ماهنامه «نماینده»/متین محجوب*: «رأی هر نماینده مجلس چقدر می‌ارزد؟» هر چند ممکن است اهالی بهارستان با دیدن این سؤال برآشفته شوند اما بعید است کسی بتواند منکر برخی سو رفتارها در راستای معامله بر سر آرا نمایندگان شود! حالا این معامله ممکن است ضرورتاً برای نفع شخصی نباشد، بلکه حتی به‌منظور دریافت امکاناتی برای حوزه انتخابیه و... صورت بگیرد؛ که- به قول همین جماعت- در راستای رفع مشکلات مردم است! به‌هرحال پاسخ به این سؤال می‌تواند بسیاری از کاستی‌ها و ناراستی‌های موجود در مناسبات فعلی پارلمان کشور را به سامان برساند. وقتی به‌درستی بدانیم «قیمت هر رأی چقدر است؟ » حتماً ارزش این ابزار کم‌نظیر که در دست وکلای ملت قرار دارد را بهتر درک می‌کنیم و به ثمن بخس نمی‌فروشیم.
قدرت انگشت نمایندگان مجلس هنگامی که بر صندلی سبز خود در صحن بهارستان تکیه زده‌اند، آن‌قدر زیاد است که بسیاری از دولتمردان را وسوسه می‌کند تا در ازای فشردن این انگشت بر دکمه‌های ۲ یا ۴، ما به ازای فراوانی را پرداخت کرده و خدمات قابل‌توجهی را ارائه دهند و همین می‌شود که جمعی از نمایندگان رأیشان را وجه‌المصالحه برای رفع مشکلات مردم حوزه انتخابیه‌شان قرار می‌دهند، گروهی اما آن را در طبقی قرار داده و به پیشکش جریان سیاسی متبوعشان می برند، جماعتی هم در این میان برای برخی عزل و نصب‌ها در گوشه‌کنار، از رأیشان مایه می‌گذارند و البته ان‌شاءالله نیستند افرادی که از این قدرت برای کسب برخی منافع شخصی سو استفاده کنند... اما آیا رأی هر نماینده تنها به همین «ناچیز» می‌ارزد؟
رأی هر نماینده، درواقع انتخاب اوست نسبت به آنچه پیش رویش قرار دارد، از یک‌سو قائم به شخص است و به‌هیچ‌وجه قابل‌واگذاری به «غیر» نیست و از سوی دیگر انفرادی نیست و برآیند آن، در مشارکت با آرا دیگر نمایندگان، منشأ آثار خواهد بود.
این تعاریف که در قانون اساسی به‌صراحت به آن‌ها پرداخته شده باز هم به‌نوعی گویای همین واقعیت است که قیمت هر رأی، بسیار بالاتر از چیزی است که این روزها در بازار آرا در حال معامله است. بر اساس اصل ۸۵ قانون اساسی، سِمت نمایندگی، همچون حق امضا، قابل واگذاری به دیگری نیست و کسی را حتی نمی‌توان به‌عنوان قائم‌مقام نمایندگی متصور بود؛ اما به‌واقع آنان که چنین حقی که تا این حد اختصاصی است را به کمتر از ارزش واقعی آن می‌فروشند، از حساب‌وکتاب سر در می‌آورند؟
عده‌ای هم هستند که الزاماً اهل معامله با رأیشان نیستند اما به نحو دیگری ارزش آن را ناچیز می‌انگارند. آنان مخاطبین رئیس جلسات علنی مجلس هستند که مکرراً درخواست می‌کند: «نمایندگان محترم، لطفاً در رأی‌گیری مشارکت بفرمایید» این گروه از نمایندگان درحالی‌که در صحن حضور دارند اما گویی تمایلی برای لمس دکمه‌های اخذ رأی ندارند و لابد مشغول کار مهم‌تری هستند! بیماری خوش‌خیم‌تری هم البته وجود دارد که هر چند در رأی‌گیری‌ها مشارکت دارد اما عمدتاً با بی‌تفاوتی و بدون اطلاع کافی از موضوع مطروحه، سعی می‌کند با دادن رأی ممتنع، مسئولیت را از سر خود باز کند اما زهی خیال باطل...
به‌هرحال قصد این نوشته کوتاه، تدوین سیاهۀ نابسامانی‌های رفتاری برخی نمایندگان نیست -که در این ۱۰ دوره از عمر مجلس، موارد بسیاری را می‌توان برشمرد- این مسائل همچنین، نادیده و ناشنیده هم نیستند که نیاز به بازگو باشد...
برای درمان این دردها هم تاکنون صحبت‌های زیادی عنوان شده است؛ عده‌ای مقصر اصلی را مردم، یعنی انتخاب‌کنندگان می‌دانند، عده‌ای ساختار مجلس را معیوب دانسته و آن را زمینه‌ساز این قبیل کژرفتاری‌ها معرفی می‌کنند و گروه دیگری عدم تربیت صحیحِ سیاسیِ فرد فرد نمایندگان را عامل این بیماری می‌دانند.
گفته‌ها و شنیده‌ها بسیار است هر چند که این معضل مدت‌هاست که به قوت خود باقی است ... با این همه پیشنهاد مشخص این قلم تأکید بر ارزش واقعی رأی است که به قیمت «آخرت» هر نماینده تمام می‌شود. اگر کسی پیشنهادی دندان‌گیری معادل آخرتِ فرد مطرح کرد، خب معامله می‌تواند توجیه‌پذیر باشد اما در غیر این صورت شاید ظلم در حق خویش است اگر به کمتر بفروشند.
نمایندگان در بدو ورودشان به مجلس سوگند می‌خورند که حقِ وظیفه نمایندگی را ادا کنند، آن‌ها با صدای بلند تکرار می‌کنند: «من در برابر قرآن مجید به خدای متعال سوگند یاد می‌کنم و با تکیه بر شرف انسانی خویش تعهد می‌کنم که پاسدار حریم اسلام و نگهبان دستاوردهای انقلاب اسلامی ملت ایران و مبانی جمهوری اسلامی باشم. همچنین ودیعه‌ای که ملت به ما سپرده به‌عنوان امینی عادل پاسداری کنم و در انجام وظایف وکالت، امانت و تقوا را رعایت نمایم و همواره به استقلال و اعتلای کشور و حفظ حقوق ملت و خدمت به مردم پایبند باشم، از قانون اساسی اطاعت کنم و در گفته‌ها و نوشته‌ها و اظهارنظرها استقلال کشور و آزادی مردم و تأمین مصالح آنان را مدنظر داشته باشم».
اما شاید کمتر کسی به این نکته توجه کند که: «این سوگند، سوگند حقیقی است؛ یعنی اگر این سوگند نقض بشود، کفّاره دارد. » آری این عبارت عین صحبت‌های رهبر انقلاب است که در دیدار با نمایندگان مجلس دهم یادآور شده‌اند. ایشان همچنین در پیامی که برای شروع به کار همین مجلس صادر کردند نیز تأکید داشتند: «سوگند نمایندگان -که در نخستین روزِ کاریِ خود ادا خواهند کرد و سوگندی شرعی و الزام‌آور است- سرفصل‌های اساسیِ وظایف نمایندگی در مجلس را بیان کرده است» حالا هر نماینده‌ای می‌تواند گوهر رأیی را که در دست دارد قیمت‌گذاری کند...
* سردبیر ماهنامه نماینده