ماهنامه«نماینده»؛ سید مهدی حسینی/* پس از روی کار آمدن شورای یک‌دست شهر تهران، «محمدعلی نجفی» اول شهریورماه سال ۹۶ بعد از ۱۲ شهردار و ۳ سرپرست، شانزدهمین شهردار پایتخت شد؛ او که از اعضای شاخص و تأثیرگذار حزب کارگزاران سازندگی محسوب می‌شد به‌مرور از گعده تکنوکرات‌ها فاصله گرفت و در بهمن ماه سال گذشته خبر داد: «من هم اکنون عضو هیچ حزبی نیستم و چند سال است که از حزب کارگزاران استعفا داده‌ام؛ گاهی تنها برای مشورت در جلسات شورای عالی شرکت می‌کنم که آن هم به‌ندرت است.»
دلخوری نجفی از کارگزاران سازندگی به عدم حمایت اعضای اصلی این حزب از شهردار شدن او برمی‌گشت، زمانی که قرعه برای تصدی مدیریت پایتخت به‌نام نجفی افتاد، اعضای شاخص کارگزاران همچون دبیرکل حزب از نجفی عبور و به حمایت از شهردار شدن «محسن هاشمی» پرداختند. در آن زمان «کرباسچی» هیچ موضعی در قبال شهردار شدن محمدعلی نجفی اتخاذ نکرد فقط «حسین مرعشی» که خود او نیز در فهرست کاندیداهای شهرداری تهران بود ترجیح داد از «نجفی» حمایت کند به‌گونه‌ای اذعان داشت مرعشی یعنی نجفی و نجفی یعنی مرعشی.
نجفی فعالیت خود در خیابان بهشت را در عصر اعتدال آغاز کرد، همسویی و همگرایی خوبی نیز بین بهشت و پاستور شکل گرفته بود و گمان می‌رفت در اتحاد ایجاد شده بین دولت پایتخت با دولت مرکز، برخی از مشکلات و معضلات تهران از بن‌بست خارج شود اما نجفی در شهرداری فقط ۷ ماه دوام آورد و به‌دلیل بیماری ۳ بار استعفا داد و در نهایت شورای شهر تهران در مرحله دوم با استعفای او موافقت کرد.
نجفی از شهرداری تهران خداحافظی کرد اما حاشیه‌ها همچنان در شورا و در بین کنشگران اصلاح‌طلب سایه افکنده است؛ شورای یک‌دست با مواضع چندگانه مواجه شده البته بیشتر، فعالان سیاسی که نقش اصلی در تهیه و تنظیم فهرست امید در انتخابات شورای پنجم را برعهده داشتند اختلاف‌ها را برجسته کردند و به‌عبارتی دیگر، بازیگر پازل اختلاف در شورای یک‌دست شهر تهران شدند.
پس از مخالفت شورای شهر تهران با استعفای محمدعلی نجفی هم اصول‌گرایان، هم تکنوکرات‌ها و هم تعدادی از اصلاح‌طلبان نسبت به این تصمیم‌گیری واکنش نشان دادند و انتظار داشتند همان ابتدا وکلای مردم در شورا چراغ سبز به استعفا نشان می‌دادند اما برخی بازیگران عرصه سیاست در بیرون از شورا عزم خود را جزم کرده بودند تا فشارها را به استعفای نجفی ارتباط دهند؛ ازاین‌رو خواهان آن شدند شورا با این استعفا موافقت نکند تا پیام روشنی به برخی از دستگاه‌ها منتقل کنند.
استراتژی سیاست‌بازان این بود که اینگونه القا کنند فشارها از برخی دستگاه‌ها به‌قدری افزایش یافت که عرصه برای نجفی تنگ آمد و منجر به استعفای او شد؛ اسحاق جهانگیری «معاون اول رئیس‌جمهور» در قبال این استراتژی از پیش تعیین شده جبهه‌گیری کرد. او که در اجلاس شورای عالی استان‌ها سخن می‌گفت به‌صراحت اعلام کرد: «شهردار سابق تهران به‌دلیل بیماری استعفا داده است و هیچ فشار سیاسی وی را وادار به استعفا و رفتن از مجموعه شهرداری تهران نکرده است.» به اعتقاد «جهانگیری»، شهرداری که با فشارهای سیاسی استعفا دهد، همان بهتر که برود.
با این حال طبل اختلاف احزاب اصلاح‌طلب که برخی از اعضای آنها در پارلمان تهران حضور دارند با صدای بلند شنیده می‌شد و کار به‌جایی رسید که عبدالله نوری «وزیر کشور دولت اصلاحات و اولین رئیس شورای شهر تهران» وارد صحنه شد و از اتحاد ملت و کارگزاران دعوت کرد تا در کنار یک‌دیگر بنشینند و با همگرایی شهردار جدید را انتخاب کنند.
اما وساطت نوری هم جواب نداد؛ «علی شکوری‌راد» دبیرکل حزب اتحاد ملت، تشکلی که تلاش کرد استعفای نجفی پذیرفته نشود و استعفا را به فشارهای بیرون ارتباط دهد، جزئیاتی از دیدارهای کارگزاران و اتحاد ملت با محوریت عبدالله نوری بیان کرد و توپ را در زمین تکنوکرات‌ها انداخت و گفت: «کارگزاران می‌خواستند بگویند بیماری پررنگ‌ترین مشکل است و دائماً هم این را می‌گفتند. حزب اتحاد اما می‌گفت اگرچه بیماری وجود دارد ولی عامل اصلی چیز دیگری است و بیماری بهانه شده است. این شد منشأ اختلاف اتحاد و کارگزاران.»
وی که تلاش می‌کرد کارگزاران را مقصر معرفی کند، گفت: «ما خدمت او (نوری) رسیدم و دیدم که نگران‌اند. البته خیلی دقیق نمی‌دانستند که قضیه چیست ولی نگران بودند. من ماجرا را به او توضیح دادم و از نوری خواستم که واسطه شوند و جلسه‌ای برگزار شود.»
مواضع دبیرکل حزب اتحاد ملت که در عرصه سیاسی از آن تشکل به‌عنوان بدل جبهه منحل شده مشارکت نام‌برده می‌شود، بی‌پاسخ نماند. دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی که خود از شهرداران پیشین تهران است، لب به انتقاد گشود؛ او هم با روزنامه اعتماد گفت‌وگو کرد و هم در سرمقاله‌ای که در ارگان حزب کارگزاران منتشر شد، از عملکرد شورای یک‌دست پنجم و عدم کارآمدی آنها در انتخاب شهردار انتقاد کرد.
کارگزاران از همان ابتدا به‌دنبال شهردار شدن محسن هاشمی بودند اما با مخالفت فراکسیون اتحاد ملت و اعتماد ملی تیر آنها به سنگ خورد براین اساس سه شرط برای شهردار جدید تهران اعلام کردند.
«عدم مخالفت نهادهای اصلی نظام تا امکان کارکردن داشته باشد، کارآمدی و کارآیی، نمایندگی کلیت جبهه اصلاحات و اجرای برنامه‌های اصلاح‌طلبانه در تهران»، سه شرط اساسی کارگزاران برای انتخاب شهردار تهران بود.
با سه ویژگی اعلام شده تکنوکرات‌ها به «محمود حجتی» برای تصدی کرسی شهرداری تهران رسیدند، اتحاد ملت علاوه‌بر حمایت از محمود حجتی، سیدمحمود حسینی و پیروز حناچی را از گزینه‌های همسو و نزدیک به خود معرفی کرد و اعتماد ملی که در حاشیه، لابی‌های خود را انجام می‌داد فقط از افشانی حمایت می‌کرد. در انتخاب شهردار تهران می‌توان رد پای پررنگ فراکسیون امید مجلس را دید؛ روزنامه کارگزاران از رایزنی‌های برخی از اعضای شورای شهر تهران با عارف خبر داد و نوشت: «برخی از اعضای شورای تهران به‌دیدار محمدرضا عارف رفته و درباره انتخاب شهردار با او صحبت کردند. در میان صحبت‌ها تأکید شده که اختلافات برای انتخاب گزینه نهایی بالا گرفته و مانند ۸ ماه پیش بعید است که بتوانیم شهرداری با رأی اکثریت انتخاب کنیم.»
این افراد از عارف خواسته‌اند که دوباره به‌موضوع شهرداری تهران بیندیشد و تقاضای آنها را برای کاندیداتوری بپذیرد. عارف البته درخواست آنها را رد کرد و گفت: «شما به بررسی همان ۷ گزینه بپردازید اما اگر به بن‌بست رسیدید و نتوانستید شهردار انتخاب کنید، من هستم.»
پیام عارف به اصلاح‌طلبان شورای شهر منتقل و مذاکرات و رایزنی‌های اعضا با کاندیداهای شهرداری به‌صورت فشرده آغاز شد، نکته قابل توجه که از سوی برخی رسانه‌های اصلاح‌طلب رسانه‌ای شد، استراتژی «این و آن» حزب اتحاد ملت در انتخاب شهردار پایتخت بود. ظاهر امر اتحاد ملتی‌ها از محمود حجتی حمایت می‌کردند اما گروهی در بدنه این حزب به‌دنبال جلب اعتماد سران خود برای حمایت از محمود حسینی دیگر گزینه شهرداری بودند. حتی شنیده شده بود آنها برنامه شهری برای محمود حسینی نوشته‌اند و به او مشورت‌های لازم را نیز داده بودند.
حتی در زمان حضور کاندیداهای شهرداری در خیابان بهشت، پیروز حناچی به‌دعوت اتحاد ملت برای تشریح برنامه‌های خود به این حزب دعوت شد و در جمع آنها از برنامه‌ها و اهدافش در شهرداری تهران سخن گفت. اتحاد ملت دورنمای روشنی برای پیروزی گزینه‌های متبوعش در شهرداری تهران ترسیم کرده بود و از رایزنی‌های پشت صحنه کارگزاران و اعتماد ملی غفلت کرد. آنها هیچ‌گاه تصور نمی‌کردند محمدعلی افشانی عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی و از مدیران دولت تدبیر و امید و غلام‌حسین کرباسچی با یک‌دیگر ائتلاف کنند.
کارگزاران با اینکه تمام تلاش خود را به‌کار بست تا شاهد جلوس محسن هاشمی بر کرسی مدیریت شهر تهران باشد اما اتحاد ملت مخالف اصلی شهردار شدن هاشمی بود بنابراین کارگزاران سازندگی برای عبور از گزینه‌های اتحاد ملت با گزینه اعتماد ملی ائتلاف کرد. کمیته سیاسی حزب کارگزاران در حمایت از افشانی مصوبه وضع کرد و کرباسچی ضمن اعلام مصوبه کمیته سیاسی حزب متبوعش با تأکید بر نادرستی رفتار فراکسیون اتحاد ملت و اعتماد ملی در رأی ندادن به محسن هاشمی، گفت: «در هر صورت اکنون می‌توان از افشانی حمایت کرد.»
زمان حضور ۷ کاندیدای شهرداری برای ارائه برنامه‌هایشان به وکلای مردم در صحن شورا فرا رسید. ۳ کاندیدا از برنامه‌هایشان دفاع کردند و بنا بود حجتی هم به شورا بیاید تا به تشریح برنامه‌هایش بپردازد اما بخت با گزینه اصلی شهرداری تهران یار نبود و با مخالفت مسئولان بلند پایه اجرایی، حجتی در وزارت جهاد کشاورزی ماندنی شد.
با این حال باز اتحاد ملتی‌ها به پیروزی گزینه‌های خود امیدوار بودندگرچه حجتی استعفا داد اما سیدمحمود حسینی، پیروز حناچی و حجت‌الله میرزایی ۳ گزینه‌ای بودند که به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم از سوی اتحاد ملت حمایت می‌شدند، سرانجام روز رأی‌گیری فرا رسید و با رأی اعضا دو کاندیدای نهایی شهرداری تهران انتخاب شدند.
محمدعلی افشانی و حسینی مکارم راهی مرحله فینال شدند. پس از اعلام دو گزینه نهایی شورای شهر برای شهرداری تهران، اتحاد ملت به کُما رفت. اعضای فراکسیون اتحاد ملت جلوی اسامی گزینه‌های نهایی علامت تعجب قرار دادند و از آرای خود رونمایی کردند؛ رأی آنها سیدمحمود حسینی و پیروز حناچی بود.
کارگزاران و اعتماد ملی با لابی سنگین خود، هژمونی حزب اتحاد ملت که ادعای اکثریت در پارلمان تهران را می‌کرد، شکست. اعتماد ملی از سال ۸۸ در حاشیه قرار گرفت و دیگر خبری از فعالیت و تأثیرگذاری آنها در جغرافیای سیاسی کشور نبود به‌طوری که هنوز اعضای شورای مرکزی این تشکل تغییر نکرده اما پس از به روی کارآمدن روحانی در انتخابات سال ۹۲، اعتمادملی جان دیگر گرفت و مقداری در متن سیاست بازی داده شد. گزینه اعتماد ملی که ۳ عضو شورای مرکزی این تشکل در شورای شهر تهران حضور دارند توانست بر حزب اتحاد ملت که این روزها در اوج فعالیت‌های سیاسی خود به‌سر می‌برد، غلبه کند.
محمدعلی نجفی شهردار پیشین تهران نیز یکی دیگر از بازیگران انتخاب شهردار جدید تهران بود، او که این روزها از حلقه همفکران سابق خود(کارگزاران) فاصله گرفته است پس از معرفی افشانی به‌عنوان گزینه اصلی شهرداری دست به قلم شد و طی نامه‌ای حمایت خود را از حسینی مکارم اعلام کرد، این درحالی است که گزینه کارگزاران «افشانی» بود.
اختلاف‌های پیش آمده بین دو حزب سیاسی اصلاح‌طلب(کارگزاران و اتحاد ملت) فضا را به این سمت سوق می‌دهد که این پرسش مطرح شود «هدف اصلاح‌طلبان از دامن زدن به حاشیه‌ها و سیاسی نشان دادن شورا و مدیریت شهری چیست»، مگر نه آنکه اکثر اصلاح‌طلبان امروز نسبت به تندوری‌های شورای اول شهر تهران هشدار می‌دهند و از اعضای کنونی شورای پنجم می‌خواهند از گذشته عبرت بگیرند و در ریل شورای اول قرار نگیرند.
«محمد عطریان‌فر» عضو و رئیس موقت اولین شورای شهر تهران در یادداشتی که در روزنامه سازندگی منتشر شد، به اعضای کنونی شورای شهر هشدار داد که مراقب باشند تجربه شورای اول تکرار نشود.
«محمد علیخانی» عضو شورای شهر تهران نیز همچون عطریان‌فر توصیه‌هایی به همکاران خود در پارلمان تهران کرد و گفت: «انتقاد مهمی که می‌توان به شورای پنجم داشت، بیان نشدن بعضی ایده‌های اعضا به‌عنوان عضو حزبی است. اگر افراد درون شورا، نظرات حزب مربوط‌شان را شفاف و صریح مطرح کنند، باعث خواهد شد که در موضوعات مختلف نیز تصمیمات به‌صورت شفاف گرفته شود.»
وی در عین حال تأکید کرد: «اصلاح‌طلبان این روزها مدیون تجربه‌ای هستند که از شورای اول به‌دست آورده‌اند، به همین جهت دیگر آن اشتباهات را تکرار نمی‌کنند.»
پرونده نجفی در شهرداری و شورای شهر فراز و فرودهای زیادی داشت اما دیگر پرونده او بسته شد و «سیدمحمدعلی افشانی» در قامت شهردار جدید تهران فعالیت خود را در ساختمان شیشه‌ای بهشت آغاز می‌کند؛ ازاین‌رو انتظار می‌رود فصل جدیدی از مدیریت شهری در پایتخت آغاز شود و ۳ ضلع «شورا، شهرداری و دولت» فارغ از جنگ‌های زرگری بازیگران عرصه سیاست که به‌دنبال حاشیه‌سازی و جدال رسانه‌ای هستند، پاسخ‌گوی مطالبات به‌حق مردم تهران باشند.
یک سال از حضور اصلاح‌طلبان در خیابان بهشت می‌گذرد و در یک سالگی شورای پنجم، بار دیگر شهردار انتخاب شد؛ باید منتظر عملکرد شورا با مدیریت جدید شهری ماند؛ شورایی که فارغ از بینش‌ها و عقبه‌های سیاسی و جناحی باید پیگیر مطالبات مردم باشد و همان‌طور که رئیس شورای تهران اذعان داشت: «شورای شهر اگر سیاسی شود از کارآیی افتاده و مردم ناراضی می‌شوند.»