به گزارش «نماینده»، روزنامه «الاخبار» به تلگراف‌های محرمانه از سفارت‌های اردن و امارات در لبنان دست یافته که بخش‌هایی از آن مربوط به بازداشت «سعد الحریری» نخست وزیر لبنان در عربستان و استعفای اجباری وی در چهارم نوامبر سال ۲۰۱۷ است.
توطئه‌چینی «حمد سعید الشامسی» سفیر امارات در لبنان علیه الحریری قبل از بازداشت وی در عربستان، بار دیگر نقش «سمیر جعجع» رئیس حزب «القوات اللبنانیه» و تلاش محمد بن سلمان (ولیعهد عربستان) برای کودتا علیه الحریری را نشان می‌دهد؛ جعجع از بن‌سلمان می‌خواهد هر چه بیشتر بر سعد الحریری اعمال فشار کند تا وی استعفای خود را پس نگیرد.
پس از اتمام ماجرای استعفای اجباری سعد الحریری در آذرماه ۱۳۹۶، گزارش‌های خبری در لبنان گفتند که نقش جعجع علیه سعد الحریری خائنانه بود و قرار بود پس از استعفای سعد، نوعی جنگ مسلحانه داخلی میان طرفداران احزاب ایجاد شود و پس از آن فرد دیگری از جریان سیاسی «۱۴ مارس» (به جای سعد) نخست‌وزیر شود.
الاخبار در چند گزارش، تلگراف‌های مربوط به ماجرای استعفای سعد الحریری را گنجانده است که در اینجا به آن پرداخته می‌شود.
گزارش اول) جعجع: عربستان باید بر الحریری اعمال فشار کند تا از استعفایش بازنگردد
متن تلگراف محرمانه ۱۴ نوامبر (۱۰ روز پس از استعفای الحریری) سفیر امارات در لبنان به شرح زیر است:
لبنانی‌ها بر ادعای تحقق پیروزی بر عربستان (در ماجرای استعفای الحریری) اصرار دارند و معتقدند این پیروزی در دو زمینه سیاسی و دیپلماتیک است. در زمینه سیاسی معتقدند که سعد الحریری از مواضعی که در هنگام خواندن متن استعفایش داشته، بسیار عقب‌نشینی کرده و حتی برای بازگشت از استعفا نیز اعلام آمادگی کرده است و این بدان معناست که به عربستان زیان بسیاری وارد شده و کشورهای بزرگ با اقدامات عربستان و آنچه از لبنان می‌خواهد، موافق نیستند.
اما «پیروزی دیپلماتیک»؛ «میشل عون» رئیس‌جمهور و نزدیکان او معتقدند که ایستادگی و روش تعامل با بحران استعفای الحریری موفق بوده و عون به کسانی که دیدار کرده گفته در این موضوع بر عربستان پیروز شده است؛ او گفته اجازه تحقق هیچ نتیجه‌ای از خلال استعفای سعد الحریری را نمی‌دهد.
شکی نیست که این بحران، حجم دشمنی برخی طرف‌های لبنانی با عربستان خصوصا اطرفیان میشل عون مانند مشاوران، نمایندگان و وزرای وی از جمله وزیر خارجه «جبران باسیل» را نشان می‌دهد، باسیل به چند کشور اروپایی سفر کرد و خواستار کمک آنها برای آزادی سعد الحریری شد.
همچنین شکی نیست که باسیل در این تحرکات و اظهارات تنها نبوده بلکه از سوی حزب‌الله و رئیس‌جمهور نیز حمایت می‌شده همانگونه که به برخی مواضع بین‌المللی استناد کرده است، جبران باسیل از اینجا معادله جدیدی را آغاز کرد با این مضمون که اگر الحریری و خانواده‌اش تا چهار روز دیگر به لبنان بازنگردند به معنای آن است که مسأله به گروگان گرفته شدن او حقیقت دارد و او آزاد نیست، اما اگر او بدون خانواده‌اش بازگردد به معنای آن است که وی گروگان باقی مانده زیرا خانواده‌اش ممکن است تهدید شوند و الحریری آزادی عمل ندارد. از اینجا حمله باسیل علیه عربستان آشکار می‌شود و مشخص است محوری که باسیل بدان وابسته است غیرقابل عقب‌نشینی است و همچنان به حمله خود ادامه می‌دهد.
در مقابل، برخی در ۱۴ مارس [جریان مقابل حزب‌الله] و در رأس آن «سمیر جعجع» رئیس حزب «القوات اللبنانیه» از حجم عقب‌نشینی عربستان و نیز تکرار اینکه عون و حزب الله در این مسأله بر عربستان پیروز شده‌اند، می ترسند. جعجع معتقد است هدف از پس گرفتن استعفای سعد الحریری، هدف قرار دادن مستقیم محمد بن سلمان ولیعهد عربستان است و این به معنای ضرری بزرگ است. به نظر من جعجع خواستار ارتباط فوری با عربستان است تا از این کشور بخواهد با اعمال فشار بر الحریری، وی را مجبور کند بر سر استعفای خود بماند زیرا پس گرفتن استعفای الحریری منجر به آن خواهد شد که حزب الله بار دیگر پیروزی‌اش بر عربستان را اعلام کند.
این در حالی است که موضوع مذکور می‌تواند به تسویه جدیدی تبدیل شود بر این اساس که حزب‌الله نیز امتیازاتی مانند عقب‌نشینی از سوریه و عراق و ورود به مذاکرات یمن را بدهد. اما بخش عملی این صحبت، عبارت است از تجمیع نیروهای حزب‌الله در مناطق معینی در سوریه، توقف جنگ برای استفاده از فرصت، عدم تعهد به بندهای تسویه و عقب‌نشینی از آن پس از تحقق خواسته‌ها.
معتقدیم که عربستان به دلیل عدم حمایت آمریکا، عقب‌نشینی داشته و این همان موضع آمریکا درباره بحران قطر است؛ واشنگتن در ابتدای بحران قطر برای اتخاذ گام‌های تحریمی علیه دوحه به عربستان کمک کرد اما بعد پا پس کشید، مانورهایی با قطر برگزار کرد و به این کشور اسلحه فروخت. اما حزب القوات اللبنانیه به ریاست جعجع نظری مخالف درباره موضوع آمریکا دارد؛ این نظر از آنجا ناشی می‌شود که همزمان با سفر جعجع به استرالیا، «بیار ابوعاصی» وزیر امور اجتماعی لبنان نیز به آمریکا رفت و ابوعاصی با بسیاری از مقامات آمریکایی دیدار کرد و آنها بر حمایت از عربستان و مقابله با ایران تأکید کردند؛ ابوعاصی این صحبت‌ها را به جعجع و برخی دیگر مسئولان لبنانی منتقل کرده است.
گزارش دوم) سعد الحریری: استعفای دولت به معنای تشکیل دولت دیگری به نفع حزب‌الله است
متن تلگراف صادر شده از سفارت امارات در بیروت مورخه ۳۱ دسامبر ۲۰۱۷ یعنی چهار روز قبل از استعفای سعد الحریری در عربستان:
از خلال پیگیری امور در صحنه لبنان برای ما مشخص شد امور به سمت تشدید تنش بسیار با حزب الله پیش می‌رود، اینها از توئیت‌های «ثامرالسبهان» (وزیر مشاور عربستان در امور کشورهای حاشیه خلیج فارس) مشخص می‌شود که حزب الله را «شبه نظامیان شیطانی» نامیده و تهدید کرده به عبرتی برای دیگران تبدیل خواهد شد؛ ریاض می‌گوید برای به کار گیری تمام ابزارهای بازدارنده حزب الله آماده است و هدف منحل کردن دولت نیست بلکه کنار زدن حزب‌الله است.
این موضع پرتنش همزمان با سفر سعد الحریری به عربستان (الحریری قبل از سفری که عربستان در آن وی را مجبور به استعفا کردند، سفر کوتاه دیگری نیز به این کشور داشت) و دیدار با محمد بن سلمان اعلام شد.
الحریری در این دیدار درباره آخرین تحولات صحبت کرد و شاهد سرزنش رسمی عربستان در قبال موضع لبنان بود؛ در این دیدار به او گفته شد مواضع بیروت باید منسجم با برادران عرب [سعودی] باشد و به نفع ایران نباشد همانگونه که به الحریری گفته شد گام‌های جدیدی علیه ایران و متحدانش در منطقه با هدف محدود کردن نفوذ ایران برداشته خواهد شد و نمی‌توان پذیرفت که لبنان تحت تسلط ایران باقی بماند، به همین دلیل موضع رسمی لبنان باید تابع دیکته‌های ایران نباشد وگرنه شاهد اقدامات تنبیهی خواهد بود.
سعد الحریری در این دیدار همچنین از اصرار عربستان برای رابطه با خودش و نیز اصرار به باقی ماندن او در دولت شنید؛ علی‌رغم فهم کامل عربستان از موازنه‌های در لبنان از وی خواسته شده مواضع محکمی علیه حزب الله و ایران بگیرد اما او (الحریری) معتقد بود سقوط دولت به معنای اخراج او از قدرت و تشکیل دولتی دیگر خواهد بود که کاملا با حزب‌الله همراه است.
تنش‌های بیشتری پیش‌بینی می‌شود و این همزمان با حمله بین‌المللی بزرگ علیه ایران است که آمریکا آن را آغاز کرده است، این حمله جدا از یک تنش دیگر نیست: اینجا در بیروت برخی معتقدند که فضای بین‌المللی حمله اسرائیل به حزب الله آماده شده و اسرائیل برای این موضوع از آمریکا چراغ سبز گرفته است. در مقابل حزب الله، به این صحبت‌ها و تحلیل‌ها توجهی ندارد. یکی عضو بارز این جنبش می‌گوید اسرائیل در راستای چشم‌اندازهای کشورهای کار نمی‌کند و کشورهای عربی برای وارد کردن حمله به حزب الله، به اسرائیل تکیه کرده‌اند اما اسرائیل این را نمی‌خواهد، تل‌آویو تحقق برخی منافع راهبردی خود را می‌خواهد اما بدون ورود به جنگ. ایران و حزب‌الله برگ برنده‌های بسیاری دارند که در صورت ورود اسرائیل به جنگ، آن را رو خواهند کرد.
گزارش سوم) عقب‌نشینی الحریری مقابل حزب‌الله برای ماندن در کُرسی نخست‌وزیری
در تلگراف صادر شده از سفارت امارات در لبنان مورخه ۸/۱۰/۲۰۱۷؛ تحریک‌آفرینی‌های حمد الشامسی علیه سعد الحریری آشکار است.
متن این تلگراف در زیر آمده است:
اطلاعات حاکی از آن است که در سایه عقب‌نشینی‌های سعد الحریری در برابر حزب‌الله و برای حفظ منصبش، میان وی و حزب الله تفاهماتی ایجاد شده است. این از سخنان [سید] حسن نصرالله مشخص است که اخیرا از عملکرد دولت با ضرورت حفظ تسویه قدردانی کرد، او عملکرد دولت در زمینه‌های مختلف خصوص در برخورد با تحریم‌های آمریکایی علیه حزب الله را ستود؛ علی‌رغم اینکه نصرالله گفت جنبش او قادر به تحمل تحریم‌هاست اما از تلاش‌های الحریری برای کاهش آنها نیز قدردانی کرد.
در سخنرانی اخیر نصرالله، تمرکز او بر عربستان سعودی و حمله به آن، چه در زمینه تروریسم یا موضوع اسرائیل یا اینکه ریاض تلاش می‌کند ثبات لبنان را بر هم بزند آشکار بود. حزب‌الله عربستان را متهم می‌کند با فراخواندن سمیر جعجع، سامی جمیل و برخی شخصیت‌های دیگر لبنانی به دنبال تقویت جبهه داخلی‌اش در لبنان علیه حزب‌الله است.
عربستان از رفتار الحریری راضی نیست، به همین دلیل حزب‌الله و نصرالله می‌خواهند، دستاوردهای سیاسی بیشتر و نیز تضمین‌هایی مبنی بر بازگشت او به پست نخست‌وزیری بدهند تا او را از عربستان دور کنند خصوصا اینکه وی در بحران مالی سختی قرار دارد. حزب‌الله خواهان تقویت این تسویه، تسریع عادی‌سازی روابط با دولت سوریه و ظاهر شدن به عنوان قدرتی که بر تمام لبنان تسلط دارد، است تا جلوی هرگونه تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی که منجر به ضربه‌های مالی، نظامی، سیاسی یا روحی به این جنبش در سوریه یا لبنان می‌شود را بگیرد. در صورت عدم تحقق این امر، حزب‌الله به گام‌های تنش‌زا در لبنان روی خواهد آورد.
حزب‌الله این پیام را به همه در لبنان خصوصا نبیه بری، ولید جنبلاط و سعد الحریری رسانده و همین پیام منجر شد سه مسئول ذکر شده دیداری صورت بگیرد و در دیدار مذکور بر ضرورت حفظ ثبات و حل و فصل مسائل، باقی ماندن سعد الحریری در منصبش و نیز عدم رفتن به سمت تنش تأکید شد.
حدود یک هفته پیش دیداری میان الحریری و ولید جنبلاط (رئیس حزب سوسیالیست ترقی خواه) صورت گرفت و در آن گفته شد عربستان دنبال تنش در لبنان است، وضعیت موجود و تحویل کل کشور به حزب‌الله را نمی‌پذیرد، جنبلاط بر اهمیت واقع‌بینی و عدم جانبداری تأکید کرد. پس از این دیدار، تماس‌ها میان بری و جنبلاط ادامه پیدا کرد ومنجر به دیدار با الحریری و توافق با او برای حفظ تسویه کنونی در لبنان شد زیرا کشور تحمل تنش بیشتر ندارد؛ به عبارت دیگر اینها معتقدند مقابله‌ای که عربستان در لبنان می‌خواهد (مقابله با حزب‌الله) به نفع آنها و کشورشان نیست و دیدار مذکور در راستای تقویت غیرمستقیم روابط میان الحریری و حزب الله صورت گرفت.
گزارش چهارم) میانجی‌گری فرانسه و ارائه پیشنهاد دولت تکنوکرات
در زیر متن تلگراف سفیر امارات مورخه ۱۰ نوامبر ۲۰۱۷ آمده است که در آن درباره راهکار حل بحران به گروگان گرفته شدن سعد الحریری در عربستان سخن می‌گوید:
پس از استعفای سعد الحریری، لبنان وارد مرحله جدید با حساسیت و پیچیدگی بسیار بالا وارد شده است. تماس‌ها ومشورت‌های گسترده طی ۵ روز اخیر و در سطوح مختلف جز در راستای محدود کردن پیامدهای استعفا و کاستن از تب آن نینجامیده است، بدون اینکه به برون‌رفت یا راه‌حل‌هایی برای این بحران منجر شود.
اما در باب مواضع؛ موضع مصر مغایر با سیاست عربستان است. اطلاعات حاکی از آن است که در دیدار نبیه بری با عبدالفتاح السیسی رئیس‌جمهور مصر در شرم‌الشیخ، السیسی خواستار آرام شدن امور و حفظ ثبات داخلی لبنان سده است. بری پس از این دیدار، سه پیام به نصرالله داده است: در سخنرانی‌اش به الحریری پاسخ ندهد، سنی‌ها را تحریک نکند و هیچ بهانه‌ای دست اسرائیل ندهد.
موضع اروپا بر اساس مشورت‌های پارلمانی و تشکیل دولت جدید بدون حزب الله و همچنین تلاش برای بهبود شرایط یک دولت جدید استوار است، دولتی که بر این اصول استوار باشد: توقف حملات علیه عربستان، خروج یا وعده خروج حزب‌الله از صحنه‌های عربی، بازگشت دوباره مذاکرات درباره راهبرد دفاع ملی و التزام به آنچه «مفهوم حزب‌الله» نامیده می‌شود.
فرانسه از طریق سفیرش در لبنان وارد خط حل بحران استعفای سعد الحریری می‌شود و پیشنهاد تشکیل دولتی «تکنوکرات» (فن‌سالار وعملگرا) را می‌دهد که حزب الله در آن مشارکت نداشته باشد. اما این پیشنهاد با دو مانع روبه رو می‌شود:
اول: بیروت، استعفای سعد الحریری پیش از بازگشت وی از عربستان را نپذیرفت.
دوم: عربستان فقط به تشکیل دولتی که شامل حزب الله نباشد، راضی نشد درحالی که این حزب همچنان از سلاح و فعالیتش برخوردار باشد، راضی نشد بدان معنا که ریاض این شرط هم داشت که باید جلوی حزب الله در مشارکت در جنگ سوریه و یمن گرفته شود و این جنبش باید سلاحش را تحویل دهد و معارضان (کشورهای حاشیه) خلیج (فارس) را نپذیرد.
باید منتظر نتایج دیدارهای «ثامر السبهان» در واشنگتن ماند به خصوص اینکه در شرایط بسیار حساسی قرار داریم، گام‌های عربستان به دور از تصمیم آمریکا نخواهد بود، آمریکایی که حزب‌الله را سازمانی تروریستی خوانده است.
* * *
سعد الحریری در چهارم نوامبر جاری از پایتخت عربستان سعودی، استعفای خود از سمت نخست وزیری را اعلام کرد؛ او حدود ۱۰ روز در بازداشت عربستان بود؛ الحریری پس از فشار دولت لبنان و جامعه بین المللی برای بازگشت او به بیروت و پیگری رسمی روند استعفای خود به فرانسه سفر کرد و پس از رایزنی با مقامات این کشور، دو هفته بعد از استعفایش به لبنان بازگشت.