به گزارش «نماینده»، متخصصان ژاپنی که مدتی پیش به ایران سفر کرده بودند، به تخت‌جمشید هم رفتند و نتیجه‌ی بازدیدشان در گزارشی اوایل دی ماه امسال در خبرگزاری «کیودو» ژاپن منتشر شد، آن‌ها در این گزارش اعلام کردند: «از مشاهده‌ی این ترک‌ها _ ترک‌هایی در بخش‌های شرقی و جنوبی محوطه جهانی تخت‌جمشید و نقش‌رستم _ شگفت‌زده شده‌اند.»
آن‌ها حتی اعلام کرده‌اند که «اگر به این ترک‌ها توجهی نشود، می‌تواند خطری بزرگ برای محوطه‌ی جهانی تخت‌جمشید و نقش‌رستم بر اثر نشست زمین ایجاد کند.» هشداری که در طول چند ماه گذشته کارشناسان و متخصصان میان‌رشته‌ای باستان‌شناسی ایران نیز به طور مداوم به آن اشاره کرده‌اند.
به دنبال این اعلام، خبرگزاری کیودو به نقل از مسئولان تخت‌جمشید از حضور زودهنگام باستان‌شناسان و متخصصان ژاپنی برای مرمت و محافظت از محوطه تاریخی و جهانی تخت جمشید به ایران خبر داده‌اند.
این در حالیست که محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری حضور این متخصصان را اصلا براساس پیشنهاد مسئولان محلی تخت‌جمشید منوط به موافقت شورای مرکزی سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری می‌داند.
ژاپنی‌ها برای مرمت تخت‌جمشید نمی‌آیند
وی با بیان این‌که صحبت‌های مطرح شده در این زمینه به گونه‌ای بوده که به نظر می‌رسد ژاپنی‌ها قرار است برای مرمت تخت‌جمشید به ایران بیایند، می‌گوید: متخصصان ژاپنی در زمان حضورشان در ایران، از مناطق مختلف تاریخی مانند مرودشت و دشت آن بازدیدی داشتند و ترک‌های حاصل از فرونشست زمین در دشت مرودشت را دیدند، بنابراین بحث حضور آن‌ها در مرودشت، برای مطالعه روی این اتفاق است نه مرمت در تخت‌جمشید.
او با اشاره به این‌که ترک‌های موجود به دنبال فرونشست زمین و در دشت مرودشت و نقش‌رستم ایجاد شده‌اند، نه تخت‌جمشید، ادامه می‌دهد: در صورتی‌که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با متخصصان ژاپنی به توافق برسند، این گروه در این دشت فقط کار مطالعاتی انجام می‌دهد و قرار نیست در حال حاضر کار دیگری در این زمینه رخ دهد.
طالبیان می‌افزاید: براساس سوابق و کمک‌های طرف ژاپنی، شناخت، پایش، اندازه‌گیری و وضعیت‌سنجی نقاطی که فرونشسته یا با گُسل مواجه هستند، می‌تواند یکی از پروژه‌های همکاری ایران و طرف مقابل باشد.
وی با تاکید دوباره بر این‌که در حال حاضر بحث مطرح شده نسبت به حضور متخصصان ژاپنی در ایران در حد پیشنهاد است، بیان می‌کند: قرار بود یک‌سری پروژه‌ی همکاری پس از حضور متخصصان ژاپنی در ایران تعریف شود، که با بازدید آن‌ها از مرودشت و پیشنهاد مسئولان محلی این محوطه‌ی جهانی، در صورتی که دو طرف درباره‌ی مطالعات در منطقه به توافق برسیم، این کار انجام می‌شود.
معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با تاکید بر این‌که این محوطه در قدم نخست نیاز به مطالعه دارد، تا با به دست آوردن ضوابط مورد نیاز بدانیم با چه مشکلاتی مواجه هستیم و تهدیدها را کنترل کنیم، بیان می‌کند: با توجه به این‌که متخصصان ژاپنی در بحث‌های زلزله و گسل سابقه دارند، بررسی و مطالعه این منطقه با استقبال ژاپنی‌ها مواجه شد.
او اما تاکید هم می‌کند: در صورتی که ایران قصد همکاری با طرف ژاپنی را داشته باشد، نخست باید یک فرمت همکاری با آن‌ها تهیه، معرفی و تائید شود و در ادامه میراث‌فرهنگی باید با دستگاه‌های متولی در این زمینه مشورت کند تا در نهایت با جمع‌بندی نظرات و بررسی در شورای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، پیشنهاد حضور آن‌ها در وزارت امورخارجه مطرح شود.
طالبیان استفاده از تجهیزات این کشورهای با سابقه مانند داربست‌های استاندارد برای بناهای تاریخی و استحکام‌بخشی بناها، با توجه به سابقه‌های خوبی که در این موارد دارند، می‌گوید: می‌توانیم از این پتانسیل‌ها برای مرمت و ساماندهی بناهای تاریخی کشور نیز استفاده کنیم.
به نظر می‌رسد اصلِ مشکل از سال ۱۳۱۰ آغاز شد، زمانی که باستان‌شناسان ایرانی و خارجی دست به کاوش در محوطه تخت‌جمشید زدند و چند سال بعد برای جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی، ساختمان پردیس شاهی در نزدیکی تخت‌جمشید ایجاد شد و سرانجام تیر آخر را در دهه ۴۰، «محمدرضا شاه» با اعمال اصلاحات ارضی شلیک کرد تا مردم در زمین‌های حریمِ درجه یک تخت‌جمشید با سندِ منگوله‌دار ساکن شوند و به مرور برای زندگی خود به کشاورزی روی آورند.
همه‌ی این اتفاقات در طول چهار دهه باعث شدند تا به مرور و با حفر چاه‌های متعدد به خصوص برای سیراب شدن زمین‌های کشاورزی مردم و حتی گذران امور روزمره، سفره‌های زیرزمینی و لایه‌های زمین در نزدیکی تخت‌جمشید خشک شده و این لایه‌ها به مرور به تَرک‌های عمیق تبدیل شوند، شکاف‌هایی که امروز در حال تبدیل به یک بحران ند و نیاز به توجه دارند.
تجربیات حضور ژاپنی‌ها در ایران برای ساماندهی بناهای تاریخی ایران
اما ژاپن پیش از این نیز برای کمک به ایران و بازسازی بناهای تاریخی به کشور کمک کرده بود.
متخصصان ژاپنی به بازسازی شهر تاریخی بم پس از زلزله سال ۲۰۰۳ کمک کردند و ۱.۳ میلیون دلار برای کمک به مرمت و حفظ بقایای ارگ بم اختصاص داده شد.
همچنین در سال ۲۰۰۵ نیز دانشگاه «سیاتما» ی ژاپن تحقیقی را برای حفاظت از محوطه باستانی چغازنبیل انجام داد.
و امروز می‌توان در صورت تائیدهای نهائی از سوی مسئولان کشوری، به امکان استفاده از مشاوره و فراهم کردن فن‌آوری و تجهیزات آزمایشگاهی از سوی آن‌ها با هدف حفاظت بهتر محوطه‌ی جهانی تخت‌جمشید امیدوار بود.