با پایان یافتن کار شورای انقلاب در روز ۲۹ تیر ماه ۱۳۵۹ از آن جایی که رئیس‌جمهور، نمایندگان مجلس و اعضای شورای نگهبان مشخص شده بودند. نوبت تعیین نخست‌وزیر از سوی «بنی‌صدر» رئیس‌جمهور و نیز معرفی هیئت دولت به مجلس بود. بنی‌صدر در تعیین نخست‌وزیر مانع تراشی می‌کرد و از این‌رو تشکیل دولت جدید با موانع جدّی روبه‌رو شده بود. با وجود نیاز کشور به تشکیل دولت، امام خمینی(ره) هرگز از ضرورت معرفی وزیران انقلابی به مجلس و نیز وظیفه نمایندگان مبنی بر رد وزیران غیرانقلابی غافل نبودند و بر این مهم تأکید می‌کردند.
نکته دیگری که امام در سخنان خود بر آن تأکید می‌کردند این بود: «مذاکره از سر ضعف محکوم به شکست است.» امام این مدل مذاکره را ناشی از نبود روح انقلابی دانسته و از این‌رو اصرار داشتند که رئیس‌جمهور در انتخاب نخست‌وزیر و تأیید کابینه معرفی شده از سوی وی برای ارائه به مجلس انقلابی عمل و مجلس نیز در صورت تخطی رئیس جمهور وزیران غیر انقلابی را رد نماید.
وظیفه رئیس‌جمهور و مجلس در تعیین هیئت دولت معیار
۲۹ تیر ماه ۱۳۵۹ امام خمینی(ره) در جمع اعضای شورای عالی قضایی و به مناسبت رسمیت یافتن مجلس شورای اسلامی و معرفی دولت جدید، سخنان مهمی را ایراد فرمودند.
امام خمینی(ره) در بخشی از سخنان خود با اشاره به اینکه مسئولین کشور بعد از پیروزی انقلاب، انقلابی و قاطع عمل نکرده‌اند اظهار داشتند: «چنانچه ما تجربه داشتیم، یعنی یک انقلابی کرده بودیم و از بین رفته بودیم و یک انقلاب دیگر کرده بودیم، این طور عمل نمی‌کردیم. ما با بی‌تجربگی این انقلاب را ایجاد کردیم، یعنی ملت [ایجاد] کرد و ما با بی‌تجربگی آن کارهای انقلابی که باید در اول انقلاب بشود، با مسامحه گذراندیم و همان مسامحه هم موجب شد که این گرفتاری‌ها را تا حالا پیدا کردیم و از این به بعد هم داریم، مگر اینکه انقلابی جبران کنیم.»
محکومیت مذاکره از سر ضعف
امام خمینی(ره) مذاکره از موضع ضعف را محکوم کرده و در ادامه با اشاره به بحران کردستان در ماه‌های گذشته فرمودند: «اگر آن روزی که می‌خواستند در کردستان بروند برای مذاکره، من به آنها تذکر دادم که اگر بخواهید مذاکره [کنید]، باید با موضع قدرت بروید. اول باید ارتش و پاسدارها و اینها احاطه کنند آنها را، محاط قرار بدهند، بعد شما بروید صحبت کنید. مسامحه شد. این اسباب این شد که آن گرفتاری طولانی برای ما پیش آمد و آنقدر ضایعه واقع شد.»
ایشان ادامه دادند: «این همه‌اش برای این است که ما دو دسته بودیم: یک دسته‌مان از مدرسه آمده بودیم وارد شده بودیم و یک دسته‌مان از خارج آمده بودیم و وارد شده بودیم. نه ما آن تجربه انقلابی را داشتیم و نه آنها آن روح انقلابی را.»
ویژگی‌های دولت جدید از نظر امام
امام خمینی(ره) در ادامه به ویژگی‌های دولت آینده اشاره کرده و اظهار داشتند: «باید یک دولت متدینِ تمام، صددرصد اسلامی و قاطع [انتخاب شود]، یک نفر وزیر اگر مثل بعضی از این وزرا که الآن هستند باشد، اینها نپذیرند. تمام وزرا یکی‌یکی باید بررسی بشوند. وزیر متدین صددرصد انقلابی، مکتبی و قاطع. اگر ما دولتمان باز مثل سابق باشد و آنطور وضع و آنطور دید را داشته باشد، ما باید عزای این نهضت را بگیریم و پیروزی ما امکان ندارد و لهذا ما باید این اشتباهات سابق را جبران کنیم.
امام خمینی افزودند: «این اشخاصی که انقلابی نیستند باید در رأس وزارتخانه‌ها نباشند و [رئیس جمهور] باید امثال اینها را معرفی به مجلس نکند و اگر کرد، مجلس رد بکند و هیچ اعتنا نکند، الاّ اینکه وزیری باشد که کارآمد باشد. اسلامی باشد. مسامحه‌کار نباشد. انقلابی باشد تا یک مملکتی دستمان باشد. اگر بنا باشد این طوری باشد، باید ما عزای اصل جمهوری را بگیریم.»(۱)
آغاز رسمی کار مجلس؛ هاشمی رئیس شد
در همین روز نمایندگان مجلس در جلسه علنی هاشمی رفسنجانی را به عنوان رئیس مجلس انتخاب کردند.
از میان ۱۹۶ رأی اخذ شده، هاشمی ۱۴۶ رأی، حبیبی ۲۰ رأی، دکتر علی گلزاده غفوری ۱۸ رأی و مهندس بازرگان ۱۲ رأی کسب کردند و به این ترتیب هاشمی رفسنجانی به عنوان ریاست دائمی مجلس برای مدت یک سال انتخاب و مجلس کار خود را به صورت رسمی آغاز کرد.
پی نوشت
- صحیفه امام، جلد ۱۳، صفحه ۴۶