به گزارش «نماینده»، در روزهای پسا برجام کشورمان نیز متعهد به انجام برخی موارد شده است تا زمینه رفع تحریم‌ها آماده شود که مسئله سانتریفیوژها، تبادل اورانیوم غنی شده با کیک زرد و تغییر ماهیت رآکتور اراک از مهمترین موارد آن است.
در همین راستا برای روشن شدن برخی مسائل با "بهروز کمالوندی" سخنگوی سازمان انرژی اتمی به گفت‌‌وگو پرداختیم.
این روزها در مورد جمع‌آوری سانتریفیوژها مسائلی مطرح می‌شود، بفرمایید اکنون جمع‌آوری سانتریفیوژها یراساس چه برنامه و دستوری صورت می‌گیرد؟
کمالوندی: کار جمع‌آوری سانتریفیوژها نسبت به موارد دیگر برجام بیشتر زمان می‌برد و به دلیل زمانبر بودن جمع‌آوری بخشی از سانتریفیوژها بعد از ابلاغ برجام آغاز شده است. بخش مهم جمع‌آوری سانتریفیوژها مربوط به سانتریفیوژهای فعال است که بلافاصله بعد از تعیین تکلیف PMD آن را مشخص می‌کنیم لذا اکنون تنها سانتریفیوژهایی که فعال نیستند و تعدادشان هم بسیار بیشتر است، جمع‌آوری می‌شود، این یعنی اینکه تمرکز ما بر جمع‌آوری سانتریفیوژهای غیرفعال است.
البته تصمیم نداریم تمامی سانتریفیوژهای فعال را جمع‌آوری کنیم، سانترفیوژهای فعال چیزی حدود ۳۰۰۰ عدد است که جمع‌آوری می‌شود زیرا حدود ۱۰ هزار سانتریفیوژ به بالا عملا طی سال‌های گذشته کار نکرده‌اند و ما اکنون به آرامی و با دقت این سانتریفیوژها را جمع‌آوری می‌کنیم، بدون آنکه آنها را تحت محدودیتی که مدنظر آژانس است، قرار دهیم.
اگر بخواهیم بگوییم در رابطه با سانتریفیوژها تعهد جمهوری اسلامی ایران از چه زمانی است باید بگوییم که بعد از برجام در واقع این کار همزمان با دو موضوع رآکتور اراک و تبادل کیک زرد با مواد غنی شده انجام می‌شود.
اکنون اما و اگرهای خاصی در مورد سانتریفیوژها مطرح می‌شود، در این مورد هم توضیحاتی بفرمایید؟
کمالوندی: نمی‌دانم انگیزه برخی از ابراز سخنانی در مورد سانتریفیوژها چه چیزی است اما این امر یک چند صدایی را به خارج از کشور منعکس می‌کند که به نفع کشور نیست. اشخاص مسئول اکنون کار خود را انجام می‌دهند و افرادی هم که بنا بر دلسوزی و یا تکلیف نظارتی مسائلی را مطرح می‌کنند و تا جایی که مطالب براساس واقعیت باشد، هیچ‌گونه ایرادی ندارد.
اما بعضا مطالبی در فضای رسانه‌‌ای گفته می‌شود که متأسفانه هیچ کدام از آنها صحت ندارد، روز گذشته از قول شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی مطلبی در رسانه‌ها مطرح شد زمانی که بنده با خسروی معاون مطبوعاتی شمخانی صحبت کردم وی تصریح کرد که دبیر شورای عالی امنیت ملی پاسخ دو خبرنگار را به طور همزمان داده که یکی در رابطه با مسئله سوریه بوده و دیگری در رابطه با سانتریفیوژها و زمانی که شمخانی در پاسخ به سوال سوریه اعلام کرده همینطور است، رسانه پرسشگر یا به صورت برداشت اشتباه و یا اینکه خدای ناخواسته براساس عمد مطلب را طور دیگری منعکس کرده است.
در هر دو صورت این امر قابل رسیدگی است زیرا موضوع سانتریفیوژها به دلیل اهمیت و انعکاس بسیار گسترده‌ای که در فضای داخلی و خارجی دارد باید بیشتر مورد دقت و توجه خاص قرار گیرد.
با مقایسه تمامی مصاحبه‌های بنده که طی دو روز گذشته حداقل با ۲۰ خبرگزاری انجام شده است کاملا متوجه می‌شوید که کوچکترین اختلافی میان سخنانم وجود ندارد زیرا به دلیل اهمیت موضوع بنده بسیار با دقت مطالب را عنوان کرده‌ام اما متأسفانه افراد غیرمسئول و یا اشخاصی مغرض مطالبی را عنوان می‌کنند که به نفع کشور نیست.
کار جمع‌آوری سانتریفیوژها از تبادل کیک زرد با مواد غنی شده و باز طراحی راکتور آب سنگین اراک بیشتر زمان می‌برد و اگر بخواهیم بخشی از آن را به بعد از اعلام نتایج PMD موکول کنیم آن وقت خودمان به بحث ادامه تحریم‌ها بیشتر کمک کرده‌ایم و افرادی که این گونه مسائل را مطرح می‌کنند شاید به اهمیت تحریم توجهی نمی‌کنند.
در نامه مقام معظم رهبری که کاملا براساس یک کار کارشناسی دقیق مطالب بیان شده است ایشان برای سانتریفیوژها هیچ محدودیتی قائل نشدند و تنها به آن دو مورد دیگر اشاره فرموده‌اند زیرا جمع‌آوری سانتریفیوژها هم زمانبر بوده و هم قابلیت برگشت‌پذیری سریعتری نسبت به راکتور اراک و یا کیک زرد دارد.
حتی ما می‌توانیم در برگشت‌پذیری سانتریفیوژها بجای استفاده از نسل اول که اشکالات عدیده‌ای دارد از سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر استفاده کنیم. رسانه‌ها در این دو ماه با یک دقت خاصی به ویژه در بحث فنی، اجازه دهند که مرجع انتشار اخبار سازمان انرژی اتمی ایران باشد و ما نیز قول می‌دهیم تمامی مطالب‌های لازم را به اطلاع افکار عمومی برسانیم.
البته گاهی بنا به مصالحی که بازهم به نفع کشور است بیان برخی مطالب را به زمان دیگری موکول می‌کنیم اما این بدان معنا نیست که مردم را محرم نمی‌دانیم، طبیعت برخی کارها، معاملات و اقدامات طوری است که حداقل باید تا مدت زمانی ترتیبات آن امر محرمانه بماند اما این قول را از سوی سازمان انرژی اتمی ایران می‌دهیم که اطلاعات دقیق و تکمیلی را به در زمان مناسب خودش بیان کنیم.
در مورد مسئله PMD اکنون در چه سطحی از گفت‌وگوها با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار گرفته‌ایم؟
کمالوندی: نقشه راه دارای ایستگاه‌هایی است و ایستگاه آخر برای اتمام کار ۱۵ اکتبر بود که ما باید آخرین اقدامات و اطلاعات را تا آن زمان به سازمان انرژی اتمی ارائه می‌کردیم و بعد از آن آژانس در صورت وجود نارضایتی از اقدامات جمهوری اسلامی ایران مراتب را اعلام می‌کرد اما روز بعد از ۱۵ اکتبر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که ایران تمامی اقدامات خود را به موقع انجام داده است.
اکنون تنها تکمیل گزارش از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باقی مانده که معمولا این گزارش دو هفته قبل از نشست شورای حکام باید اعلام شود اما روز پایان این امر ۲۴ آذر یعنی ۱۵ دسامبر است و گزارش نهایی باید در این روز ارائه شود البته یک هفته قبل از این تاریخ یک جلسه جمع‌بندی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهیم داشت تا تمامی موارد را بار دیگر بررسی کنیم و این امر وابسته به آن است که آژانس بتواند کار خود را زودتر انجام دهد.
شاید بتوان این زمان را عقب‌تر آورد اما از زمان برگزاری این جلسه یک هفته بعد آژانس باید گزارش خود را اعلام کند.
لغو تحریم‌ها به نظر شما با اتمام گزارش آژانس تمام می‌شود و یا اینکه زمانبر خواهد بود؟
کمالوندی: در مورد لغو تحریم‌ها یکسری تعهداتی طرف مقابل داشته است که تلقی بنده این است که آنها تعهدات خود را انجام داده‌اند البته وزارت امورخارجه باید این امر را تأیید کند، نامه‌هایی باید از سوی رئیس جمهور آمریکا و اتحادیه اروپا برای برداشته شدن تحریم‌ها صادر می‌شده که اکنون صادر شده است.
با این تفاوت که تاریخ اجرای آن زمانی است که آژانس اعلام کند ایران تمام اقدامات خود را انجام داده البته گزارش آژانس برای این امر یک محتوای کمیتی دارد یعنی در آن تعداد سانتریفیوژها و ... اعلام شده است، پیش بینی ما این است که اگر گزارش آژانس به موقع ارائه شود حدود ۲ تا ۳ هفته و حداکثر تا ۴ هفته بعد از گزارش زمان نیاز است تا کارهای بعدی انجام شود البته اگر این گزارش مدتی زودتر از زمان خود ارائه شود ما این آمادگی را برای خود ایجاد کرده‌ایم که بتوانیم بلافاصله بعد از گزارش آژانس و نشست شورای حکام و اعلام بسته شدن پرونده هسته‌ای ایران ظرف مدت ۲۰ تا ۳۰ روز کارهای باقی مانده را انجام دهیم.
طی این پیش‌بینی روزهای اول سال جدید میلادی و اواسط دی ماه زمان اجرای لغو تحریم‌ها خواهد بود.
آیا مکان جلسه جمع‌بندی مشخص شده است؟
کمالوندی: هنوز در مورد مکان تشکیل جلسه جمع‌بندی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصمیم‌گیری نشده است و این امر ظرف روزهای آینده مشخص خواهد شد.
آیا در مود بازرسی‌ها نیز از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مطالبی عنوان شده است؟
کمالوندی: ما بازرسی‌های بسیار محدود و کمی البته نه به معنای بازرسی‌های فرا پادمانی داریم، بازرسی‌های معمولی که براساس توافق JPA و یا برنامه مشترک با اژانس و نه برنامه جامع اقدام مشترک ایران و ۱+۵ خواهیم داشت زیرا ما هنوز به این برنامه جامع اقدام مشترک ورود پیدا نکرده‌ایم.
مسائلی در مورد همکاریهای ما با کشور ژاپن بیان شده بود، حال چه زمانی ما با دو کشور چین و ژاپن عملا وارد این همکاری‌ها خواهیم شد؟
کمالوندی: از ماه‌های گذشته یک فضای بازی بوجود آمده است که ظاهرا از آثار برجام است، از بسیاری از کشورها با ما ارتباط برقرار کردند چه درطول جلسات اجلاس عمومی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کشورهای اروپایی و جنوب شرق آسیا از جمله ژاپن و کره صحبت‌هایی انجام شد.
صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی هم اخیرا سفری به ژاپن داشت و طی آن دیداری با نخست وزیر ژاپن داشتن و ما می‌توانیم در زمینه هسته‌ای با کشور ژاپن کارهای گسترده‌ای انجام دهیم، فعلا در زمینه ایمنی تفاهم‌هایی میان دو کشور انجام شده است البته این همکاری‌ها باید گسترش پیدا کند، همانطور که می‌دانید ایمنی یک موضوع بسیار مهم در صنعت هسته‌ای است و با ایمنی کارخانه‌ها و یا مجتمع‌های صنعتی کاملا متفاوت است زیرا آثار آن محدود به همان کشور نخواهد بود مانند ذرات هسته‌ای فوکوشیما که در سواحل آمریکا هم دیده شد.
ژاپنی‌ها تجربه خوبی در زمینه ایمنی هسته‌ای دارند و قرار است با یکدیگر همکاریهای خوبی داشته باشیم و ظرف ماه‌های آینده قراردادهای دو جانبه‌ای ما مشخص می‌شود.
آیا عقد قرارداد رسمی هم در ماه‌های آتی بسته خواهد شد؟
کمالوندی: برای امضای یک قرارداد باید رفت و آمد بسیاری انجام شود تا بتوان زمینه‌های آن را فراهم کرد، ما نیز اکنون تقریبا این مراحل را طی می‌کنیم تا زمینه‌های آن آماده شود، البته با کشور چین وارد فاز قراردادی جدیدی خواهیم شد که شروع آن موکول به امضای سند رسمی است. تمامی کشورها با آن موافقت کرده‌اند و تنها امضای آن توسط وزرای خارجه کشورها باقی مانده است.
قرارداد تجاری را با کشور چین خواهیم بست البته قراردادهای تجاری در رابطه با راکتور تحقیقاتی یک سایت هسته‌ای معمولا زمانبر بوده و فازهای آن بخش‌های مختلفی دارد به طور مثال در مورد نیروگاه جدید بوشهر ما حداقل ۲۸ فقره قرارداد و ضمائم به دلیل اهمیت، گستردگی و پیچیدگی آن داشتیم اما در هر صورت ما وارد این فازها شده‌ایم و حال می‌توانیم با کشور چین در این موارد روابط خوبی داشته باشیم.
اگر با کشور ژاپن هم یادداشت تفاهمی در رابطه با مسائل ایمنی بسته شود، کار خواهیم کرد اگرچه موضوعات دیگری هم وجود دارد، با کره جنوبی هم ممکن است در زمینه نیروگاهی کار کنیم البته برخی کشورهای اروپایی هیئت‌هایی را به کشورمان فرستاده‌اند و آنها نیز از ما برای سفر به آن کشورها دعوت به عمل آورده‌اند که اطلاعات این سفرها را در روزهای آینده اعلام خواهیم کرد.