متولی حفظ و حراست از جنگل‌ها، سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور است و در این حوزه یگان حفاظتی با فرماندهی واحد دارد که شامل ۳ هزار نیروی جنگلبان می‌شود، همچنین مسئولیت مراقبت از قسمت‌هایی که حفاظت شده است، بر عهدة سازمان حفاظت از محیط زیست است. در این میان سازمان مدیریت بحران کشور نیز مدتی است به کمک سازمان‌های مذکور آمده است تا شاید بتواند از روند تخریب جنگل‌ها بکاهد. اما اینکه تاکنون چه اقداماتی را انجام داده است، موضوعی است که «اسماعیل نجار»، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور در گفت‌وگو با «نماینده» به آنها اشاره می‌کند.
با توجه به اینکه ایران روی کمربند خشک واقع شده و چندسالی است که خشکسالی شدت گرفته است، این منابع طبیعی در معرض خطراتی مانند آتش‌سوزی و خشک شدن قرار گرفته‌اند. در این میان آیا سازمان مدیریت بحران توانسته اقدام مؤثری انجام دهد؟
از سال گذشته برنامه‌ای را آغاز کردیم که بتوانیم از امکانات و ظرفیت سایر نهادها به ویژه نیروهای مسلح در بحث اطفای حریق استفاده کنیم. علاوه براین پایش مستمری داشته باشیم و بتوانیم در مواقع بروز حریق نیز به سرعت واکنش نشان داده و اقدامات لازم را انجام دهیم.
در این همکاری تأمین تجهیزات و امکانات مورد نیاز با کدام سازمان است؟
توجه داشته باشید؛ سال گذشته تفاهم‌نامه‌ای نیز با وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح منعقد کردیم که تجربة اولیه‌ای در این حوزه بود. در آن امکاناتی فراهم شد که اگر چه نظر مطلوب حاصل نشد، اما اقدام مؤثری بود که امسال بیشتر نتیجه داشت. به عبارتی امسال ما وسعت همکاری را بیشتر کردیم. در سال گذشته در دو منطقه استقرار بالگردهای نیروهای مسلح را داشتیم که تعداد این مناطق را در سال جاری به ۱۴منطقه رساندیم. ضمن اینکه به هر حال امکانات و تجهیزات بیشتری فراهم شد. از لحاظ تأمین ناوبری و بالگردی توانستيم گام‌های مؤثرتری برداریم. همچنین دو فروند نیلوشن مسافربری که از رده خارج شده بود؛ برای اطفاي حریق تجهیز شد تا بتوانیم با کمک آن پاشیدن آب در محدوده‌ای که دچار حریق شده است را داشته باشیم. به طور نمونه در حریق جنگل‌های پاسارگارد که چندی پیش رخ داد نیز از آنها استفاده شد.
به افزایش مکان‌های استقرار بالگردها اشاره کردید، استفاده از این بالگردها چقدر سرعت عمل را در عملیات اطفای حریق افزایش داده است؟
به طور قطع، همچنین در تفاهم‌نامه‌ای که برای هماهنگی در زمینة اطفای حریق با ناوگان هلال احمر جمهوری اسلامی داشتیم، توانستیم شرایطی را فراهم کنیم که از امکانات آنها نیز کمک بگیریم. طبیعی است که در صورت استفاده از بالگرد نسبت به عملیات زمینی با سرعت بیشتر کارها انجام خواهد شد. با این وجود سرعت عمل تا حدی نیز بستگی به محدوده‌ای دارد که دچار آتش شده است. به طور نمونه در برخی مناطق ممکن است به صورت زمینی بتوان راحت‌تر امدادرسانی داشت و در مناطقی نیز عملیات هوایی نتیجة سریع‌تری داشته باشد.
به طور قطع در ارتقاعات و مناطق صعب العبور بالگردها می‌توانند تأثیرات بیشتری نسبت به افرادی داشته باشند که باید به صورت زمینی تجهیزات را حمل کنند، اما همة تجهیزات در امدادرسانی هنگام وقوع حریق تنها بالگرد نیست بلکه نیاز به سایر تجهیزات نیز هست؟
بله، براین اساس سال گذشته نیز ۲۹۰خودروی کمک‌دار از محل مادة ۱۰ و ۱۲ مدیریت بحران که اعتبارش در اختیار سازمان جنگل‌ها و مراتع قرار گرفته است، خریداری و تحویل استان‌ها برای این منظور شد. همچنین حدود ۳۰ هزار تجهیزات انفرادی نیز فراهم شده که از همین اعتبارات و امکانات توسط سازمان جنگل‌ها در اختيار مسئولان استانی قرار گرفته است. فراموش نکنید به جز تجهیزات مانورهایی که در طول سال برگزار می‌شود نیز در تسریع این روند تأثیرگذار بوده است، زیرا که هماهنگی‌ها را بیشتر و کامل‌تر کرده است.
از تجهیزات بگذریم، آیا استفاده از سمن‌ها در بحث حراست از جنگل‌ها و مراتع هم تأثیرگذار است؟
نکتة قابل توجه این است که در طول سال‌های گذشته مردم به میزان زیادی روی موضوع جنگل‌ها حساس شده‌اند و در مراقبت از این ثروت عظیم نیز بسیار کمک می‌کنند.
پس چرا همچنان شاهد وقوع حریق و اقدامات مربوط به تخریب جنگل‌ها هستیم؟
حوادث علت‌های گوناگونی دارد، از جمله خشکسال، حتی می‌توان گفت بارندگی‌ها نیز موجب شده است تا علوفة زیادی تولید شود و دام‌ها وارد این محدوده شوند. علاوه براین افزایش دمای هوا امکان آتش‌سوزی به صورت طبیعی را بیشتر می‌کند. البته متأسفانه در مواردی نیز شاهد وقوع آتش‌سوزی به صورت غیرطبیعی نیز هستیم. افرادی که به گردش و تفریح در جنگل‌ها و مناطق مرتعی می‌روند، آتش روشن می‌کنند تا چای یا غذا درست کنند. متأسفانه گاهی آن را خاموش نمی‌کنند و با وزش یک باد کوچک هم ممکن است، فاجعة بزرگی رخ دهد که غیرقابل جبران باشد. حتی گاهی اوقات برخی افراد اقدام به شکار در این بخش و محدوده‌ها می‌کنند که تیرهای آنها ممکن است منجر به آتش سوزی شود، نکته‌ای که باید به آن توجه داشت؛ یا شیشه‌های نوشابه که در این مکان‌ها رها شده نقش ذره بینی را ایفا می‌کند که موجب وقوع حریق می‌شود.
سال گذشته مسئولان سازمان جنگل‌ها اعلام کردند؛ سنسورهایی را در این مناطق کارگذاشته‌اند که می‌تواند در زمینة کاهش این خطرات تأثیرگذار باشد؟
بله، این اقدام انجام شده، البته هنوز در مرحلة پایش است. پایش هوایی، پهبادی، ماهواره‌ای و سنسورهایی که در برخی مکان‌ها با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و نیروهای مسلح در حال استفاده است، البته گسترده نیست.
این سنسورها در کدام مناطق کار گذاشته شده است؟
بیشتر در جنگل‌های مشجر که فشرده‌تر بوده و در جنگل‌های البرز و بخشی از جنگل‌های زاگرسی قرار دارد.