«نماینده» / در حالی آمریکا تقلای بی‌قفه‌ای را برای تحت تاثیر قراردادن آژانس بین‌المللی اتمی مبنی بر بازدید از سایت‌های نظامی ایران شروع کرده است که به باور بسیاری از ناظران سیاسی هرگونه تبعات این تاثیرپذیری به عهده آمریکا و آژانس خواهد بودچرا که جمهوری اسلامی تحت هیچ شرایطی اجازه بازدید از مراکز نظامی را نخواهد داد.
«ما با موکول کردن هر اقدامی به گزارش آژانس مخالفیم. ما به آژانس بدبینیم؛ آژانس نشان داده که هم مستقل نیست، هم عادل نیست؛ مستقل نیست زیرا تحت تأثیر قدرتها است؛ عادل نیست [چون] بارها و بارها برخلاف عدالت حکم کرده و نظر داده. به‌علاوه، اینکه بگویند «آژانس باید بیاید اطمینان پیدا کند که فعّالیّت هسته‌ای در کشور نیست» این یک حرف غیر معقولی است. خب، چه‌جور می‌شود اطمینان پیدا کند؟ اصلاً اطمینان پیدا کردن [یعنی چه]؟ مگر تک تک خانه‌ها و وجب به وجب سرزمین کشور را اینها بگردند! چه‌جوری می‌شود اطمینان پیدا کرد؟ موکول کردن به این مسئله، نه منطقی است، نه عادلانه است. با بازرسی‌های غیرمتعارف هم بنده موافق نیستم؛ پرس‌وجوی از شخصیّت‌ها را هم به‌هیچ‌وجه قبول ندارم و موافق نیستم؛ بازرسی از مراکز نظامی را هم نمی‌پذیریم»
اینها بخشی از بیانات رهبر انقلاب در دیدار رمضانی با مسئولان نظام است. سخنانی که دوم تیرماه سال ۹۴ بیان شد. زمانی که هنوز مذاکرات هسته‌ای به سرانجام نرسیده بود.
چند روز پیش نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد از مقر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بازدید کرد؛ گفته می‌شود سفر این دیپلمات آمریکایی به وین بخشی از بررسی‌های درون‌سازمانی دولت ترامپ برای تعیین سیاست واشنگتن درخصوص ایران و برجام است.
هیلی بعد از سفر به وین در جمع خبرنگاران گفت: «سایت‌های اعلام‌نشده متعددی وجود دارند که از آنها بازرسی به عمل نیامده است. این مشکل‌ساز است.» آژانس در صورت ارائه شواهد معتبر و موثق از انجام فعالیت‌های هسته‌ای غیرمجاز در سایت‌های ایران می‌تواند درخواست بازرسی از چنین سایت‌هایی را مطرح کند.
مقام‌هایی که در دیدارهای هیلی و مقام‌های آژانس حضور داشته‌اند گفته‌اند دیپلمات آمریکایی بر خلاف اظهاراتی که در جمع خبرنگاران مطرح کرد، از آژانس درخواستی برای بازدید از سایت خاصی مطرح نکرد و اطلاعات جدیدی نیز درخصوص هیچ سایتی ارائه نکرد. یک مقام وزارت خارجه آمریکا، این موضوع را در گفت‌وگو با رویترز تأیید کرد.
البته طبق معمول آقای مدیرکل دچار تزلزل در تصمیم‌گیری و اظهاراتش شده و آسوشیتد پرس نیز دریک شیطنت رسانه‌ای و البته در پی ناکامی سیاسی واشنگتن در قبال برجام اظهارات جدید آمانو را در قبال احتمال بازدید از مراکز نظامی ایران منتشر کرده است، وی در ادعایی تازه بیان کرده است جمهوری اسلامی ایران دسترسی این سازمان به تمامی اماکن خود اعم از نظامی و غیرنظامی را پذیرفته است.
یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مصاحبه‌ای گفت در صورت وجود شواهدی از فعالیت‌های «اتمی مشکوک» در ایران، این نهاد سازمان ملل به تمامی «اماکن مرتبط» دسترسی خواهد داشت.
این خبرگزاری اظهارات «آمانو» را با توجه به نظارت آژانس بر توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ (برجام) و دیدار اخیر نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد با مقام‌های این سازمان، مهم ارزیابی کرده است. جالب‌تر اینکه پیشتر یک مقام آژانس گفته بود: «قصد نداریم فقط برای ارسال یک پیام سیاسی از یک سایت نظامی مانند پارچین بازدید کنیم.»
مقام دیگر آژانس، درباره فشارهای آمریکا گفته: «اگر آنها بخواهند توافق را باطل کنند، این کار را انجام می‌دهند. ما نمی‌خواهیم به آنها بهانه‌ای برای این کار بدهیم.»
پاسخ این زیاده‌گویی‌ها و ادعاها را تهران پیشترداده بود؛ چناچنه سخنگوی وزارت خارجه کشورمان چند هفته پیش در خصوص طرح مسئله بازرسی از اماکن نظامی ایران گفت: «این بحث‌ها را باید به طنزگویی تشبیه کرد. این مسئله خوابی است که تعبیر نخواهد شد. این سخنان، بسیار گفته و تعبیر هم نخواهد شد چون با ایران قدرتمندی مواجهه هستند که با بومی‌سازی راه خود را ادامه می‌دهد و به عنوان کشوری مستقل در جهان ظهور کرده است.»
علی‌اکبر ولایتی هم در اظهاراتی که بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های غربی داشت گفت: «این آرزو را آمریکایی‌ها باید به گور ببرند که به بهانه برجام یا هر بهانه دیگری بخواهند از تاسیسات نظامی ما بازدید کنند.» حتی مقام معظم رهبری نیز فرموده بودند که اجازه بازدید از مراکز نظامی را به آمریکایی‌ها نخواهیم داد.
علی‌رغم این، وی گفت مطابق نظارت‌هایی که ایران آنها را پذیرفته، آژانس «به تمامی اماکن، بدون تمایز میان سایت‌های نظامی و غیرنظامی، دسترسی دارد.»
نکته قابل تامل‌تر اینکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در هشتمین گزارش خود از زمان اجرایی شدن برجام، پایبندی کامل ایران به مفاد این توافق را تأیید کرد.
حتی رضا نجفی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره گزارش جدید آژانس عنوان کرد: گزارش جدید آژانس که هشتمین گزارش از روز اجرای برجام و هفتمین گزارش فصلی به شورای حکام در مورد راستی‌آزمایی اجرای برجام به شمار می‌رود بار دیگر تایید می‌کند که فعالیت‌های هسته‌ای ایران اعم از غنی سازی با سانتریفیوژهای نسل اول در سایت نطنز، تحقیق و توسعه سانتریفیوژهای پیشرفته و نسل جدید، تولید آب سنگین، مدرن سازی راکتور آب سنگین اراک (که البته با طرفهای دیگر پیگیری می‌شود)، راکتور تحقیقاتی تهران، برنامه تولید رادیوایزوتوپ پایدار در فردو و سایر بخشها براساس برنامه درازمدت اعلام شده ایران و در چارچوب برجام جلو می‌رود.
وی افزود: آژانس به کار حرفه‌ای و بی‌طرفانه خود براساس استانداردهای پادمانی به راستی‌آزمایی اجرای برجام ادامه داده و تاکنون نظارت بر اجرای پروتکل الحاقی را همانند بقیه صد و بیست و چند کشوری که آن را اجرا می‌کنند، دنبال می‌کند.
نجفی گفت: متن گزارش شبیه گزارش‌های قبلی است و تغییرات آن شامل تحولات فنی از جمله تولید آب سنگین و انتقال مقادیری آب سنگین به خارج (در حالیکه با خریداران در حال مذاکره هستیم)، افزایش ذخیره ۳ و ۶۷ درصدی، جایگزینی برخی سانتریفیوژها و مواردی شبیه آن است. نماینده دائم ایران در آژانس اضافه کرد: لفاظی‌ها و فضاسازی رسانه‌ای مقامات آمریکایی و سفر نماینده آمریکا به وین تاکنون تاثیری بر فعالیت‌ها و اقدامات راستی‌آزمایی آژانس و نحوه گزارش‌دهی آن نگذاشته است و انتظار ایران و همه کشورهای عضو آژانس این است که دبیرخانه آژانس به کار حرفه‌ای و بی‌طرفانه خود ادامه دهد.
آمریکا بر آژانس اعمال نفوذ خواهد کرد
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، با بیان اینکه آمریکایی‌ها بر آژانس اعمال نفوذ خواهند کرد، گفت: مسئولیت هرگونه نوسان در برجام، بعهده آژانس است.
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، با اشاره به تحرکات اخیر آمریکایی‌ها از جمله سفر نیکی هیلی سفیر آمریکا در سازمان ملل به مقر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اظهار داشت: ترامپ تلاش می‌کند تا برجام را برهم بزند و آن را به یک توافق سختگیرانه تبدیل کند. وی افزود: واقعیتی که وجود دارد، این است که ترامپ به دنبال اعمال مواد ۱۱ تا ۱۳ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است؛ این مواد اعلام می‌کند که اگر ایران به توافق هسته‌ای پایبند نباشد، تحریم‌ها برمی‌گردد. با توجه به اینکه در رابطه با این مسئله، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به عنوان داور مشخص شده است، آمریکایی‌ها تلاش می‌کنند تا بر آژانس تأثیرگذار شوند.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: همه اینها در حالی است که هم آژانس و هم شورای امنیت سازمان ملل متحد پایبندی جمهوری اسلامی ایران به برجام را اعلام کرده‌اند، اما ترامپ تیمی را مشخص کرده تا بهانه‌ای را برای اعلام عدم پایبندی ایران به برجام به دست بیاورند.
فلاحت‌پیشه تصریح کرد: با وجود همه تلاش‌ها، تاکنون نتوانسته‌اند هیچ بهانه‌ای به دست بیاورند و تنها بهانه‌ای که الان به دنبال آن هستند، ابعاد نظامی احتمالی پرونده هسته‌ای ایران یا همان PMD است.
وی ادامه داد: بر همین اساس، نیکی هیلی این مسئله را مطرح کرده که تکلیف ابعاد نظامی پرونده هسته‌ای ایران هنوز مشخص نیست و ایران به توافق هسته‌ای پایبند نبوده است؛ در حالی که جمهوری اسلامی پیش‌بینی این موضوع را هم کرده بود و اولین نکته‌ای که در مذاکرات هسته‌ای به طور جدی مطرح شد، تعیین تکلیف موضوع PMD بوده و در نهایت هم آژانس بعد از بازدید، اعلام کرد که پرونده هسته‌ای ایران بُعد نظامی ندارد.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گفت: با توجه به بسته شدن برنامه PMD، مطرح شدن سایر موارد نوعی بهانه‌تراشی است و حالا باید ببینیم که آژانس چه رفتاری خواهد کرد.
فلاحت‌پیشه تاکید کرد: معتقدم وزارت امور خارجه به عنوان مسئول پرونده هسته‌ای، الان باید از سازمان ملل متحد و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و دیگر نهادهای دخیل، بخواهد که میزان پایبندی یا عدم پایبندی آمریکا به توافق هسته‌ای در زمینه تحریم‌زدایی را اعلام کند تا در قالب دیپلماسی عمومی به کار ایران بیاید.
وی افزود: آمریکایی‌ها سخت به دنبال آن هستند که در اختلافات میان ایران و آمریکا، برجام قربانی شود اما جمهوری اسلامی مخصوصاً با طرحی که اخیراً در مجلس برای مقابله با قدامات آمریکا تصویب شد، در زمین آمریکا بازی نکرده است. عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی درباره رفتار احتمالی آینده آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در رابطه با ایران تصریح کرد: آژانس در گذشته از فشارهای آمریکا خیلی تأثیر پذیرفته، تا حدی که «هاینونن» که به نوعی نماینده آمریکا علیه برنامه هسته‌ای ایران بوده، به عنوان قائم مقام مدیرکل آژانس منصوب شد.
فلاحت‌پیشه تأکید کرد: آمریکایی‌ها بر آژانس اعمال نفوذ خواهند کرد، هرچند معتقدم شرایط بین‌المللی به گونه‌ای نیست که آمریکایی‌ها بتوانند نفوذی از آن نوع داشته باشند؛ اما انتظاری که از آژانس وجود دارد، این است که بداند اگر قرار باشد آژانس دوباره تحت تأثیر آمریکا قرار بگیرد، برجام حتماً با نوسانات جدی مواجه خواهد شد که مسئولیت آن برعهده آژانس است.