هفته نامه «نماینده»- از زمانی که دولت حسن روحانی قوة مجریه را به دست گرفت، مردم خاطرة چندان خوشی از تنظیم بازار شب عید ندارند. عملکرد دولتمردان تدبیر و امید در تنظیم بازار شب عید همواره مورد انتقاد مردم و کارشناسان قرار گرفته است و به نظر می‌رسد، دولت روحانی هرچقدر در این خصوص چاره‌اندیشی می‌کند، بازهم نمی‌تواند عملکرد خوبی از خود به جای بگذارد.
نوروز ۹۳ و شکست وزارت صنعت در تنظیم بازار
شب عید نوروز ۹۳ نخستین سالی بود که مسئولیت تنظیم بازار کالاهای اساسی مردم بر عهدة دولت یازدهم قرار گرفت. دولت حسن روحانی از همان ابتدا اعلام کرده بود که قانون انتزاع را که در زمان دولت گذشته به تصویب مجلس رسیده بود اجرا می‌کند، بنابراین همه انتظار داشتند که وزارت جهاد کشاورزی برای اولین بار مسئولیت تنظیم بازار شب عید مردم را به عهده بگیرد. اما علی‌رغم همة این انتظارات دولتمردان تدبیر و امید تصمیم گرفتند که مسئولیت تنظیم بازار شب عید را به وزارت صنعت معدن و تجارت و شخص «محمدرضا نعمت‌زاده» بسپارند. وزیر کهنه کار دولت روحانی هم «مجتبی خسروتاج»، معاون بازرگانی داخلی خود را مأمور تنظیم بازار شب عید ۹۳ کرد. خسروتاج که چند ماهی بود به جای «یونس سینکی» (که به دلیل اختلاف در تنظیم بازار داخلی با وزیر صنعت به وزارت جهاد کشاورزی رفته بود) در سمت معاونت بازرگانی داخلی وزارت صنعت، معدن و تجارت مشغول به کار شده بود، تمام تلاش خود را انجام داد تا قیمت کالاهای اساسی مردم به خصوص میوة شب عید افزایش پیدا نکند. وی حتی دست به دامان میوه‌های خارجی شد و سعی کرد با واردات میوه جلوی گرانی‌ها را بگیرد، اما در نهایت چندان موفق عمل نکرد و دولت یازدهم با وجود گرانی‌های سرسام‌آور شب عید ۹۳ در تنظیم بازار شکست خورد. عملکرد ضعیف وزارت صنعت در تنظیم بازار برای دومین بار در دولت روحانی اتفاق می‌افتاد، زیرا پیش از آن وزارتخانة نعمت‌زاده، یک‌بار هم در توزیع سبد کالا عملکرد بسیار ضعیفی را از خود به جا گذاشته بودند. همین مسئله باعث شد که دولت روحانی از همان ماه‌های ابتدایی سال ۹۳ تصمیم بگیرد که برای تنظیم بازار نوروز ۹۴ وزارت جهاد کشاورزی را به میدان بفرستد.
تنظیم بازار ۹۴ قربانی اختلاف وزارت صنعت و کشاورزی
«محمود حجتی» و وزارتخانة متبوعش تصمیم گرفتند که تنظیم بازار را با استفاده از میوه‌های تولید داخل انجام دهند، بنابراین وظیفة تأمین میوه شب عید را به سازمان تعاونی روستایی که زیر نظر «حسین صفایی» فعالیت می‌کرد، سپردند. همچنین حجتی با تشکیل یک معاونت جدید در وزارت جهاد کشاورزی، یونس سینکی را که وزارت صنعت، معدن و تجارت خارج شده بود و مورد حمایت «محمد شریعتمداری» معاون اجرایی رئیس‌جمهور بود را به عنوان معاون بازرگانی خود منصوب کرد که مسئولیت اصلی تنظیم بازار شب عید را بر عهده بگیرد. وزارت صنعت معدن و تجارت و اعضای اتاق بازرگانی که از رویة حاکم بر تنظیم بازار نوروز ۹۴ راضی نبودند، از چند ماه قبل از نوروز ۹۴ نسبت به عدم واردات میوه و تأمین شب عید با استفاده از تولید داخلی ابراز نگرانی می‌کردند و سعی می‌نمودند جوّ را علیه محمود حجتی و وزارتخانة متبوعش قرار دهند. در نهایت شب عید نوروز ۹۴ هم فرا رسید و وزارت جهاد کشاورزی با میوه‌های تولید داخل و برخی از میوه‌های خارجی که از راه‌های مختلف وارد کشور شده بود، بازار را اداره کرد.
اما گرانی‌های شب عید بازهم مردم را ناراضی کرد. مردم تهران در برخی از روزهای نوروز ۹۴ مجبور شدند پرتقال ۱۲ هزار تومانی بخرند و ظاهراً وزارت جهاد کشاورزی که در تنظیم بازار بی‌تجربه عمل کرده بود، نتوانسته بود از پس گرانی‌ها بر بیاید. با پایان یافتن نوروز ۹۴ و شکست قطعی دولت تدبیر و امید در تنظیم بازار شب عید، صدای رئیس‌جمهور هم از افزایش قیمت میوة شب عید درآمد.
حسن روحانی در نامه‌ای خطاب به اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور از گرانی میوه در شب عید نوروز ۹۴ گله کرد و اعلام کرد که قیمت برخی از میوه‌ها بنا به گزارش بانک مرکزی، ۷۰ درصد و قیمت برخی دیگر از میوه‌ها تا ۱۶۴ درصد افزایش پیدا کرده است. رئیس‌جمهور در بخش دیگری از این نامه صراحتاً شیوة خرید میوه توسط وزارت جهاد کشاورزی را زیر سؤال برد و خواستار چاره‌اندیشی برای نوروز ۹۵ از همان ماه‌های ابتدایی سال ۹۴ شد.
معاون اول رئیس‌جمهور هم در نامه‌ای به «رضا ویسه» معاون خود، از او خواست تا با تشکیل جلساتی با وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت جهاد کشاورزی ریشة مشکلات شب عید ۹۴ را شناسایی کند و سپس برنامه‌ریزی لازم را برای شب عید ۹۵ انجام دهد. اما به نظر می‌رسد این بار هم پیش‌بینی غلط دولتمردان از بازار شب عید، کار دست آنها داد.
احتمال معدوم سازی میوه‌های اضافی نوروز ۹۵
برخی خبرها حکایت از آن دارد که در جلسات ویسه با مسئولان وزارت صنعت و وزارت جهاد کشاورزی مقرر شده که ذخیره‌سازی میوه از ۶ ماه قبل از نوروز به حد زیادی انجام شود، تا هرگونه احتمال افزایش قیمت میوه برای شب عید از بین برود.
با فرا رسیدن نوروز ۹۵ وزارت جهاد کشاورزی برای دومین بار مسئولیت تنظیم بازار را بر عهده گرفت، اما ذخیره‌سازی بیش از نیاز میوه‌ها باعث شد که افزایش قیمت چندانی برای شب عید به وجود نیاید، اما مقدار زیادی از میوه‌ها در انبارها باقی بماند که احتمال فاسد شدن آنها وجود دارد. ظاهراً مسئولان وزارت جهاد کشاورزی از ترس اینکه با تزریق کردن این مقدار میوه به بازار قیمت آن را شب عید از این مبلغی که هست هم کمتر کنند قصد دارند بعد از پایان تعطیلات مقداری از این میوه‌ها را معدوم‌سازی کنند. وزارت جهاد کشاورزی که پیش از این سابقة معدوم‌سازی ۱۷۰۰ تن سیب‌زمینی را در کارنامة خود دارد، این بار به دلیل عدم پیش‌بینی مناسب بازار مجبور به این معدوم‌سازی شده و به نظر می‌رسد بعد از پایان تعطیلات نوروز بی‌سروصدا این کار را انجام دهد. جالب اینجاست که «ابوالقاسم حسن‌پور» مدیرکل دفتر میوه‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری وزارت جهاد کشاورزی هم تلویحاً این موضوع را تأیید کرده و اعلام نموده که وزارتخانة متبوعش قصد دارد میوه‌های مازاد را فرآوری کند.
جولان میوه‌های خارجی بازار در آستانة نوروز ۹۵
جدا از داستان ذخیره‌سازی بیش از حد میوه، وجود میوه‌های خارجی هم از نکات ضعف تنظیم بازار امسال بود. امسال در میادین میوه و تره‌بار، مقدار زیادی میوة خارجی برای شب عید به فروش رسید که به نظر نمی‌رسد همة آنها از راه قاچاق وارد کشور شده باشد. در این خصوص «صادق خلیلیان» وزیر سابق جهاد کشاورزی معتقد است که دولت روحانی امسال حساب ویژه‌ای برای میوه‌های خارجی مورد نظر خود جهت تنظیم بازار شب عید باز کرده است و برخی از میوه‌هایی که امسال در میادین میوه و تره‌بار دیده شد، قاچاق نبوده و از طریق مبادی رسمی و گمرکات وارد کشور شده است.
وزیر سابق جهاد کشاورزی خاطر نشان کرد که بخشی از میوه‌های خارجی موجود در بازار با مجوز دولت وارد کشور شده‌اند. این مجوزها تحت عنوان ترانزیت به کشورهای دیگر به وارد کنندگان داده شده اما به جای اینکه میوه‌ها از کشور ما به کشورهای دیگر ترانزیت شود، از طریق گمرک وارد بازار داخلی می‌شوند. این اظهارنظر خلیلیان با واکنش «عنایت‌الله بیابانی» قائم مقام «عیسی کلانتری» در خانة کشاورز روبه‌رو شد. بیابانی در مصاحبه‌ای با خبرگزاری رسمی دولت با انتقاد از واردات میوه در دورة وزارت خلیلیان اعلام کرد که واردات ۱۰۰ هزار تن میوة لوکس هیچ اشکالی ندارد و دولت می‌تواند بازار را با این میوه‌های خارجی اداره کند. این اظهارنظر بیابانی به نوعی دیدگاه‌های عیسی کلانتری مشاور معاون اول رئیس‌جمهور و مرد تأثیرگذار حوزة کشاورزی دولت روحانی را نشان می‌دهد.
با این اوصاف به نظر می‌رسد دولت روحانی امسال با پیش‌بینی غلط بازار و چراغ سبز به واردات میوه‌ها، برای سومین سال پیاپی نتوانست نمرة قبولی در تنظیم بازار شب عید بگیرد و با احتمال نابود كردن میوه‌های اضافی نوروز ۹۵ ممکن است ضرر زیادی به تولید ملی و کشاورزان وارد کند.