبات کم‌اهمیت کرد. اگر با همین وضعیت پیش برویم، دو سال باقیماندۀ وقتِ مجلس هم می‌گذرد و مطالبات اصلی مردم در زمینه اشتغال و دیگر موارد بدون پاسخ می‌ماند.
* کج‌سلیقگی و افراط‌گری وجود دارد
احمد پورنجاتی، عضو فراکسیون جبهه مشارکت: مجلس فاقد نظام ارزشیابی عملکرد نمایندگان است و هیچ سازوکاری برای سنجش میزان فعالیت یک نماینده وجود ندارد. هیچ مرجعی در مجلس ارزیابی نمی‌کند که یک نماینده در زمینۀ رفع مشکلات حوزه انتخابیه‌اش، در تدوین قوانین و تصویب آن‌ها و نیز نظارت بر عملکرد دستگاه‌ها تا چه اندازه فعال است به همین جهت، نوعی شتاب‌زدگی در بررسی طرح‌ها و لوایح مشاهده می‌شود.
من منکر برخی کج‌سلیقگی‌ها و حتی افراط‌گری‌ها از سوی برخی عناصر منتسب به جناح اصلاح‌طلب -چه در مجلس و چه خارج از مجلس نیستم- معتقدم که این افراد، چاقوی کانون‌های توهم پراکنی را تیز می‌کنند.
* به همه‌چیز پرداختیم ولی توفیق نداشتیم
سیدعلی‌اکبر محتشمی‌پور، رئیس فراکسیون جبهه دوم خرداد: به نظر من، اصلاحات به همه‌چیز پرداخته ولی توفیق به دست نیاورده است. اصلاح‌طلبان طی چهار سال گذشته به توسعه سیاسی، آزادی احزاب، آزادی مطبوعات و ... پرداخته‌اند، ولی موفق نبودند. باید اصلاح‌طلبان باید از خود نقد کنند تا ببینند اشکال کجاست.
* اظهارات نسنجیده و اقدامات ناموجه، مجلس را ضعیف کرد
جمیله کدیور عضو فراکسیون جبهه مشارکت: در مجلس ششم هم تندروی‌هایی شد که فعالیت نمایندگان مجلس شورای اسلامی را برخی موارد قفل کرد.
اظهارات نسنجیده برخی نمایندگان، اقدامات ناموجه برخی دیگر و ارائه طرح‌های خام و فاقد ابعاد کارشناسی، مجلس را از درون تضعیف کرد. به دلیل اینکه طیف اکثریت مجلس، برنامه و استراتژی مشخصی نداشت، نتوانست پاسخگوی افکار عمومی و انتقادهایی باشد که بعضاً از مجلس می‌شد.
به‌جز چند مصوبه اساسی، قسمت اعظم وقت مجلس مصروف بخیه زدن به مصوبات گذشته شده است. مرکز پژوهش‌های مجلس نتوانست آن‌گونه که بایدوشاید پاسخگوی نیازهای کارشناسی نمایندگان باشد تا زمینۀ تصویب قوانینِ بدون خدشه را فراهم کند.
* مجلس ششم به خمودگی و روزمرگی رسید
حسین لقمانیان، عضو فراکسیون جبهه مشارکت: ناکارآمدی استراتژی اصلاح‌طلبان ازاین‌جهت است که کاری از پیش نمی‌رود و حتی ما در مجلس هم به یک حالت خمودگی و روزمرگی رسیدیم.
همان‌گونه که کارنامه یک‌ساله مجلس گواهی می‌دهد، قوانین تصویب‌شده در این مدت، جملگی قوانین عادی بودند که در مقام اجرا، تأثیر چندانی نمی‌توانند بر چرخه امور داشته باشند.
* به خاطر اشتغال نماینده‌ها و مسائل سیاسی، ضعیف عمل کردیم
علی شکوری راد، عضو فراکسیون جبهه مشارکت و نایب‌رئیس فراکسیون جبهه دوم خرداد: در برخی کارها مانند بررسی طرح‌ها و لوایح، خوب عمل نشد. به دلیل اشتغال نمایندگان و نیز سایه انداختن مسائل سیاسی روی قانون‌گذاری مجلس، فراکسیون دوم خرداد در بررسی طرح‌ها و لوایح مهم، ضعیف عمل کرد.
* بلندپروازی‌ها، مجلس ششم را ناکام کرد
جعفر گلباز، عضو فراکسیون جبهه مشارکت: متأسفانه بلندپروازی‌ها، مجلس ششم را دچار ناکامی کرد. مجلس ششم مطالبات مردم را خیلی بالا برد، در نتیجه تضادی بین مطالبات پاسخ داده نشده مردم و عملکرد مجلس و به وجود آمد که موجب شد تا مجلس ششم از درون دچار آسیب شود.
مجلس، مسائل اقتصادی و معضلات اساسی کشور را محور کار قرار نداد.
* در مسائل اساسی موفق نبودیم
مهدی کروبی، رئیس مجلس ششم: من هم معتقدم مجلس (ششم) ایده‌آل نبوده است، امروز جامعه با مشکلات زیادی همچون کمبود سرمایه‌گذاری، عدم اشتغال و بیکاری، کمبود دارو و درمان، مسکن و مشکلات ازدواج جوانان که این‌قدر از آنان دم می‌زنیم، روبروست.
فضای بعد از دوم خرداد ۷۶ به‌گونه‌ای شکل گرفت که بیشتر جناحی بود، ممکن است ما در پرداختن به مسائل اصلی کاملاً موفق نبودیم و در کارنامۀ مجلس ششم تا اینجا، موضوع‌های سیاسی و مطبوعاتی بیشتر به چشم می‌خورد.
* تصویب طرح‌ها و لوایح بی‌اهمیت در مجلس ششم
محسن آرمین، عضو فراکسیون جبهه مشارکت: برخی از طرح‌ها و لوایحی که چندان مهم نبودند و اهمیتی نداشتند، در مجلس ششم تصویب شد. مجلس به‌جای این طرح‌ها باید طرح‌های بهتری را بررسی می‌کرد.
اکنون در سطح دولت و مجلس -به‌عنوان دو رکن اصلی نظام- مدیریت اجرایی قوی نداریم. میان توقعات مردم و توان نیروهای اصلاح‌گر در زمینۀ پاسخگویی فاصله زیادی وجود دارد و علت این امر، ناشی از آن است که روند اصلاحات نتوانسته از قدرت اجتماعی به نحو صحیح در عرصه عمل استفاده کند.
امیدی هم وجود ندارد که اصلاح‌طلبان در صورت موفقیت در انتخابات بعد، بتوانند با این امکان و توان و قدرت را داشته باشند که خواسته‌های جامعه را برآورده کنند.
* مصوبات مجلس اثرات تورم‌زایی داشته است
محمدعلی کوزه‌گر، عضو فراکسیون جبهه مشارکت: مصوبات دیروز و امروز مجلس اثرات تورم‌زایی داشته است؛ هر وقت قیمت نفت کاهش پیدا کند، مردم را به ریاضت کشیدن دعوت می‌کنیم، در مقابل، مردم انتظار دارند وقتی قیمت نفت افزایش می‌یابد، قیمت‌ها افزایش پیدا نکند. چگونه عوارض و مالیات غیرمستقیم می‌گیریم درحالی‌که قیمت بدترین تولیدات ما با بهترین تولیدات کشورهای دیگر برابری می‌کند؟
* در مجلس کاری برای مردم انجام ندادیم
طاهره رضازاده، عضو فراکسیون همبستگی و مشارکت: رئیس‌جمهور در پنج سال گذشته با پشتوانه و اختیاراتی که داشت، کاری برای مردم و کشور انجام نداد. در مجلس نیز کاری برای مردم انجام ندادیم و ما هم در مجلس اشتباه کردیم و از همان اول سیاست زده شدیم و کارهای اساسی را انجام ندادیم ازاین‌رو مجلس ششم و رئیس‌جمهور ابزارهایی را هم که در دست داشتند، از دست دادند.
تقصیر انجام نشدن کارها را نباید به گردن جناح رقیب انداخت، ما خودمان برای مردم کاری نکردیم و دولت هم کاری برای مردم نکرده است به همین جهت من یکی از منتقدان عملکرد خاتمی و مجلس ششم هستم. ما خودمان را پشت نقاب سیاسی پنهان کرده‌ایم و تاکنون هیچ کار مثبتی برای مردم انجام ندادیم.
* انتظارات مردم از مجلس، بسیار بالاتر است
محمدرضا خباز، سخنگوی فراکسیون حزب همبستگی: برخی فراکسیون‌ها به دنبال سهم خواهی هستند که موجبات نگرانی اعضا را به وجود آورده و انعکاس بیرونی این اختلافات، جبهه را در حال منحل شدن نشان می‌دهد.
طبق ارزیابی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، ۵۰ درصد از عملکرد فراکسیون راضی بوده‌اند، ولی نباید به این رضایت نمایندگان قانع باشیم چرا که انتظارات مردم از مجلس ششم بسیار بالاتر است.
* اصلاح‌طلبان مجلس در بالا بردن توقعات مردم مقصرند
محسن میردامادی، عضو فراکسیون جبهه مشارکت: اصلاح‌طلبان تمام توان خود را برای فتح کرسی‌های مجلس ششم به کار بستند و برای پس از پیروزی برنامۀ مشخصی نداشته‌اند؛ شاید خود ما هم در بالا بردن توقعات مقصر بودیم. این انتظار که با تشکیل مجلس دوم خردادی همه مسائل به‌سرعت حل می‌شود، منطبق بر واقعیات نبود.
* ضعف مجلس، مانور زیاد در مسائل سیاسی
الیاس حضرتی، عضو فراکسیون همبستگی: به دلیل مسائل حاد سیاسی که در کشور وجود دارد و اشتیاق و علاقه مجلس ششم به مباحث سیاسی، این مجلس در بخش اقتصادی توفیق کمتری داشته است. از مجلس انتظار بیشتری می‌رود تا در این بخش بیشتر فعال شود؛ نقطه‌ضعف مجلس ششم، مانور دادن زیاد بر روی مسائل سیاسی است.
* بخش عمدۀ وقت، صرف کارهای غیرمجلسی شود
محمدباقر ذاکری، عضو فراکسیون مجمع روحانیون مبارز: این واقعیت، بسیار تلخ است که مجلس ششم بیش‌ازاندازه گرفتار بگومگوهای سیاسی شده و خیلی از توان و انرژی که باید صرف قانون‌گذاری می‌گردید به‌خصوص درباره نواب رئیس، بیشتر صرف مسائل سیاسی شد.
سیستم مناسبی که نمایندگان را به قانون‌گذاری و نظارت بر اجرای قوانین وادار کند، بر مجلس حاکم نیست و بخش عمده‌ای از وقت مجلس برای انجام کارهای غیر مجلسی صرف می‌شود بنابراین اکنون، بیشتر نمایندگان اقداماتی می‌کنند که جزء وظایف اصلی آنان نیست.
* برخی کمیسیون‌ها به‌طور سیاسی شکل گرفت
قدرت‌الله علیخانی، عضو فراکسیون مجمع روحانیون مبارز: مردم ما امروز برای مسائل زندگی خود مشکلاتی دارند که تحمل آن‌ها بسیار دردآور است، در حوزه انتخابیه بنده، ۲۶۰ روستا وجود دارد که بسیاری از آن‌ها فاقد آب کشاورزی، آب شرب و حتی در ۳۰ روستا آب به‌صورت جیره‌بندی توزیع می‌شود؛ آیا در چنین شرایطی می‌توانیم با تصویب طرح‌هایی مانند اصلاح قانون مطبوعات پاسخگوی مردم باشیم؟!
کمیسیون‌های مجلس هرچه از وجود عناصر باتجربه و متخصص برخوردار باشد، باعث تقویت توان کارشناسی کمیسیون‌ها می‌شود، اما متأسفانه به این مهم در انتخاب نمایندگان توجه نشد و مفاد آئین‌نامه رعایت نگردید، به نظر بنده برخی کمیسیون‌های مجلس از جمله کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی به‌طور سیاسی شکل گرفت.
* تصمیمات فی‌البداهه مجلس عامل تضعیف آن بود
شهربانو امانی، عضو فراکسیون همبستگی: وقتی هیئت‌رئیسه، احترام مجلس و نمایندگان را رعایت نمی‌کند چگونه انتظار داریم که مجلس در رأس امور باشد؟ شما را به خدا با تصمیمات فی‌البداهه مجلس را تضعیف نکنید. هنوز بحث نشده و با یک تصمیم رأی‌گیری می‌شود! چرا رئیس‌جمهور به نمایندگان گزارش نمی‌دهد؟
* راه مجلس از راه مردم و مشکلات جدا شد
محمد قمی، عضو فراکسیون مجمع روحانیون مبارز: جدایی از مسیر مردم، آفت بزرگی برای اصلاحات است و نباید مسیر جریان دوم خرداد از مسیر مردم جدا شود؛ دوم خرداد نتوانسته آن‌طور که باید، مطالبات مردم را محقق کند و این امر تا حدودی به نبود عزم و جزم کافی و برنامه دقیق و مقداری هم به چالش‌های پیش روی این جریان مربوط می‌شود.
تا حدود زیادی، راه مجلس از راه مردم و مشکلات آن‌ها جدا شده است، دلیل آن نیز بها دادن بیشتر به مسائل سیاسی است.
* اصل را بر این می‌گذاریم که متصدیان اجرایی کشور کارشان را درست انجام می‌دهند
رجبعلی مزروعی، عضو فراکسیون جبهه مشارکت: بحث نظارت مجلس بر قراردادهای نفتی در حوصله و تخصص نمایندگان مجلس نمی‌گنجد!
قراردادهای نفتی بسیار فنی، کارشناسی و اقتصادی است و اصل را بر این قرار می‌دهیم که همه دست‌اندرکاران تصمیم‌گیری و اجرایی کشور کار خود را در این زمینه درست انجام می‌دهند!
* ۹۰ درصد نمایندگان نمی‌دانند چه تصویب کرده‌اند
جواد اطاعت، عضو فراکسیون جبهه مشارکت: با توجه به مشغله‌های متعدد نمایندگان مجلس، ۹۰ درصد آن‌ها نمی‌دانند چه چیزی را تصویب کرده‌اند و اگر امروز ساعت ۱۲ بروید جلوی مجلس و یقه هر نماینده‌ای را بگیرید، خود او نمی‌داند چه کار کرده و به چه چیزی رأی داده است.
* هدف برخی اصلاح‌طلبان، عبور از نظام بود
محمد محمدرضایی، عضو فراکسیون جبهه دوم خرداد: حزب مشارکت با شانتاژ تبلیغاتی می‌خواهد محبوبیت از دست رفته خود را به دست آورد، چون این حزب برای تحقق شعارهایش در رفع مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم توفیق نداشت و سعی می‌کند با طرح برخی شعارها به جبران این معضل بپردازد.
به نظر می‌رسد برخی که شعار عبور از خاتمی سر می‌دادند، هدفشان عبور از نظام بود؛ اما جرئت ابراز این مطلب را نداشتند.