«نماینده» - اقبال به احداث پالایشگاه در جغرافیای کشور به مرور کم فروغتر، حجم واردات روزانه بنزین، روز به روز بیشتر و دلارهای نفتی ایران هم راهی ینگه دنیا می شوند؛ آنهم برای ساخت پالایشگاه در شرق آسیا و یا جایی در قلب قاره سبز.
آیا صنعت پالایشی کشور پس از دو دهه، با خرید سهام و یا ایجاد پالایشگاه در دیگر سرزمین ها به توسعه و خوشبختی، لبخندی دوباره خواهد زد؟
مدیر عامل شرکت مهندسی و ساختمان نفت ایران از مذاکره با شش کشور"مالزی"، "اندونزی"، "آفریقای جنوبی"، "سیرالئون"، "برزیل" و حتی "هندوستان" برای مشارکت در ساخت و خرید سهام پالایشگاه نفت خام خبر داده و گفته است که ایران با مالزی، در ساخت یک پالایشگاه نفت با ظرفیت روزانه ۲۵۰ هزار بشکه با میزان سهام ۳۰ درصدی مشارکت دارد.
تا اینجای کار جدای از مالزی، ایران مذاکرات جدی خویش را با دیگر کشورها از جمله مشارکت ۴۰ درصدی در سهام یک پالایشگاه ۳۰۰ هزار بشکه‌ای در اندونزی هم پیش برده است. اتفاقی که از علاقه مدیران ارشد وزارت نفت به بردن سرمایه محدود داخل به خارج از کشور حکایت دارد.
به نظر می رسد این بار یاران زنگنه از آنسوی پشت بام در حال افتادن هستند، چرا که در هشت سال اول وزارت وزیر نامدار دولت روحانی، هیچ پالایشگاهی فرصت حضور در سپهر پالایشگاهی کشور را نیافته و پالایشگاه ستاره خلیج فارس هم که اکنون تاریخ بهره برداری از آن در فواصل زمانی مختلف دست به دست می شود مربوط به سال های بعد از خروج او از مصدر قدرت در وزارت نفت بوده است.
جلیل سالاری، مدیرعامل اسبق شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، گفته که قرار بوده در سال ۹۳ پالایشگاه ستاره خلیج فارس وارد مدار تولید شود که متاسفانه پیشرفت فیزیکی آن در حال حاضر ماهانه ۴ دهم درصد است و این یعنی توقف پروژه!
با این حال، "عباس کاظمی" مرد مورد وثوق زنگنه در صنعت پالایشی کشور خرید سهام پالایشگاه نفت خام در خارج از کشور را یکی از سیاستهای کلان شرکت ملی نفت ایران برای تضمین فروش نفت خام کشور ارزیابی کرده اما نگفته که اگر وزارت نفت با گردش به راست، از حضور در صنعت پالایشگاهی در قلب اروپا و آسیا ذوق زده شده چرا صنعت کم رمق و بی جان صنعت پالایشی کشور را جانی دوباره نمی بخشند که اکنون با تنفس مصنوعی به حیات خویش ادامه می دهند.
حال، سوال این است که اگر دولت به اندازه کافی منابع درآمدی و پول دارد چرا برای تکمیل بزرگترین پروژه بنزین سازی می گوید پول ندارد و قطره چکانی ریال تزریق می کند!
به ویژه آنکه از ۹ پالایشگاه موجود در چرخه صنعت پالایشی کشور، هفت پالایشگاه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی افتتاح شده و فقط دو پالایشگاه شازند امام خمینی(ره) و بندرعباس در فواصل سال های ۷۲ و ۷۶ به بهره برداری رسیده اند.
با این حساب از دهه ۷۰ بدین سو، هیچ پالایشگاهی در گستره صنعت پالایشی کشور متولد نشده است، پالایشگاههای موجود هم با تنی رنجور و فرسوده در هوای صنعت نفت کشور به دم و بازدم پرداخته و با وجود ناتمام ماندن بهسازی آنها، گاه و بیگاه خبر از بروز حادثه ای تلخ در آن، به فضای رسانه ای کشور درز می کند.
نتیجه چنین پدیده ای جدای از پرداختن به موارد دیگر، سبب شده که دست نیاز کشور به سمت سایر کشورها دراز شده و فقط در سال ۹۴ حدود ۲.۷ میلیارد لیتر بنزین به کشور وارد شده که این امر حاکی از افزایش ۱۱۰ درصدی واردات بنزین در سال ۹۴ بوده است.
با این حال، یاران زنگنه از مدتها قبل، یکی پس از دیگری راه اروپا و آمریکا را در پیش گرفته تا هریک میزان توانمندی خویش در چوب حراج زدن به اندک دارایی ملی در این دوره پسابرجام را به محک امتحان آزموده و با خرید سهام یک پالایشگاه در آنسوی مرزها، صنعت پالایشی دیگر کشورها را شکوفا، اشتغالزایی آنها را فزونتر کرده و اقتصاد مقاومتی را درکشور کمرنگ تر سازند.
"علی اصغر ابراهیمی اصل"معاون اسبق وزیر نفت، ریشه وابستگی کشور به واردات بنزین دردوره مدیریت زنگنه را اینچنین توصیف کرده: "زنگنه در دوره هشت ساله و دردوره های بعدی، حتی یک مورد، برای احداث پالایشگاه‌ها، مجوز صادر نکرده و نتیجه گیری کرده که سیاست عدم ساخت پالایشگاه، ضد مصالح ملی بوده و این، یعنی تاراج ثروت‌های ملی. "
با اینهمه، رسانه وابسته به دولت ضمن عبور این خطای مهم وزارت نفت، توپ کم کاری را به زمین دولت قبل غلطانده و اذعان داشته که دولت پیشین اگر پیش از شدت یافتن تحریم ها و برای مقابله با فشارهای بین المللی وارد چرخه خرید یا احداث پالایشگاه در خارج از کشور شده بود، اکنون وضعیت صادرات نفت خام کشور اینچنین روبه وخامت نمی گذارد.
هنوز از علت واقعی تمایل همراهان زنگنه برای خرید سهام و یا مشارکت درساخت پالایشگاه در خارج از کشور موضوعی به صدر اخبار رسانه ها راه نیافته، اما واقعیت این است، در شرایطی که صنعت پالایشی کشور درعطش تزریق نقدینگی برای نوسازی و بهسازی بوده و پالایشگاه ستاره خلیج فارس هم همچنان در آرزوی شروع فعالیت خویش بوده، سرمایه گذاری کلان درخارج از کشور امری بس اشتباه به نظر می رسد.
به ویژه آنکه با توجه به واردات روزانه ۹ میلیون لیتر بنزین به کشور، راهی جز تمرکز از این پس اعتبارات به اتمام هرچه سریعتر پالایشگاه ستاره خلیج فارس به ذهن نمیرسد چرا که باهرروز دیرکرد این پروژه، روزانه ٢٠ تا ٣٠ میلیون یورو عدم النفع دراین پروژه برای کشور ایجاد می‌شود.
"جلیل سالاری"، مدیر عامل اسبق شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران مدعی شده که در حال حاضر دلالی در واردات بنزین به کشور به شدت بالا گرفته و توضیح داده که دلالان ایرانی وارد کننده بنزین بر روی هر تن واردات این محصول ۲۵ دلار سود می‌کنند.
حال باید دیدکه وزیر نامدار نفت، در دوراهی به سامان رساندن صنعت پالایشی و بی نیاز ساختن کشور از واردات بنزین و تمرکز پرحاشیه بر روی ساخت پالایشگاه در خارج از کشور چراغ راهنمای مرکب خود را به کدامین سمت روشن خواهد کرد. درصورت علامت دادن به راه دوم، وزیر پا به سن گذاشته نفت، باید توان پاسخگویی به حملات تند و تیز منتقدان خویش را تاب بیاورد.