به گزارش «نماینده» فرش دستباف ایرانی به عنوان یک هنر صنعت ملی از گذشته‌های دور در کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. این فرش نشانه هنر و ذوق مردم ایران زمین است که قدمتی حدود سه هزار ساله دارد.
با توجه به اینکه فرش دستباف ایران در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی و معیشتی، فرهنگی، فنی و هنری از جایگاه ویژه و ارزنده‌ای برخوردار بوده و نقش مهمی را در اشتغالزایی و ارزآوری و صادرات بر عهده دارد با چالش‌ها و معضلات بسیاری روبه‌رو است. از جمله این مشکلات کلیدی می‌توان به ناهماهنگی تولید با نیاز بازار، عدم تبلیغات و بازاریابی صحیح و کشف بازارهای جدید، افزایش تعداد رقبا، سرقت طرح‌های ایرانی، تحریم، استفاده از مواد اولیه نامرغوب و فقدان حمایت کافی از تولید کنندگان اشاره کرد و در جهت حل این مشکل‌ها، کارشناسان این حوزه راهکارهای متعددی را پیشنهاد کرده‌اند که دستیابی به هر کدام از این اهداف نیاز به توجه دولتمردان و همچنین اختصاص بودجه کافی به این صنعت حیاتی دارد؛ اما آمارهای ناامید کننده در حوزه تولید و صادرات فرش دستباف نشان میدهد که دولتی‌ها این حوزه را جدی نگرفته و بودجه لازم را برای ارتقای هنر صنعت ملی اختصاص نداده‌اند.
افزایش صادرات فرش دستباف به معنای بهبود یافتن اوضاع صنعت فرش کشور نیست
مجتبی فیض اللهی قائم مقام مرکز ملی فرش ایران، اظهار کرد: بر اساس آمار، میزان صادرات فرش دستباف در ۷ ماهه نخست سال جاری، ۳۲ درصد افزایش یافته است.
وی با بیان اینکه افزایش صادرات فرش دستباف به معنای بهبود یافتن اوضاع صنعت فرش کشور نیست، تصریح کرد: زمانی که به جایگاه تولید فرش در سال ۹۱ و صادرات ۴۰۰ میلیون دلاری برسیم، می‌توانیم ادعا کنیم که اوضاع صنعت فرش کشور بهبود یافته است.
وی با تأکید بر اینکه بسیاری از صاحبنظران حوزه فرش نگران جایگاه جهانی ایران در بازار فرش دنیا هستند، گفت: با وجود افزایش صادرات هنوز جایگاه مطلوبی در بازار جهانی نداریم و دلیل اصلی آن کمبود بودجه برای رسیدن به برنامه‌های مد نظر در حوزه فرش دستباف است.
قائم مقام مرکز ملی فرش ایران، تصریح کرد: در سال ۹۵ حدود ۳۲۰ هزار نفر بیمه شده فرش داشتیم و این در حالی است که در سال جاری نه تنها این رقم افزایش پیدا نکرد، بلکه شاهد کاهش نیز بودیم و اکنون ۶۰۰ نفر تقاضای پاسخ داده نشده برای بیمه فرش دستباف داریم.
فیض‌اللهی ادامه داد: در جهت ارتقای جایگاه فرش دستباف ایرانی، برای تأمین بیمه قالیبافان، حداقل به ۱۲۰۰میلیارد بودجه در سال ۹۷ نیاز است، در حالی که در سال جاری این عدد از ۶۹۰میلیارد تومان به ۷۷۰ میلیارد تومان رسید و هنوز با بودجه مورد نیاز فاصله زیادی داریم.
وی اضافه کرد: در زمینه ارتقای بازار نیاز به یکسری اعتبارات است و باید منابعی در اختیار مرکز ملی فرش ایران قرار بگیرد تا صنعت فرش‌بافی را حمایت کرده و در بازارهای جهانی حضور بهم رساند.
سهم مشخصی برای ارتقای صنعت فرش‌بافی در کشور در نظر نگرفته شده است
فیض‌اللهی گفت: بودجه کل مرکز ملی فرش ایران در سال ۹۶، ۱۴میلیارد تومان بود و پیشنهاد ما برای دستیابی به اهداف برنامه‌ریزی صورت گرفته، حداقل بودجه ۵۰میلیارد تومانی بود؛ اما متأسفانه در سازمان برنامه و بودجه مجدد برای سال ۹۷ بودجه ۱۴میلیاردی برای مرکز ملی فرش ایران در نظر گرفته شد.
قائم مقام مرکز ملی فرش ایران اظهار کرد: تاکنون سهم مشخصی برای ارتقای صنعت فرش‌بافی در کشور در نظر گرفته نشده با وجود اینکه این صنعت یکی از مهم‌ترین صنایع کشور در جهت اشتغالزایی و ایجاد ارزش افزوده بالا در عین هزینه کم برای تولید است.
وی با تأکید بر ضرورت افزایش تسهیلات در جهت رونق تولید فرش دستباف، تصریح کرد: به عنوان یک مقام مسئول اعلام می‌کنم که صنعت فرش یکی از مصادیق تحقق اقتصاد مقاومتی بوده و می‌تواند با ایجاد اشتغال در روستاها و شهرها ارز آوری بالایی در حوزه صادرات داشته باشد.
فیض‌اللهی گفت: بارها و بارها در دولت و مجلس شورای اسلامی موضوع افزایش بودجه صنعت فرش دستباف را پیگیری کرده‌ایم؛ اما همچنان به نتیجه‌ای نرسیده‌ایم.
وی اضافه کرد: مرکز ملی فرش ایران برنامه جامعی در سال ۹۵ در جهت ارتقا و رونق صنعت فرش دستباف کشور تدوین کرده و تحقق تک تک بندهای این برنامه منوط به اختصاص بودجه است.
قائم مقام مرکز ملی فرش ایران ابراز کرد: حضور در نمایشگاه‌های تمام نقاط دنیا به ویژه آلمان و تشکیل جلسات متعدد یکی از کارهای مرکز ملی فرش در جهت تحقق اهداف برنامه‌های توسعه صنعت فرش دستباف بود که به دلیل فقدان بودجه لازم به ثمر نرسید و متوقف شد.
اعتبارات درآمدی نداریم
فیض‌اللهی اذعان کرد: متأسفانه اعتبارات درآمدی نداریم، زیرا مرکز ملی فرش ایران یک تشکل منسجم دولتی نیست و زیر نظر وزارتخانه اداره می‌شود و دارای ضعف‌های تشکلی بسیاری است که تا حل نشود نمی‌توان به بهبود اوضاع در این حوزه امیدوار بود.
وی مطرح کرد: لایحه بودجه ۹۷ اکنون در حال بررسی در مجلس شورای اسلامی است، که برخلاف سهم ۳۲ میلیاردی وزارت صنعت که برای مرکز ملی فرش ایران در نظر گرفته بود، سازمان برنامه و بودجه این رقم را تا ۱۴میلیارد تومان کاهش داد.
قائم مقام مرکز ملی فرش ایران تأکید کرد: مجلسی‌ها باید عزم جدی برای افزایش بودجه حوزه فرش دستباف داشته باشند و ما نیز به کمیسیون فرش مجلس شورای اسلامی پیشنهاد داده‌ایم تا حداقل بودجه وزارت صنعت، معدن و تجارت را برای فرش دستباف به تصویب برسانند.
فیض‌اللهی اضافه کرد: صنعت فرش مظلوم مانده است در حالی که از نظر ماهیتی حوزه مهم و بزرگی بوده و نقش آن در اشتغالزایی قابل چشمپوشی نیست. به عنوان مثال در صنعت خودرو در نهایت چند هزار نفر می‌توانند در یک کارخانه کار کنند؛ اما صنعت فرش می‌تواند میلیونها نفر را به اشتغال مشغول کند.
قائم مقام مرکز ملی فرش ایران خاطرنشان کرد: مرکز ملی فرش ایران یک سازمان مستقل نیست و ضروری است که در آینده این مرکز حتی از زیر نظر وزارت صنعت نیز خارج شده تا تغییر مدیریت‌های وزارتخانه، تأثیری بر تصمیم‌گیریها و اهداف آن نگذارد.
دغدغه مسئولان کشور کمک به رونق صنعت فرش ایرانی نیست
رضی میری نایب رئیس اتحادیه تولید و صادرات فرش دستباف، اظهار کرد: افزایش صادرات در ۷ ماهه نخست سال جاری مربوط به صادرات فرش‌هایی است که به آمریکا می‌رود.
وی در ادامه افزود: وضعیت صادرات فرش دستباف به آمریکا هنوز مشخص نیست و امکان دارد در اثر تحریم‌های جدید دولت آمریکا صادرات این فرش‌های دستباف ایرانی قطع شود.
میری با تشریح دلایل افزایش آمار صادرات فرش در ۲ سال گذشته، گفت: پس از برجام تعدادی از فرش‌های موجود در انبارها توسط افراد خاص به آمریکا صادر شد اما این تعداد آنقدر زیاد نیست تا بتواند تاثیری بر بهبود اوضاع صنعت فرش دستباف بگذارد.
وی با انتقاد از پایین بودن بودجه صنعت فرش دستباف ابراز کرد: وقتی بودجه به این میزان اندک است، نشان میدهد که دغدغه مسئولان کشور کمک به رونق صنعت فرش ایرانی نیست.
نایب رئیس اتحادیه تولید و صادرات فرش دستباف اظهار کرد: یکی از مشکلات اساسی صنعت فرش دستباف ایرانی نبود هلدینگ‌ها و انجمن‌های متمرکز در این حوزه است، زیرا همیشه فعالان حوزه فرش به صورت فردی و در واحدهای کوچک فعالیت کرده و ضرورت به تشکیل NGO های مردمی در این حوزه ندیدند.
میری با اشاره به ضعیف بودن قدرت حوزه فرش دستباف در کشور گفت: تأثیرگذاری فعالان حوزه فرش دستباف در تصمیمات اجرایی کشور و اختصاص بودجه اندک است و می‌توان گفت هر کس در این حوزه تنها به دنبال تأمین منافع شخصی خود است.
بی توجهی دولتمردان به صنعت فرش دستباف
مجتبی عراقچی رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف گفت: قرار بود دولت به صادرکنندگان فرش دستباف یارانه‌ای را اختصاص دهد؛ اما به دلیل کمبود بودجه این اتفاق تا به حال رخ نداده است.
وی در ادامه افزود: عمده صادرات فرش‌های ایرانی به اروپا و آمریکاست و با توجه به سیستم‌های نوین فروش در غرب، فرش دستباف در پشت ویترین فروشگاه‌های زنجیره‌ای ارائه می‌شود و از آنجاییکه جوانان غربی با هنر صنعت فرش ایرانی آشنا نیستند هرساله شاهد افول صادرات فرش هستیم.
عراقچی با اشاره به اهمیت تبلیغات در بازیابی بازارهای صادراتی فرش، اظهار داشت: تأمین منابع مالی لازم برای تبلیغات موثر در خارج از کشور از عهده بخش خصوصی بر نمی‌آید و حمایت دولت در این زمینه ضروری به‌نظر می‌رسد.
رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف در ادامه مطرح کرد: چرا خرید و فروش فرش دستباف در داخل را تسهیل نمی‌کنیم و یا اعلام نمی‌شود که هرکس فرش دستباف نخرد به کشورخیانت کرده است؟
وی اضافه کرد :در واقع با این کار از یک کارخانه‌ای که دو میلیون نفر در آن مشغول کار هستند حمایت کرده‌ایم اما به نظر می‌رسد نگرانی بیشتر دولتمردان بیکار نشدن چند هزار کارگری است که در خودروسازی مشغول به کار هستند.