به گزارش «نماینده» پس تصویب تمدید ۱۰ساله تحریم‌های ایران توسط سنای آمریکا، اکنون یک مقام ارشد کاخ سفید خبر از امضای این طرح توسط اوباما طی ۱۰ روز آینده می‌دهد.
تحریم‌های ۱۰ ساله که اکنون به تصویب سنای آمریکا رسیده در عرصه‌های مختلف از جمله سرمایه‌گذاری در ایران، صنعت نفت و گاز و فروش آنها در بازارهای بین‌المللی برای کشور محدودیت‌های را ایجاد خواهد کرد.
پیش از این وزیر امورخارجه اعلام کرده بود تمدید این قانون نقض برجام است و اکنون حتی برخی از حامیان سابق برجام هم معتقدند از آنجایی که قانون داماتو منقضی شده است، تمدید مجدد آن به معنای وضعِ تحریم‌های جدید و نقضِ برجام است.
با وجود این استدلال‌ها اما برخی دیگر از حامیان باسابقه برجام هنوز معتقدند این توافق هسته‌ای توسط آمریکا نقض نشده و به قوت خود باقی است از جمله این افراد علی بیگدلی استاد دانشگاه شهید بهشتی است؛ در ادامه در گفتگو با این استاد دانشگاه نظر وی را در خصوص شرایط برجام بعد از قانون داماتو پرسیده‌ایم که در ادامه می‌آید:
قانون داماتو چیست؟
بیگدلی: سال ۱۹۹۶ در زمان ریاست جمهوری کلینتون قانونی در آمریکا وضع شد که تحریم‌هایی را برعلیه ایران مقرر می‌کرد و این تحریم‌ها ۵ سال یک مرتبه تمدید می‌شد البته رفته رفته این ۵ سال یک بار تبدیل به ۱۰ سال یک بار شد.
در شرایطی که تا آخر ماه میلادی جاری بایستی قانون داماتو تمدید شود برای تمدید آن در مجلس نمایندگان و سنای آمریکا رای گیری شد و در نتیجه این قانون با آرای خیلی بالا و فقط یک رای مخالف از تصویب مجلس نمایندگان آمریکا گذشت و بعد از آن هم در مجلس سنا بدون مخالف تصویب شد البته هرچند اوباما گفته بود این قانون را وتو می‌کنم ولی معلوم نیست تصویب آن به زمان اوباما برسد چون او بیش از دو ماه دیگر در آمریکا نیست و حال اینکه اگر اوباما این قانون را وتو کند اینکه رئیس جمهور بعدی وتو را حفظ می‌کند یا قانون را اجرا می‌کند هم مشخص نیست.
از طرف دیگر قضیه اینجاست که ما در برجام چیزی به نام اینکه تمدید قانون داماتو ناقض برجام باشد، نداریم بلکه خود ما گفته‌ایم که اگر آمریکا اینکار را بکند برجام را نقض می‌کنیم و این نقض برجام از طرف ما می‌شود چون این قانون مغایرتی با برجام ندارد و در برجام، حتی برخی از تحریم‌ها تا ۱۰ سال دیگر نسبت به شخصیت‌ها و شرکت‌ها باقیمانده است.
آمریکا تحریم‌های خود را به شکل تعلیق درآورده و با تخطی ایران به شکل خودکار احیاء می‌شود
آیا در برجام قرار نبوده تحریم‌های داماتو برداشته شود؟
بیگدلی: در برجام ما دو نوع تحریم به نام تحریم‌های اولیه و تحریم‌های ثانویه داشتیم، تحریم‌های اولیه مربوط به سه حوزه موشکی، حقوق‌بشر و دخالت ایران در کشورهای منطقه است و تحریم‌های ثانویه تحریم‌هایی است که ناشی از پرونده هسته‌ای ایران است و در خصوص این تحریم‌ها مثلا شورای امنیت ۹ قطعنامه علیه ایران صادر کرد که آنها برداشته شد، همچنین در اتحادیه اروپا و آمریکا هم همین اتفاق افتاد البته با این تفاوت که آمریکا بیشتر تحریم‌های خود را به شکل تعلیق درآورده و اگر ایران تخطی کند تحریم‌ها دوباره به شکل خودکار احیاء می‌شود.
آن چیزی که در مورد تحریم‌ها برداشته‌اند راجع به فروش آزاد نفت، گاز و پتروشیمی و همچنین مسائل بانکی و غیره است اما مسائل تسلیحاتی هنوز در لیست تحریم‌هاست و مثلا موضوع موشک‌ها به عنوان موشک‌های بالستیک هنوز تحریم است.
موضوعی که اکنون در جامعه ما مطرح است و در آمریکا هم با واکنش روبرو شده مسائله تحریم‌های ده ساله قانون داماتو است؛ این که همه می‌گویند تحریم‌های ده ساله اگر اجرا شود ناقض برجام است واقعیت ندارد و برجام را نقض نمی‌کند؛ براین اساس اگر ما برجام را نقض کنیم به عنوان مقصر معرفی می‌شویم.
ظریف مقصر است، چرا وقتی برجام را امضاء می‌کرد نگفت داماتو جزء مواردی است که برجام برداشته؟
اگر تمدید قانون داماتو نقض برجام نیست چطور آقای ظریف در صحن علنی مجلس اعلام کردند تمدید آن نقض برجام است؟
بیگدلی: ما از آقای ظریف سوال می‌کنیم اگر اینگونه است که شما می‌گوئید پس چرا زمانی که برجام را امضاء کردید در متن موافقت‌نامه ذکر نکردید که برجام شامل حال قانون داماتو هم می‌شود؟ از آنجا که اسمی از قانون داماتو در متن برجام نیامده است بنابراین آمریکایی‌ها این قانون را برای خود حفظ کرده‌اند.
به دلیل تعلیق تحریم‌ها آمریکا در برجام است که مشکل دلاری ایران باقیمانده
در شرایطی که قرار بوده تحریم‌های ثانویه آمریکا برداشته شود آیا داماتو جزء تحریم‌های ثانویه نیست؟
بیگدلی: خیر این قانون جزء تحریم‌های ثانویه نیست، من نمی‌دانم آقای ظریف چرا چنین صحبتی کرده است ولی خیلی واضح در برجام اعلام شده که این چند تحریمی را که اسم برده از ایران برمی‌دارد و این تحریم‌ها عبارت از تحریم‌های شورای امنیت، تحریم‌های اتحادیه اروپا و تحریم‌های آمریکا هستند که تحریم‌های آمریکا هم دو بخش می‌شود یکی تحریم‌های کنگره و دیگری هم تحریم‌های ریاست جمهوری است.
رئیس جمهور آمریکا و کنگره تحریم‌ها مربوط برجام را تعلیق و نه لغو کرده‌اند و به دلیل همین نوع از رفع تحریم‌ها هم مشکلاتی از جمله مشکل دلاری ایران با شبکه بانکی آمریکا باقیمانده است ولی به طور رسمی در برجام چیزی درباره اینکه اگر قانون داماتو تمدید شود ناقض برجام خواهد بود نیامده است.
اینگونه نیست که با استدلال بگویند موضوع داماتو در برجام آمده است؛ فردا برجام را در شورای امنیت می‌گذارند وسط و می‌گویند ما کجا گفته‌ایم که اگر قانون داماتو تمدید ده ساله شد نقض برجام است؟ وقتی که در متن برجام چنین موضوعی نیست.
اکنون با آمدن ترامپ آمریکایی‌ها دنبال بهانه هستند تا ما را تحریک کنند که برجام را نقض کنیم؛ با وجود این گروه ضدایرانی که در آمریکا بر سرکار آمده‌اند اگر ما دست به نقض برجام بزنیم زیان خواهیم دید.
اینکه با استنباط براساس برجام بگوئیم تمدید داماتو نقض برجام است درست نیست، من تعجب می‌کنم از آقای ظریف که چنین صحبتی کرده است، اصلا وقتی چنین صحبتی می‌کند مقصر است، آقای ظریف چرا در دوره‌ای که برجام را امضاء می‌کردند نیامدند بگویند که قانون داماتو هم جزء مواردی است که برجام برداشته است؟ اصلا در برجام صحبتی از داماتو نشده است.
اینگونه استدلال شده که آمریکایی‌ها در برجام پذیرفته‌اند تحریم‌های ثانویه را بردارند و این قانون هم جزء تحریم‌های ثانویه است چون از سرمایه‌گذاری دیگر کشور در صنایع نفتی ایران جلوگیری می‌کند.
بیگدلی: ما از سال ۲۰۰۳ مذاکرات هسته‌ای را آغاز کردیم اما وضع قانون داماتو سال ۱۹۹۶ بوده است و اصلا به موضوع هسته‌ای و برجام ارتباطی ندارد، اگر ارتباطی دارد باید در متن برجام آمده باشد وگرنه نه تاریخ آن به این موضوع می‌خورد و نه مذاکرات آن مربوط به موضوع هسته‌ای است و نه حتی تمام محتویات داماتو در برجام آمده است، اینکه بشینیم استنباط بکنیم فلان تحریم برداشته شده ممکن نیست بلکه برطبق مواد برجام مواردی از تحریم‌ها که برداشته شود با ذکر نام آمده است.
نقض برجام به نفع آمریکا نخواهد بود
بعد از اجرای قانون داماتو شرایط ما در ارتباط با آمریکا و اروپا به چه شکلی خواهد بود؟
بیگدلی: از جهت حقوقی اگر برجام را نقض کنیم مقصر هستیم و گروه جدیدی که در آمریکایی دارد سرکار می‌آید دلش می‌خواهد با تحریکاتی که علیه ما انجام می‌دهند به اینجا برسند.
من در مصاحبه‌ای که با نیویورک‌تایمز انجام دادم دلم می‌خواست بگویم آمریکایی‌ها خیلی احمق هستند ولی رویم نشد این حرف را به آنها بزنم با این حال آمریکا دارد کار خیلی اشتباهی انجام می‌دهد.
آمریکایی با وجود مشکلات خود در خاورمیانه و در شرایطی که تنها کشوری که قادر است داعش را کنترل کند ایران است و حتی ترامپ هم گفته بود مشکل اصلی ما در خاورمیانه کنترل این گروه تروریستی است باید برجام را حفظ کند نه اینکه به دنبال برهم زدن این توافق باشد.
نقض برجام به نفع آمریکا نخواهد بود و آقای جان برنان هم اخیرا گفته است با این کار فاجعه به وجود می‌آید، من هم این اعتقاد را دارم که اگر آمریکا دست به این اقدام بزند فاجعه به وجود می‌آید و وضعیت خاورمیانه بسیار متشنج می‌شود؛ شاید این اقدام خود آغاز یک جنگ دیگر باشد با این حال نمی‌دانم آمریکایی‌ها چرا می‌خواهند وارد یک اشتباهه مشخص و معین شوند.
۸۰ درصد گروهی که در آمریکا سرکار می‌آیند یهودی هستند و همین برای بد بودن با ما کافی است
آیا آمریکایی‌ها وارد این اشتباه خواهند شد؟
بیگدلی: یک زمانی هست که من به عنوان یک ایرانی می‌گویم نباید به برجام دست بزنند ولی از طرف دیگر این گروهی که دارند می‌آیند ۸۰ درصد یهودی هستند و بنابراین همین ۸۰ درصد کافی است تا با ما بد باشند، حالا جمهوری‌خواه‌ها هم هستند که آنها هم معمولا با ایران بد بوده‌اند ولی اگر برجام را هم به هم نزنند ممکن است از روش‌های دیگر ما را تحت فشار قرار دهند روش‌هایی که الان مشخص است و در برجام هم آمده تحریم‌های مربوط به حقوق بشر، تولید موشک‌های بالستیک و دخالت در خاورمیانه و حمایت از تروریسم است که گفته‌اند تحریم‌های مربوط به آن را هیچ وقت رها نخواهند کرد، یعنی اگر از این طریق بخواهند ایران را تحت فشار قرار دهند می‌توانند.
برهم زدن برجام کار بسیار سخت و ناگورای برای آنها و برای ماست بنابراین با وجود اینکه مطرح شده تمدید داماتو نقض برجام است و من معتقدم نباید گفته می‌شد اما شاید دلیل این حرف هم این بوده که ما از همین الان باصدای بلند جلوی آمریکا بایستیم حالا اگر تهدید بگیرد خیلی خوب است ولی اگر نگیرد مجموعا به زیان ما تمام خواهد شد.
اگر قرار باشد اروپا بین ما و آمریکا یکی را انتخاب کنند قطعا آمریکا را انتخاب خواهند کرد
روابط ایران و اروپا در شرایط جدید به چه شکلی خواهد شد؟
بیگدلی: الان اروپا مقداری از آمریکا فاصله گرفته آقای اولاند هم دو ماه پیش گفت که ما داریم یک ارتش مستقل برای اروپا درست می‌کنیم که از ناتو بیرون بیایند، همچنین اتحادیه اروپا با مشکلات اقتصادی روبرو است و اظهارنظرهایی که درباره ترامپ شد هم نشان می‌دهد این اتحادیه خیلی نمی‌تواند با او موافق باشد در مجموع اتحادیه اروپا به دلیل مشکلات شدید اقتصادی دارد و همچنین به دلیل شعبده‌بازی‌هایی که آمریکایی‌ها می‌کنند از ایالات متحده خسته شده و می‌خواهد آرام آرام از آمریکایی‌ها فاصله بگیرد اما از طرف دیگر نمی‌تواند خیلی هم فاصله بگیرد چون مثلا حتی در ایرباس‌هایی که قرار است به ما بدهند چیزی در حدود ۱۲-۱۵ درصد از ابزارهای بسیار حساس الکترونیکی آن را آمریکایی‌ها تولید می‌کنند و همین موضوع باعث شده اروپایی‌ها بروند از آمریکایی‌ها خواهش کنند که چون وضعیت اقتصادی‌شان خراب است اجازه دهند که این ایرباس‌ها به ایران داده شود و آمریکایی‌ها هم اجازه داده‌اند با این حال اروپا هنوز نتوانسته از نظر اقتصادی مستقل از آمریکا باشد و چیزی نزدیک ۲۸ درصد از کل صنایع اتحادیه اروپا در دست آمریکایی‌هاست.
آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم به اروپایی‌ها را در اختیار خود گرفت با وجود اینکه مشخص نیست با آمدن ترامپ روابط ایران و اتحادیه اروپا چگونه خواهد شد ولی اگر قرار باشد اروپا بین ما و آمریکا یکی را انتخاب کنند قطعا آمریکا را انتخاب خواهند کرد.