به گزارش «نماینده»، قرآن كريم از زبان حضرت ابراهيم خليل (ع) چنين نقل می‌كند: پروردگارا، مرا برپا‌كننده نماز قرار ده، و از فرزندانم (نيز چنين فرما)، پروردگارا دعاى مرا بپذير. (ابراهيم، ۴۰). اين مساله آن‌قدر براي ابراهيم (ع) اهميت دارد كه بعد از درخواست از خدا، دوباره می‌فرمايد اين درخواست مرا اجابت كن. در جايي ديگر خداوند از ويژگي منافقان، تنبلي در نماز می‌داند: همانا منافقان، خدا را فريب می‌دهند در حالي كه خداوند، آنان را فريب می‌دهد. و هنگامي كه براي نماز برمي‌خيزند با سستي و تنبلي، و براي نشان دادن مردم، نماز می‌خوانند. و خدا را فقط اندكي ياد می‌كنند. (نساء: ۱۴۲). در اين ميان توجه به نماز صبح در آيات و روايات نيز مشاهده می‌شود؛ چنانچه قرآن كريم می‌فرمايد: نماز را از زوال خورشيد، تا نهايت تاريكي شب، (نيمه شب) برپادار و همچنين قرآن فجر (نماز صبح) را؛ چرا كه قرآن فجر، مورد مشاهده (فرشتگان شب و روز) است. (اسراء، ۷۸). طبق رواياتي در ذيل آيه شريفه وارد شده است، مقصود از «قرآن الفجر» نماز صبح است و اين روايات را دانشمندان شيعه و اهل تسنن نقل كرده‌اند. در بياني رسول خدا صلي‌ا... و عليه وآله می‌فرمايند: كسي كه نماز صبح نخواند قرآن از او بيزار است. هركه نماز ظهر بجا نياورد پيامبران الهي از او بيزارند. ، هركه نماز عصر را ترك كند فرشتگان از او بيزار است. هر كه نماز مغرب نخواند دين از او بيزار است و هر كه نماز عشارا ترك كند خداي جهان از او بيزار است. (اسرار الصلوه/ص۳۴). حضرت مهدي (ع) به يكي از مشتاقان ديدارش كه به زيارت آن حضرت موفق شده بود فرمود: از رحمت خدا دور است كسي كه نماز صبح را چندان تاخير بيندازد تا ستاره ها ناپديد شوند و نماز مغرب را به حدي تاخير بيندازد تا ستاره ها ظاهر شوند (حق اليقين/ص۳۰۲). حال در اين ميان اين سوال پيش مي‌آيد كه براي اينكه صبح براي نماز بتوانيم راحت بلند شويم و اين فريضه به بهترين شكل انجام شود چه كنيم؟ خواندن نماز صبح در اول وقت آن شايد از نمازهاي ديگر مشكل تر باشد؛ چرا كه كندن از رختخواب گرم و لذت خواب در ابتداي راه سخت است ولي نمازگزار می‌تواند با كمي تمرين و ممارست از منافع سحر و صبح بهره مند شود و از فيض نماز اول وقت (بالاخص نماز صبح) بي‌نصيب نماند. پيامبر خدا (ص) فرمودند: هيچ بنده اي نيست كه به اوقات نماز و مواضع خورشيد اهتمام ورزد مگر اينكه آسودگي در هنگام مردن و از بين رفتن غم و اندوه ها و نجات از آتش را برايش ضمانت كنم (ميزان الحكمه / ج ۷ / ص ۳۱۲۹). يكي از راه هايي كه می‌توان با توجه كردن به آن از خواب صبح دل بكنيم و توجه ويژه به نماز بالاخص نماز صبح پيدا كنيم اين است كه كمي فكر كنيم و درباره نعمت هاي خداوند بينديشيم... يكي از نعمت‌هايي كه به ما ارزاني شده، خواب است... خواب و استراحت يكي ديگر از نعمت هاي خداوندي است كه ما از آن غافل هستیم. اميدواريم خداوند توفيق شكر‌گذاري نعمت‌هايش را به ما عنايت بفرمايد. چنانچه قرآن كريم درباره شب و استراحت در آن می‌فرمايد: و خواب شما را مايه آرامشتان قرار داديم، و شب را پوششى (براى شما) (نبأ، ۱۰). اگر انسان واقعا نسبت به الطاف و نعمت‌هاي خداوند توجه داشته باشد و بداند كسي كه قرار است به هنگام نماز با وي صحبت كند هماني است كه ما را از نيستي به دنيا آورده و تمامي نعمت هاي خود را نيز بر ما ارزاني داشته تا به نهايت كمال و درجات بالاي بهشتي دست پيدا كند. او هماني است كه اختيار كمي و زيادي روزي ما را دارد؛ هماني است كه مرگ و زندگي ما در يد قدرت اوست و... با اين حال آيا نسبت به نماز با بي‌حالي برخورد خواهيم كرد يا آنكه سر از پا نشناخته و با تمام وجود به اقامه نماز عاشقانه خواهيم پرداخت؟

 سوالي كه بي‌پاسخ مي‌ماند

من از شما سوال می‌كنم آيا در مواقعي كه قرار است صبح زود از خواب بلند شويم نيز نمي توانيم از خواب بلند شويم؟ مانند مواقعي كه براي رفتن به كوه و گردش با دوستان خود صبح زود برنامه ريزي كرده ايم! يا مثلا امتحان داريم! آيا تاكنون فكر كرده‌ايد چرا وقتي با دوستمان قرار داريم فورا بيدار می‌شويم و چه بسا بدون كوك كردن ساعت و از مدت ها قبل از ساعت قرار خود به خود بيدار مي‌شويم و هيچ چيزي مانع بيدار شدن ما نمي شود اما هنگامي كه می‌خواهيم نماز بخوانيم و با خدا صحبت كنيم و قرار ملاقات با خدا داريم اينطور نيستيم و هر كاري می‌كنيم بيدار نمي شويم و اگر بيدار شويم دوباره می‌خوابيم؟ مي دانيد مشكل ما چيست؟ مشكل اين است كه ما به قراري كه با دوستمان داريم بيشتر معرفت داريم و رابطه با دوستان را بيشتر دوست داريم تا نسبت به خداوند!! وقتي ياد دوست را در ذهن خود كوك می‌كنيم بدون ساعت بيدار مي‌شويم ولي وقتي ياد خدا را در خود كوك مي‌كنيم نمي‌توانيم بيدار شويم. اين يك مشكل فني ايماني است. تمام كساني كه صبح بيدار مي‌شوند و كساني كه حتي قبل از صبح بيدار مي‌شوند و نماز شب مي‌خوانند اينها با ساعت بيدار نمي‌شوند. ساعت كمك مي‌كند ولي ساعت به انسان انگيزه نمي‌دهد. دستگاه انگيزشي انسان را فقط و فقط خدا تحريك می‌كند. تا معرفت و محبت خدا در دل انسان كوك نشود انسان نمي‌تواند بيدار شود. ما اگر می‌خواهيم صبح بيدار شويم اول بايد عشق خدا را در خودمان كوك كنيم و بعد البته رعايت مواردي هم می‌تواند كمك كار باشد. راهكارها و دستور العمل هايي در ضمن روايات از سوي پيامبر (ص) و ائمه (ع) به ما رسيده است كه آنها نيز بهترين راهكار براي به موقع بيدار شدن جهت اقامه نماز صبح خواهند بود. امام صادق (ع) از پيامبر گرامي اسلام (ص) نقل می‌كند: «هر كس كه بخواهد شب براي عبادت برخيزد؛ چون در بستر خود خوابيد بگويد: (بسم‌ا...) بار خدايا مرا از مكر خود آسوده مدار، ياد خودت را از خاطرم مبر و مرا در گروه غافلان قرار مده، من در فلان ساعت برخيزم. محققا خداي متعال براي او فرشته اى می‌گمارد كه او را همان ساعت بيدار كند [كليني، محمد بن يعقوب، كافي، محقق، مصحح غفارى، على اكبر، آخوندى، محمد، ج ۲، ص ۵۴۰]. در ادامه به بيان نكاتي در اين امر مي‌پردازيم: ۱- هر چه معده در هنگام خواب شب سبك باشد، به هنگام صبح راحت‌تر مي‌توانيد از خواب برخيزيد. حضرت عيسي(ع) مي‌فرمايد: اي بني اسرائيل! پرخوري نكنيد؛ زيرا هر كه زياد بخورد، زياد مي‌خوابد و هر كه زياد بخوابد، كمتر نماز می‌خواند و هر كه كمتر نماز بخواند، در زمره غافلان قلمداد می‌شود (اسرار نماز، محسن قرائتي). ۲- بدن انسان به‌ويژه در شب به خواب كافي نياز دارد و اگر اين نياز برطرف نشود در كار روزانه و... ايجاد خلل می‌كند. شب نشيني ها و خوابيدن ديرهنگام در بيدار نشدن براي نماز يا كسالت در آن بسيار موثر است. معمولا كساني كه تا ديروقت بيدارند، نمي توانند نماز صبح را بجا آورند. اگر هم بيدار شوند طبيعي است كه نمازي با كسالت و خواب آلودگي بخوانند. حضرت علي(ع) درباره آيه «اي كساني كه ايمان آورده‌ايد در حال مستي به نماز نزديك نشويد تا بدانيد چه می‌گوييد» پرسيدم. فرمودند: شما را از خواب آلودگي و چرتي است كه نمي گذارد بدانيد در ركوع و سجود و تكبيرتان چه می‌گوييد. (همان/ ج ۷ / ص ۳۱۲۹) . بنابر اين دير خوابيدن در شب ما را از درك لذت هاي معنوي در سحر و نماز محروم می‌كند. ۳-همانطور كه انجام عبادت ايمان را افزايش می‌دهد، گناه نيز ايمان فرد را سست كرده و توفيق عبادت را از فرد می‌گيرد. بر اين اساس بايد انسان از گناه خود توبه حقيقي نمايد تا به انجام عبادت موفق شود. پيامبر خدا(ص) می‌فرمايند: نيكي را نور دل و آرايه (زيباي و روشناي) رخسار و نيروي كار يافتم و بدي و گناه را سياهي دل و سستي در كار و زشتي چهره (ميزان‌الحكمه/ج۳/۱۱۴). 

 آيه‌اي كه معجزه مي‌كند

امام صادق (ع) می‌فرمايد: «هيچ كس نيست كه (آيه) آخر سوره كهف «قلْ إِنّما أنا بشرٌ مِثْلكمْ يوحى إِلي أنّما إِلهكمْ إِلهٌ واحِدٌ فمنْ كان يرْجوا لِقاء ربِّهِ فلْيعْملْ عملاً صالِحاً و لا يشْرِك بِعِبادهِ ربِّهِ أحدا» را هنگام خوابيدن بخواند، مگر اينكه در هر ساعتى كه بخواهد از خواب بيدار شود.»