به گزارش«نماینده» به نقل از دویچه وله، روزنامه آلمانی "هندلزبلات" در روز ۲۹ مه (۸ خرداد) گزارش داد که جملات کوتاه استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا، شرکت‌های بزرگ بوئینگ و ایرباس را به شدت نگران کرده است. منوچین در یک جلسه پرسش و پاسخ در مجلس نمایندگان آمریکا گفته بود که در نظر دارد، در کنار سوریه و کره شمالی، ایران را نیز مشمول تحریم‌های جدید کند. وزیر خزانه‌داری آمریکا افزوده بود: «هر دو مورد بوئینگ و ایرباس نیازمند مجوزهایی هستند و این مجوزها بررسی خواهند شد».
آیا اینک بوئینگ و ایرباس بایستی نگران سفارش‌های میلیاردی ایران باشند؟ دفتر مرکزی ایرباس در تولوز رسما اعلام کرده که این شرکت "کماکان در تطابق کامل با تمامی قوانین بین‌المللی" حرکت خواهد کرد. اما منابع نزدیک به ایرباس می‌گویند، این شرکت هواپیماسازی اروپایی مدام در تلاش برای رمزگشایی از اظهارات منوچین است. مسئولان ایرباس امیدوارند که سخنان منوچین ناظر بر تغییراتی در قرارداد و مواردی از این دست باشد و نه اصل مجوزهای صدور هواپیما. اما در واقع هیچ‌کس با اطمینان از معنای اظهارات وزیر خزانه‌داری آمریکا باخبر نیست.
پای پول کلانی در میان است. به گزارش هندلزبلات، شرکت‌های هواپیمایی ایران ایر و آسمان ۱۱۰ جت بوئینگ و در درجه اول مدل میان‌پرواز ۷۳۷ را سفارش داده‌اند. در میان سفارش‌ها ۱۵ فروند جت پهن‌پیکر مسافربری ۷۷۷ از نسل قدیمی هم وجود دارند. ایرباس هم سفارشی از ایران ایر برای فروش ۹۸ هواپیما با مدل‌های مختلف را گرفته است.
از آنجا که بیش از ۱۰ درصد قطعات هواپیماهای ایرباس از آمریکا می‌آیند، این شرکت نیز نیازمند اخذ مجوز فروش از ایالات متحده است.
مجوز فروش هواپیماهای بوئینگ و ایرباس به ایران در ماه‌های سپتامبر و نوامبر ۲۰۱۶، یعنی در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما و در پی توافق هسته‌ای (برجام) و تعدیل تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی، از سوی دفتر کنترل سرمایه‌های خارجی ایالات متحده که از زیرمجموعه‌های وزارت خزانه‌داری آمریکاست صادر شد. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری کنونی آمریکا، از مخالفان قاطع توافق اتمی با ایران است و از همان میانه کارزار انتخاباتی خود، بارها از لغو برجام به عنوان یکی از "اولویت‌های اصلی" نام برده بود.
اهمیت ویژه معامله با ایران
لغو احتمالی مجوزها ضربه‌ای سنگین بر پیکر دو غول هواپیماسازی بوئینگ و ایرباس خواهد بود. این مجوزها تا سال ۲۰۲۰ اعتبار دارند و بایستی تا هنگام تحویل آخرین سفارش، یک بار دیگر تمدید شوند.
بوئینگ ۷۷۷ در حال حاضر مشتری چندانی ندارد. به همین دلیل بوئینگ در سال ۲۰۲۰ مدل جدید ۷۷۷x را به بازار عرضه خواهد کرد. این مدل به سوختی به مراتب کمتر نیاز دارد. نتیجه اینکه مدل قدیمی هر چه بیشتر مشتریان خود را از دست می‌دهد.
در حال حاضر در فهرست رسمی بوئینگ تنها ۱۲۴ سفارش برای مدل قدیمی ۷۷۷ وجود دارد. و سفارش ایران همین جا اهمیت پیدا می‌کند. آدام پیلارسکی، کارشناس صنعت هواپیماسازی از مؤسسه مشورتی "آویتاس"، در همین رابطه می‌گوید: «مدل ۷۷۷ مشکلات بسیاری دارد.»
شرکت بوئینگ همچنین تلاش کرده تا با استدلال‌هایی دولت ایالات متحده را برای چنین معامله‌ای مجاب کند؛ از جمله اینکه سفارش‌های جمهوری اسلامی کمک می‌کند تا "۱۲۵ هزار شغل در آمریکا" از بین نرود. مدیریت بوئینگ با چنین استدلالی بر وعده انتخاباتی ترامپ انگشت می‌گذارد. ترامپ وعده داده بود که علاوه بر حفاظت از شغل‌های موجود، تا یک دهه دیگر ۲۵ میلیون شغل جدید ایجاد کند.
دنیس مولینبرگ، مدیر اجرایی بوئینگ، هم به همین ترتیب چند هفته پیش در رابطه با معامله میلیادری با ایران ابراز امیدواری و خوش‌بینی کرده و ضمن تأکید بر قرار داشتن معامله با ایران "در مسیر درست" گفته بود که شرکت تحت مسئولیت‌اش در این راستا "دست در دست دولت آمریکا" حرکت می‌کند.
قرارداد با عربستان، جایگزینی برای معامله ایران؟
حالا با اظهارات وزیر خزانه‌داری آمریکا همه چیز تغییر کرده است. ترامپ چند روز پیش در عربستان قراردادهایی را با سعودی‌ها برای شرکت‌هایی آمریکایی مانند بوئینگ به ارزش ۱۱۰ میلیارد دلار امضا کرد. حاکمان عربستان از لغو تحریم‌های ایران خرسند نیستند و می‌توانسته‌اند وعده‌های انتخاباتی ترامپ علیه ایران را به او یادآوری کرده باشند. آدام پیلارسکی در این خصوص نیز معتقد است: «به نظر می‌رسد که نفوذ عربستان سعودی از رئیس هیأت مدیره بوئینگ بیشتر بوده است.»
اتهام انتقال تسلیحات با هواپیمای مسافربری
دونالد ترامپ تاکنون در خصوص فروش هواپیما به ایران اظهار نظری نکرده است. او اما به شدت تحت فشار است؛ نه تنها از سوی عربستان، بلکه از سوی نومحافظه‌کاران جمهوری‌خواه از جمله "بنیاد دفاع از دمکراسی". این اندیشکده با تجزیه و تحلیل کتابچه‌های پرواز به این نتیجه "قطعی" رسیده که جمهوری اسلامی از هواپیماهای مسافربری خود برای انتقال سرباز و تسلیحات، از جمله به مقصد سوریه استفاده می‌کند.
دیوید المسی David Almasi، از اندیشکده "بنیاد دفاع از دمکراسی"، در جریان مجمع عمومی شرکت بوئینگ، صدور هواپیما به ایران را "ناهمخوان" با ارزش‌های آمریکایی ارزیابی کرد.
حال ترامپ با تصمیم‌گیری دشواری مواجه است. از نظر "هندلزبلات"، اگر او جلوی معامله با ایران را بگیرد، بایستی مدارک مستندی از سوءاستفاده از هواپیماها برای اروپایی‌ها و ایران رو کند. بوئینگ و ایرباس هم بایستی مواظب باشند تا بازی را به رقبای چینی، روس یا کانادایی خود واگذار نکنند.