هفته نامه «نماینده»؛ حجت‌الاسلام سیدمحمدباقر عبادی*/ یک نماینده مجلس در واقع نماینده مردم است و نباید با دولت در زمینه احقاق حقوق مردم رودربایستی داشته باشد. احتمالاً اگر افرادی با پشتیبانی دولت موفق به کسب رأی و ورود به بهارستان شده باشند و بخواهند در چارچوب خواسته‌های جناحی دولت حاکم، کاری انجام بدهند، یقیناً حق مردم را زایل می‌کنند.
منتخبان مجلس دهم بایستی خودشان را حقیقتاً نماینده مردم تمام ایران بدانند و مدیون دولت نباشند. این مدیون بودن منتخبان به دولت، منافع مردم را در مقابل رودربایستی‌شان با دولت قرار خواهد داد. همواره قاعده مذکور در تمامي روابط بین قوا حاکم بوده و خواهد بود.
سوگند نمایندگی که ابتدای تشکیل مجلس توسط هر یک از نمایندگان قرائت می‌شود آنان را مکلف به دفاع از قانون اساسی و تأمین مصالح مردم می‌کند؛ طبعاً پیروی محض از نظرات دولت و عدم ایفای وظایف نظارتی، مغایر عمل به این سوگند مهم و تنزل‌دهنده شأن واقعی و در رأس امور بودن مجلس است.
هر چند دولتمردان فعلی قبل از آغاز تشکیل دولت نیز در نكوهش این خصلت سخنانی گفته بودند و خطاب به برخی از نمایندگان دوره‌های قبل، از عنوان وکیل‌الدوله استفاده می‌کردند؛ اما این نقد اکنون بر برخی اظهارنظرهای امروز همین افراد وارد است. معمولاً این‌گونه بوده که در انتخابات مجالس بعد از آغاز تشکیل یک دولت، اغلب نمایندگان با گرایشات دولتی انتخاب شده‌اند؛ البته در انتخابات دوره دهم مجلس وضع به روال دوره‌های قبل نبوده و این قشر افراد برای قرار گرفتن در جایگاه نمایندگی موفق به کسب اعتماد مردم نشده‌اند.
در اظهارنظرهای سیاسی حتی از تأثیر و تمایل دولت در تعیین رئیس مجلس سخنانی بیان می‌شود. مطمئناً کسانی که خواهان تأثیرپذیری انتخاب رئیس مجلس از تمایلات رئیس‌جمهور هستند، جایگاه مجلس و شأن نمایندگی را پایین‌تر از شأن مورد نظر قانون اساسی می‌بینند و این نگرش ماحصل خوبی برای استقلال یک نماینده ندارد.
اگر نماینده‌ای از مجلس که گرایشات دولتی دارد بتواند در منصب مهمی از مجلس قرار بگیرد، به مراتب اثرات مخربی بر ایفای نقش نمایندگی سایر نمایندگان نیز مي‌گذارد. کمیسیون‌های مجلس یکی از نهادهای تخصصی است که تأثیر به‌سزایی در طی مراحل تبدیل یک لایحه به قانون دارد و در صورت وجود گرایشات دولتی در هیئت‌رئیسه آن، ممکن است به راحتی تحت تأثیر القائات دولتی‌ها قانونی را به تصویب برسانند که مصلحت مردم و نظام در آن نیست.
هر نماینده مجلس می‌تواند در راستای وظایف نظارتی‌اش از یک وزیر سؤال پرسیده یا به همراه چند نماینده دیگر استیضاحی را رقم بزند. رسیدگی به سؤال و استیضاح وظیفه دیگر کمیسیون است که گرایشات سیاسی شخصی در تراز رئیس یک کمیسیون، می‌تواند روند این رسیدگی را عقیم کند یا هزینه‌های سیاسی بسیار زیادی را بر یک نماینده برای پیگیری مطالباتش تحمیل کند.
نمایندگان منتقد دولت وقت نیز نباید از این مصونیت سوء استفاده کنند و برای انجام هر کاری دولت را تهدید به استفاده از ابزار قانونی در اختیارشان نمایند. به هر حال کار اجرایی سخت است و ظرافت‌های خاص خود را دارد. تحت فشار گذاشتن دولت برای انجام امورات جزئی و اجرایی حوزه انتخابیه با در نظر نگرفتن شرایط جامعه و کشور تبعات بدی را با خود به همراه خواهد داشت.
ناگفته پیداست باید در انتقاد به دولت نیز جانب انصاف را رعایت کرد تا روابط سالم بین قوا شکل بگیرد و هر یک از دو قوه مجریه و مقننه بر اساس وظایف خود بتوانند در مسیر توسعه کشور گام بردارند. توسعه‌ای متوازن و بر اساس قانون که در مردم نیز اعتماد بیشتری به کلیت نظام و مسئولان جمهوری اسلامی ایجاد کند.
در تبلیغات برخی نامزدهای راه‌یافته به دور دوم سخنانی در تخریب نمایندگان فعلی مشاهده می‌شود، مبنی بر اینکه اگر نماینده‌ای انتقاد کمتری نسبت به عملکرد دولت روا بدارد، می‌تواند بودجه بهتری را برای حوزه انتخابیه جذب کند. این افراد همان کسانی هستند که مواضعشان را بر اساس دولت‌ها تنظیم می‌کنند و با عدم اجرای صحیح وظیفه نظارتی‌شان به دنبال کسب وجهه‌ای برای دوره‌های بعدی انتخابات به نفع خودشان هستند. البته این افراد غافل از این هستند که اگر در سخنانشان نقدهای منطقی را بیان کنند، در حقیقت به نفع دولت عمل کرده و موجب پیشرفت و کارآمدی آن می‌شوند. دولت‌ها نیز وقتی ببینند یک نماینده از روی دلسوزی و بدون در نظر گرفتن اغراض سیاسی اشکالاتشان را دوستانه با آنان مطرح می‌کند مطمئناً در چارچوب قانون وظایفشان در حوزه انتخابیه او را به‌درستی انجام می‌دهند، زیرا حُسن‌نیت این نماینده بر آنان واضح می‌شود.
متأسفانه چند سال است که تعداد زیادی از کاندیداهای نمایندگی مجلس برای گرفتن رأی مردم متوسل به دادن وعده‌های توخالی برای عمران و آبادانی شهرشان می‌شوند؛ فارغ از آسیب‌های زیاد بیان این وعده‌ها که تحلیل آن از حوصله مخاطب خارج است، مهمترین آسیب این کار وابسته کردن نمایندگان به اعتبارات دولتی است. در خدمت دولت قرار گرفتن یک نماینده وهن جایگاه نمایندگی است.
* نماینده مردم بیرجند و عضو کمیسیون آموزش مجلس