به گزارش «نماینده» ماه مبارک رمضان و روزه تمرینی است برای نه گفتن به خواهش‌های نفسانی و این نه گفتن باید هم در برابر گناهان باشد و هم در مقابل تمایلات غریزی چون پرخوری، پرنوشی، پرخوابی و... اما متأسفانه در عمل برای خیلی از ما اتفاق‌های دیگری می‌افتد و در ماه مبارک، بیشتر می‌خوریم، بیشتر می‌نوشیم، بیشتر می‌خوابیم و اصول تغذیه را رعایت نمی‌کنیم، در نتیجه بعضا در پایان این ماه بیمارتر می‌شویم.
به همین دلیل نکات ذیل از منظر طب ایرانی ـ اسلامی به زبانی ساده و در پاسخ به سؤالات عمده‌ای که به ذهن روزه‌داران خطور می‌کند، به رشته‌ی تحریر درآمده است.
شما ممکن است بین این نکات و مطالبی که در رسانه‌ها دیده یا می‌شنوید تعارض‌های بیایید که طبیعی است زیرا همانطور که بیان شد، این مطالب مستند به منابع طب ایرانی ـ اسلامی است لذا نباید انتظار داشت که کاملا با طب و تغذیه غربی انطباق داشته باشد.
برای حفظ سلامت خود در تمام طول سال خصوصاً ماه رمضان اصول ذیل را رعایت کنید؛ این متن تلخیص و ویرایش شده متنی است که به همت آقای دکتر ایلخانی متخصص طب سنتی تهیه شده است:
۱) از گرسنگی و تشنگی واهمه نداشته باشید
یکی از فوائد مهم روزه‌داری پاکسازی بدن از مواد مضری است که موجب بیماری می‌شود؛ شاید به همین دلیل است که امیر مؤمنان علی(ع) می‌فرمایند: «گرسنگی مفیدترین داروهاست» و اینکه فرموده‌اند «گرسنگی و بیماری یکجا جمع نمی‌شوند».
اما نکته مهم این است که روزه وقتی موجب سلامتی می‌شود که در مصرف غذا و آب زیاده‌روی نشود؛ اگر اصول صحیح تغذیه رعایت شود، باید وزن ما در پایان ماه مبارک رمضان حداقل چند کیلو کاهش یابد در حالی که متأسفانه در عمل چیز دیگری را شاهد هستیم.
عده زیادی از روزه‌داران به دلیل ترس و واهمه‌ای که از گرسنگی و تشنگی دارند در فاصله افطار تا سحر پرخوری کرده و در پایان ماه رمضان اضافه‌وزن پیدا می‌کنند! بنابراین باید در قدم اول، این ذهنیت را اصلاح کرد که چند ساعت گرسنگی و تشنگی برای بدن بد است.
۲) متنوع ولی در هر وعده ساده غذا بخوریم
در اینکه بدن نیاز به مواد غذایی متنوع دارد شکی نیست ولی نباید همه انواع غذاها را هم‌زمان مصرف کرد؛ برخی غذاها زودهضم هستند (مثل سوپ یا زرده تخم مرغ) و برخی دیرهضم‌اند مثل هلیم، کله‌پاچه، آبگوشت و برخی غذاها مثل ماست با گوشت ناسازگارند؛ خوردن انواع مواد غذایی در یک وعده موجب سوءهاضمه و آسیب دیدن معده می‌شود پس تنوع غذایی را در وعده‌های مختلف اجرا کنید نه در یک وعده.
۳) بین افطار و شام فاصله نیندازید
برخی بر حسب عادت اول افطار کرده و ساعتی بعد شام می‌خورند؛ با توجه به فاصله کوتاه بین افطار و سحر، جدا خوردن افطار و شام هم باعث پرخوری و هم موجب سوءهاضمه می‌شود.
۴) با معده پر از غذا نخوابید
یکی دیگر از عواقب فاصله ایجاد کردن بین افطار و شام، دیر وقت خوردن شام و در نتیجه خوابیدن با معده پر است که عوارض زیادی دارد و چنین است در مورد افرادی که بعد از سحری می‌خوابند بنابراین ترجیحاً از سحر تا طلوع آفتاب (بین‌الطلوعین) نیز نباید خوابید.
۵) نوشیدن مایعات
- موقع افطار فقط در حد رفع نسبی عظش آب بنوشید و از نوشیدن حجم زیاد مایعات که موجب نفخ و سوءهاضمه می‌شود، بپرهیزید.
- آب یخ خوردن موقع افطار بسیار مضر است.
- آب یخ برای کبد بسیار مضر است و عطش را بیشتر می‌کند.
- آب را با حجم کم و به تدریج به صورت جرعه‌جرعه بنوشید.
- آب و سایر نوشیدنی‌های مورد نیاز بدن را یک ساعت بعد از خوردن افطار میل کنید در این فاصله آب مورد نیاز بدن توسط سوپ و آش و حتی همان نان و برنجی که خورده می‌شود، تامین می‌شود و جای نگرانی نیست.
- در وعده سحر نیز مایعات مورد نیاز بدن را نیم تا یک ساعت قبل از غذا مصرف کنید و بعد از خوردن سحری آب و چای نخورید.
- افراد مسن، نوشیدنی‌شان ترجیحا گرم باشد (آب جوش، آب عسل، چای کم‌رنگ ایرانی) ولی جوانانی که گرم‌مزاج هستند و عطش زیادی دارند، مایعات خنک (نه‌یخ) میل کنند خصوصا نوشیدنی‌هایی که عطش آنها را کم می‌کند (خاکشیر و آبلیمو، سکنجبین، عرق کاسنی و شاهتره)
۶) وعده سحری
- شام جای سحری را نمی‌گیرد؛ سحری را حتما میل کنید اگرچه چند لقمه باشد؛ نخوردن سحری باعث تحلیل قوا در طول روز می‌شود.
- در سحر از اغذیه تند، شور و شیرین بپرهیزید همچنین غذاهایی مثل ماهی یا کباب یا سیر و پیاز زیاد نخورید تا دچار عطش نشوید.
- در وعده سحر بیشتر نان مصرف شود نه برج زیرا انرژی بیشتری ایجاد می‌کند.
۷) میوه خوردن
- زمان صحیح میوه خوردن بعد از هضم غذاست لذا از خوردن بلافاصله میوه بعد از افطار و سحر بپرهیزید.
- خوردن آب بعد از میوه مضرم و باعث سوءهاضمه و فساد غذا است.
- از خوردن هم‌زمان چند نوع میوه پرهیز کنید که مضر است زیرا برخی میوه‌ها طبیعت گرم (خربزه، انبه، موز، انجیر و انگور) و برخی طبیعت سرد (هندوانه، خیار، آلبالو، کیوی) دارند همچنین برخی زودهضم (خربزه) و برخی دیگر دیر هضم (موز و هلو) هستند.
- با توجه به اینکه گفته شد مایعات مورد نیاز بدن را یک ساعت بعد از افطار میل کنید و میوه را همراه با مایعات نخورید، زمان مناسب برای خوردن میوه قبل از خواب یا یک ساعت قبل از سحری خوردن است.
۸) غذاهای ناسازگار را هم‌زمان نخورید
برخی مواد غذایی وقتی هم‌زمان با برخی غذاهای دیگر خورده شوند، ضرر می‌رسانند مثل خوردن ماست همراه گوشت یا پنیر یا ترشی یا باقلا، خوردن تخم‌مرغ همراه با ماهی، خوردن شیر همراه با ماهی و مرغ یا ترشی یا خربزه؛ به عنوان مثال اگر شام مرغ یا ماهی است، افطار را با شیر باز نکنید یا شیر برنج نخورید.
۹) پیشگیری از یبوست
به دلیل کم‌آبی بدن در ایام روزه‌داری، یبوست شایع می‌شود؛ افرادی که مبتلا به یبوست می‌شوند:
- از خوردن چای پررنگ، غذاهای خشک و قابض مثل برنج، قهوه، رب انار، سماق، موز، نان بدون سبوس بپرهیزند.
- ابتدای افطار و ۲۰ دقیقه قبل از سحری یک لیوان آب جوش با عسل بخورند.
- دو قاشق غذاخوری خاکشیر را با آب گرم مخلوط و در فاصله افطار تا سحر بخورند.
۱۰) چند تذکر تغذیه‌ای
- زیاده‌روی در مصرف چای و لبنیات موجب سنگ کلیه می‌شود.
- در مصرف زولبیا و بامیه زیاده‌روی نشود.
- مصرف سه وعده غذا در شبانه‌روز برای سلامت جسم و جان مضر است و دو وعده برای افراد سالم که فعالیت بدنی سنگین ندارند کافیست لذا بهتر است خوردن ناهار ترک شود و بهترین زمان ترک این عادت انتهای ماه رمضان است که یک ماه ناهار نخورده‌ایم.
در انتها، مجددا تاکید می‌شود که در روزه‌های طولانی و در فصل گرما، گرسنگی و تشنگی ناگزیر است لیکن افراد سالم که اجازه روزه گرفتن دارند نباید واهمه داشته و به پرخوری و بدخوراکی پرداخته و سلامت خود را به خطر بیندازند.
از پروردگار متعال می‌خواهیم فرمایش پیامبر مکرم اسلام(ص) را که فرمود: «صوموا تصحوا» «روزه بگیرید تا سالم بمانید» در مورد همه ما محقق گرداند.