به گزارش «نماینده» آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز چهارشنبه گزارش خود در مورد فعالیت های هسته ای ایران را منتشر ساخت. طبق معمول همیشه بخش‌هایی از این گزارش که به فعالیت های ایران در سال ۲۰۰۳ پرداخته بود، باعث ایجاد جنجال در رسانه‌های غربی شده است. مسئله مطالعات ادعایی یک بار دیگر به هسته مرکزی این گزارش تبدیل شده و با وجود اینکه یکی از شروط ایران برای اجرای توافق هسته‌ای بسته شدن این پرونده برای همیشه بوده است، حالا منابع رسانه‌ای غربی بازی جدیدی را در این زمینه آغاز کرده‌اند. مسئولان گفت و گو‌های هسته‌ای در ایران در همان روزی که این خبر در رسانه‌های غربی منتشر شد، اعلام کردند که تا پرونده پی‌ام‌دی و یا همان مطالعات ادعایی بسته نشود، به اجرای برجام نمی‌پردازند. همین مسئله باعث شد نگرانی‌ها در خصوص زمان اجرایی شدن این توافق بین‌المللی بالا برود. با این حال این تازه ابتدای راه است چرا که تعدادی از رسانه‌ها در شرایط کنونی سعی دارند با تغییر موضوع به وجود آمده چنین وانمود کنند که ایران اصلاً توافقی را امضا نکرده که بخواهد به آن پایبند باشد.
نشریه نیویورک پست در گزارش خود دراین‌باره با ادبیات پر شوری نیز به مسئله برجام پرداخته و نوشته است: «توافق هسته‌ای ایران را به یاد دارید؟ همان توافقی که رهبران دنیا بر این عقیده بودند، می‌تواند گذشته فعالیت‌های هسته‌ای ایران را شفاف کند و می‌تواند به راه‌های جدید برای گشوده شدن درهای دیپلماتیک در این زمینه کمک کند؟ صبر کنید! توافق؟ کدام توافق؟ کدام معامله هسته‌ای؟ همان‌طور که سخنگوی وزارت امور خارجه بیان کرده برجام، یا برنامه جامع اقدام مشترک نه یک توافق است، نه یک عهدنامه و نه حتی سندی که به امضای ایران رسیده باشد. این تازه اول ماجرا است چرا که یوکیانو آمانو، رییس سازمان بین‌المللی انرژی اتمی بیان کرده که این سازمان قادر به سنجیدن فعالیت‌های پیشین ایران در حوزه هسته‌ای و اینکه آیا این فعالیت‌ها صلح‌آمیز بوده‌اند و یا نه، نیست.
این مسئله نه‌تنها تهران را با شوک مواجه کرده بلکه در آمریکا نیز باعث ایجاد شوک جدیدی در بین جمهوری خواهان مخالف توافق شده است. بر اساس این گزارش، ایران بارها اعلام کرده است که تا پرونده پی‌ام‌دی و یا مطالعات ادعایی بسته نشود، برجام را اجرایی نمی‌کند و حالا این جمهوری خواهان هستند که اعلام می‌کنند در شرایطی که ایران هیچ سندی را امضا نکرده، چطور می‌توان گفت توافق هسته‌ای، یک توافق قانونی و رسمی است؟ نشریه اگزماینر نیز در این رابطه نوشته است: وزارت امور خارجه آمریکا اعلام نکرده است که در صورتی که ایران اجرای برجام را متوقف کند، چه اقداماتی را در نظر خواهد گرفت. مسئولان آمرکیایی حتی از اظهار نظر در مورد روند برداشته شدن تحریم‌های ایران در صورتی که اجرای برجام متوقف شود نیز خودداری کرده‌اند. در این گزارش آمده است: درست در روزی که عراقچی معاون وزیر امور خارجه ایران اعلام کرد که در صورت بسته نشدن پرونده پی‌ام‌دی، ایران اجرای برجام را متوقف می‌سازد، یوکیانو آمانو رییس سازمان بین‌المللی انرژی اتمی نیز اعلام کرد که هنوز مشخص نیست ایران تا چه حد فعالیت‌های اعلام نشده هسته‌ای و همچنین مواد اعلام نشده غنی‌سازی شده در اختیار دارد. این صحبت آمانو که بیشتر از اینکه علمی باشد، سیاسی به نظر می‌رسد، اجرای توافق را ممکن است برای ماه‌ها به تعویق بیندازد هرچند اگر کمی نگاه منفی‌گرایانه به این ماجرا داشته باشیم، این مسئله می‌تواند به معنای اجرایی نشدن قرارداد هسته‌ای نیز باشد. آمانو همچنین در گزارش خود در روز چهارشنبه گذشته بار دیگر به فعالیت های ایران در سال ۲۰۰۳ اشاره کرده و در این گزارش مدعی شده است: «ایران پیش از سال ۲۰۰۳ برخی اقدامات تحقیق و توسعه در زمینه سلاح‌های اتمی انجام داده است، اما بعد از سال ۲۰۰۹، نشانه‌هایی از فعالیت‌های مشکوک هسته‌ای ایران وجود ندارد.» این مسئله اما به معنای رای ندادن شورای حکام به بسته شدن پرونده فعالیت های هسته ای ایران در سالهای قبل نیست.
مطالعات ادعایی و نقش سرویس‌های جاسوسی آمریکا
پیش از این توافقنامه‌ای موسوم به مدالیته میان ایران و آژانس به امضا رسید که بر اساس آن آژانس تمام ابهامات خود را در ۷ محور به ایران ارائه داد و مقرر شد اگر ایران به این موارد پاسخ داد و انحرافی مشاهده نشد، پرونده ایران به حالت عادی در بیاید. بعد از این ماجرا بود که آمریکایی‌ها هر زمان که پرونده به سمت بسته شدن در آژانس می‌رفت با ادعایی جدید زمینه لازم برای باز نگه داشتن این پرونده را محیا می‌کردند. یک روز اسناد به دست آمده از جاسوسان و سرویس‌های اطلاعاتی غرب و صهیونیست‌ها محل ادعاهای جدید می‌شد و روز دیگر ادعاهای واهی مطرح شده توسط گروهک تروریستی منافقین. بعد از توافق هسته‌ای ایران با غرب، قرار بر این شد که آژانس با بررسی تمام ادعاهایی که تاکنون مطرح کرده بود، یک‌بار برای همیشه این ادعاها را کنار گذاشته و پرونده پی‌ام دی و یا مطالعات ادعایی برای همیشه بسته شود. در شرایطی که همیشه این آمریکا بوده است که مسئولان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را وادار به مطرح کردن ادعاهای جدید می‌کرده است، به نظریم رسد در شرایط فعلی و زمانی که ایران دست به از رده خارج کردن تعداد زیادی از سانتریفیوژهای خود در مراکز مهم صنعتی‌اش کرده است، باز هم آمریکا سعی دارد راهی برای باز ماندن این پرونده و اعمال فشار بیشتر بر ایران باز بگذارد.
مسئله‌ای که مسئولان سیاست خارجی کشورمان نیز بیان کرده‌اند این است که این آژانس نیست که باید این پرونده را برای همیشه کنار بگذارد، بلکه این شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است که باید در جلسات آینده خود این پرونده را ببندد و تا زمانی که این جلسات برپا نشده، گزارش آمانو دراین‌باره مؤید هیچ نکته‌ای نیست. با این حال نمی‌توان از نقش این گزارش در تصمیم نهایی شورای حکام به سادگی عبور کرد و باید منتظر ماند تا مشخص شود هدف واقعی غرب از بیان این ادعاهای جدید و سنگ‌اندازی در مسیر عادی سازی روند پرونده هسته‌ای ایران چیست.
بر اساس اذعان آمانو، ایران بی‌سابقه‌ترین دسترسی‌های هسته‌ای و نظامی را به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داده است تا آژانس در نهایت پرونده بهانه‌جویی پی‌ام‌دی را ببندد. این موضوع یعنی مختومه شدن پی‌ام‌دی با این حال مدیرکل آژانس اعلام کرده است که گزارش او درباره پی‌ام‌دی نه سیاه است و نه سفید. او همچنین گفت در گزارش خود درباره پی‌ام‌دی نظر قطعی نخواهد داد! بستن پرونده اما از دیگر سو به تصمیم شورای حکام نیاز دارد و با اینکه گزارش مدیرکل مهم است اما بستن پرونده از اختیار اعضاست نه مدیرکل و از طرفی هم کشورهای ۱+۵ طبق برجام متعهد هستند که قطعنامه‌ای را با هدف بستن موضوع به شورای حکام ارائه دهند. به نظر می‌رسد قرار است آمانو نتیجه نهایی را بر عهده اعضای شورای حکام بگذارد تا حتی در دقایق پایانی نیز مطمئن شود که توانسته اهداف روسای آمریکایی‌اش را در این پرونده اجرایی سازد.