هفته نامه «نماینده» / ۲۳ تیر سال گذشته خبر توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵ در صدر اخبار رسانه‌های جهان قرار گرفت. اهمیت این مسئله در آن بود که به‌دنبال توافق هسته‌ای، برنامه جامع اقدام مشترک منعقد شد؛ برنامه‌ای که به تحریم‌های ظالمانه اقتصادی و مالی ۱۰ساله علیه ایران پایان می‌داد. براین اساس روز ۲۶ دی‌ماه سال۱۳۹۴ برجام حالت اجرایی گرفت تا رؤیای برداشته شدن تحریم‌ها محقق شود. مسئله قابل‌تأمل در طول اجرای برجام، تحریم‌های جدید آمریکا به‌بهانه آزمایش‌های موشکی ایران بود. یک‌روز بعد از اعلام اجرای توافق هسته‌ای، وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم‌های تازه‌ای را در واکنش به آزمایش موشکی اخیر ایران وضع کرد. اقدامی که نشان داد طرف آمریکایی حتی یک‌روز نیز از فرایند فشار علیه ایران دست نخواهد کشید.
تحرکات آمریکا علیه برجام با واکنش مسئولان بلند پایه ایران روبه‌رو شد، حسن روحانی از تریبون سازمان ملل استفاده کرد و از آمریکا به خاطر عمل نکردن به تعهداتش، ممانعت از تجارت بین‌المللی با ایران، عدم شفافیت در مسئله بانک‌ها و مصادره اموال بانک مرکزی انتقاد کرد و گفت: «اهمال نسبت به اجرای آن از سوی آمریکا، تخلفی بین‌المللی تلقی خواهد شد و اعتراض جامعۀ جهانی را برخواهد انگیخت. هرگونه بدعهدی در اجرای برجام، به بی‌اعتباری بیشتر ایالات متحده در سطح جهان می‌انجامد. تعلل ایالات متحده در اجرای تعهدات قانونی‌اش در ماه‌های گذشته اشتباهی راهبردی است که باید فوراً جبران شود.»
پس از آن بود که محمدجواد ظریف، رئیس دستگاه دیپلماسی نیز در جمع اعضای اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا گفت: «ایران به تعهدات هسته‌ای خود پایبند بوده اما شاهد هیچ‌گونه تلاش واقعی از سوی مقام‌های کاخ سفید در این رابطه نبوده‌ایم.»
گلایه دولتمردان از بدعهدی آمریکا و طرف غربی در انجام تعهداتشان در برجام ادامه داشت؛ «رئیس سازمان انرژی اتمی ضمن گلایه از بدعهدی آمریکایی‌ها در اجرای «برجام» گفته بود: «از نظر ما پذیرفته نیست که کشورهای دارنده فناوری هسته‌ای آن را منحصر به خود کنند و برای استفاده صلح‌آمیز دیگر کشورها از آن، مانع‌تراشی کنند.»
پس از انتخاب «ترامپ» مجلس سنا، پیامی به رئیس‌جمهور جدید آمریکا منتقل کرد. پیام، «استمرار تحریم‌های آمریکا علیه ایران» بود. مجلس سنای آمریکا لایحه تمدید تحریم‌های ایران به مدت ۱۰ سال دیگر را تصویب کرد. این لایحه با ۹۹ رأی موافق و بدون رأی مخالف به تصویب رسید. نمایندگان آمریکایی مدعی‌اند با این اقدام امکان بازگرداندن فوری تحریم‌ها در صورت خارج شدن برجام از دستور کار، فراهم خواهد بود.
هفته گذشته بود که «روحانی» در پی اهمال، تعلل و نقض برجام توسط آمریکا و پیرو تصمیمات شورای عالی امنیت ملی و هیئت نظارت بر برجام، دستورهای جداگانه‌ای را خطاب به وزیر امورخارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی صادر کرد. با توجه به مأموریت رئیس‌جمهور به ۲ عضو کابینه باید پرسید «در مقطع کنونی آیا فرمان «روحانی» منجر به نتیجه خواهد شد؟» تحلیلگران سیاسی به این پرسش پاسخ می‌دهند.
«حمیدرضا ترقی» عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه در گفت‌وگو با «نماینده»، گفت: «تیم مذاکره کننده ما ضمانت لازم را برای جلوگیری از این اتفاق نگرفته بودند و به همین دلیل اکنون دست دولت در برخورد با آمریکا بسته است.»
وی با بیان اینکه دولت برگ برنده زیادی برای مقابله در دست ندارد، اظهارداشت: «چون ابتدا تعهدات ایران انجام شده و بعد طرف غربی تعهدات خود را آغاز خواهد کرد درحالی‌که باید به تناسب هر اقدامی که ایران انجام می‌داد طرف مقابل هم به تناسب تعهدات خود را انجام می‌داد.»
این فعال سیاسی در خصوص اینکه «دولت باید چه اقدامی انجام دهد؟»، گفت: «باید دولت شرایط فعلی را به قبل از برجام برگرداند و چرخه هسته‌ای را مجدد سریع احیا کند.»
«مهدی محمدی» تحلیلگر مسائل هسته‌ای هم می‌گوید: «طرف مقابل دشمنی خود را ثابت کرده و به این نتیجه رسیده است که هزینه نبود پایبندی به تعهداتش صفر است لذا این انگیزه‌های آمریکا را برای پایبندی به شدت کاهش خواهد داد.»
وی با اشاره به نامه روحانی، گفت: «فرمان رئیس‌جمهور به وزیر خارجه و رئیس سازمان انرژی اتمی ارزش حقوقی و فنی چندانی ندارد. در این نامه، هیچ نشانه‌ای از انجام یک اقدام عملی وجود ندارد و صرفاً از رئیس سازمان انرژی اتمی خواسته شده برای ساخت پیشران هسته‌ای کشتی‌ها و تولید سوخت آن، «برنامه‌ریزی» کند.»
محمدی تأکید کرد: «اگر فرمان روحانی روی کاغذ بماند و اگر پس از امضای قانون ایسا توسط اوباما که رئیس‌جمهور خود گفته آن را نقض برجام می‌داند گامی عملی و ملموس برداشته نشود، باید به منتقدان حق داد تصور کنند نامه دیروز هم ترفندی برای ساکت کردن افکارعمومی و پرش از روی فاجعه تمدید مجدد تحریم ایران از سوی آمریکا بوده است.»
در همین رابطه «علیرضا زاکانی» رئیس کمیسیون ویژه برجام مجلس نهم نیز در صفحه شخصی فضای مجازی‌اش نوشت: «دستور ریاست محترم جمهوری جناب آقای روحانی را به آقایان ظریف و صالحی دیدم و دچار تحیر شدم، چرا که علی‌الظاهر ایشان یا عامدانه دستوری را ابراز نموده‌اند که با پیوست غیراعلامی دیگری در عدم ضرورت انجام آن همراه است یا نسبت به سند برجام اطلاع لازم را نداشته یا دچار اشتباه شده‌اند یا مشاورین وی با نیت‌هایی برخلاف مصالح کشور و منافع ملی به وی مشاوره نادرست داده‌اند، زیرا دستور به وزیر محترم خارجه یعنی داوطلبانه گردن را در طناب دار نهادن و با افتخار بر چهارپایه آن ایستادن یا خود را در میدان تیر در جایگاه سیبل قرار دادن است تا با اراده دیگران - که اینجا بخوانید آمریکا - زمینه آسیب‌پذیری ملت ایران را فراهم آورند.
لذا یا مشاورین عزیز ریاست محترم جمهوری دچار نسیان و بی‌دقتی در فهم سند برجام شده‌اند یا استمرار رویه گذشته و اعتماد به آمریکا را پیشه نموده‌اند یا مأموریت خاصی را بیگانگان برای نفوذی‌ها جهت مشاوره غلط و ضربه زدن به مردم ایران تنظیم کرده‌اند. ازاین‌رو، باید از جناب آقای دکتر ظریف درخواست کرد که به‌هیچ‌وجه اقدامی پیرامون خواست آقای رئیس‌جمهور انجام ندهند که آمریکا به‌شدت مشتاق قرارگیری ما در مسیر روشن محکومیت ایران در قالب سند برجام می‌باشد پس باید نسبت به دستور جناب آقای روحانی چشم گفت ولی اقدامی نکرد.
در ارتباط با فرمایش به آقای صالحی نیز باید گفت اساساً این موضوع نسبتی با سند برجام ندارد و فقط این کار خوب، اظهارنظری غیر مرتبط برای اظهارنظر کردن است نه اقدام مناسب با عهدشکنی آمریکا در تحریم مجدد ملت ایران و شکستن دوباره برجام، پس باید انتظار کشید تا فراتر از ارائه راهکارهای نادرست و دردسرساز یا انجام وظایف ذاتی دستگاه‌ها، اقدامی منطقی و جدی را مشاهده نمود تا آمریکا که امروز نیازمند برجام است، دست از زیاده‌خواهی‌های خود بردارد یا لااقل ناامید از طمع‌ورزی بیشتر شود.»
امروز و با مشخص شدن رضایت اوباما از اجرا شدن قانون تحریم‌های ایران، مردم بیش از پیش انتظار دارند واکنشی عملی از جانب دولتمردان مشاهده نمایند. بهر حال بازتاب رسانه‌ای بسیار زیاد سخنان روحانی در روز تصویب برجام فراموش‌شدنی نیست که گفته بود: «به ملت شریف ایران اعلام می‌کنم که طبق این توافق، در روز اجرای توافق، تمامی تحریم‌ها، حتی تحریم‌های تسلیحاتی، موشکی هم به صورتی که در قطعنامه بوده، لغو خواهد شد. تمام تحریم‌های اقتصادی شامل مالی، بانکی، بیمه، حمل‌ونقل، پتروشیمی و فلزات گران‌بها به‌طور کامل لغو خواهد شد و نه تعلیق.»
اظهارات اخیر مسئولان قوا که به نقض برجام توسط اوباما اذعان نمودند و صدور دستوراتی توسط روحانی به صالحی و ظریف بر درستی این انتظار افکار عمومی صحه می‌گذارد.