هفته نامه «نماینده» ؛ سیدشکر خدا موسوی*/ افزایش تعداد مناطق آزاد با شکل و کارکرد فعلی، روش غلطی برای اداره کشور است. متأسفانه امروزه مناطق آزاد در ایران به دروازه ورود کالا تبدیل شده‌اند و به‌جای اینکه سکوی پرش صادرات کشور باشند، بیشتر به سکوی واردات تبدیل شده است.
این شکل توسعه مناطق آزاد نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه باعث می‌شود واردات بیشتری به داخل کشور داشته باشیم. متأسفانه امروز در برخی استان‌ها دیده می‌شود که برخی خودروهای وارداتی اجازه پیدا می‌کنند در کل استان تردد کنند که در صورت ادامه یافتن، تولید داخلی را نیز کاملاً زمین‌گیر می‌کند.
البته ورود بدون حساب و کتاب کالا از این مناطق نیز تولید داخل را با مشکل مواجه می‌کند و بر اشتغال و درآمد مردم تأثیرات سوء می‌گذارد. گویا ماده واحده‌ای در لایحه دائمی شدن احکام برنامه توسعه در حال بررسی است که در صورت تصویب نهایی، محدودیت‌هایی را برای مناطق آزاد ایجاد خواهد کرد. در این صورت بخشی از مزیت‌های مناطق آزاد به مناطق ویژه تسری پیدا می‌کند و تب‌وتاب تبدیل مناطق ویژه به منطقه آزاد در کشور فروکش خواهد کرد.
مجلس و دولت باید بر مناطق ویژه و آزاد با دقت بیشتری نظارت کنند. هر چند در حال حاضر آبادان و خرمشهر منطقه آزاد هستند، اما با نظرسنجی از مردم این شهرها مشخص می‌شود بیش از ۷۰ درصد افراد از وضع فعلی ناراحت‌اند، چون به قشر متوسط و ضعیف جامعه هیچ کمکی نشده است.
تبدیل به منطقه آزاد شدن، فقط بر افرایش قیمت زمین‌ها مؤثر بوده و آن هم به نفع افرادی است که زمین داشته‌اند. در مجموع افراد مستضعف و فقیر که زمین نداشته‌اند از این طریق چیزی عایدشان نشده است، به همین دلیل است که مردم رضایتی از منطقه آزاد شدن آن شهرها ندارند.
از طرف دیگر، اگر مناطق آزاد اقتصادی با یک برنامه‌ریزی دقیق اداره نشود، خودش مرکز قاچاق کالاهای مختلف در کشور می‌شود که امروزه این کار در کشور ما نیز در حال صورت گرفتن است. به این معنا که از داخل مناطق آزاد کالاهای زیادی به بیرون منطقه تسری داده می‌شود.
البته مخالفت من با منطقه آزاد شدن نیست، بلکه معتقدم باید اولویت‌بندی شود. بایستی بررسی شود که منطقه آزاد شدن، در وضعیت رونق اقتصادی و رکود آن منطقه چقدر مؤثر است. اگر واقعاً تأثیر دارد یا تحولی برای معیشت مردم ایجاد می‌کند یا از این طریق رونق اقتصادی صورت می‌گیرد، آن محل را به منطقه آزاد تبدیل کنند. اما اگر جایی مشکل آنچنانی ندارد، چه نیاز هست که منطقه آزاد شود!
در هر صورت دولت باید در یک نگاه کلان کشوری، لیست مناطق آزاد را به صورت صددرصدی برای همیشه ببندد و هر روز به تعداد مناطق آزاد اضافه نکند. این افزایش‌های متوالی به ضرر مملکت است. دولت باید در یک چشم‌انداز ۲۰ یا ۳۰ ساله بررسی کرده و اعلام کند می‌خواهد در کل کشور فلان تعداد منطقه را آزاد اعلام کند. همچنین دولت باید بگوید فلان تعداد منطقه آزاد نیز قبلاً داشته‌ایم و پرونده افزودن به این مناطق را ببندد. هیچ معنایی ندارد که هر روز هر کس دنبال یک داستان جدید است، مدعی شود منطقه‌اش را آزاد کنند. این روش فقط به نفع یک عده خاص تمام شود.
دولت طبق یک نقشه راه دقیق و بر مبنای آینده‌نگری خوب و ایده‌آل، در قالب یک طرح کلان نظراتش را به مجلس ارائه کند ـ مثلاً در برنامه ششم ـ تا مجلس هم موظف شود آزاد شدن مناطق مورد نظر را تصویب کند. البته اشاره به اینکه این اتفاق به لحاظ تبلیغاتی برای افراد خیلی مؤثر است، خالی از لطف نیست. اگر یک نماینده بتواند بگوید که حوزه انتخابیه‌اش را به منطقه آزاد تبدیل کرده است، حتماً تأثیر روانی دارد. اما تلاش هر یک از نمایندگان برای منطقه آزاد کردن یک بخش محدود که می‌خواهند برای منافع خودشان این کار را انجام دهند، مردم را بیشتر متضرر خواهد کرد.
*نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی