به گزارش «نماینده»، قانون تعیین تکلیف فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی در تاریخ ۲.۷.۸۵ بە تصویب مجلس و در تاریخ ۱۲.۷.۸۵ بە تأیید شورای نگهبان رسید، این قانون به منظور اصلاح ماده ۹۷۶ قانون مدنی ایران ارائه شد.
**چرایی ارائه و رد طرح اعطای تابعیت به فرزندان حاصل ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی
یکی از مسائل مهم و بحث‌برانگیز، اختلافی است کە در قواعد مربوط بە تابعیت بین زن و مرد وجود دارد؛ ماده ۹۷۶ قانون مدنی فزندانی را ایرانی دانسته است کە دارای پدر ایرانی‌اند و این یعنی پذیرش سیستم خون با نسب پدری، از سوی دیگر پاره‌ای از زنان ایرانی با رعایت حکم مندرج در ماده ۱۰۵۹ و نیز رعایت یا عدم رعایت قاعده مقرر در ماده ۱۰۶۰ بە نکاح مردان خارجی درآمده‌اند و دارای فرزندان شده‌اند کە گرچه ممکن است بعضا با طی طریقی تابیعت ایرانی بە دست آورده باشند، اما در واقع فاقد تابعیت ایرانی‌اند.
این مساله‌ای بود که سبب شد طرح اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی پس از بررسی‌های فراوان در کمیسیون‌ها و صحن علنی مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۲۷ .۲. ۱۳۹۱ بە تصویب مجلس شورای اسلامی برسد اما پس از ارسال بە شورای نگهبان، سخنگوی شورای نگهبان آن را مغایر با قانون اساسی دانست و جهت اصلاح بە کمیسیون حقوقی قضایی ارجاع شد.
شورای نگهبان ایراد را متوجه تبصره «۳» الحاقی دانست. براساس ایراد مذکور، این تبصره دارای بار مالی برای دولت بوده و طریق جبران هزینه‌های آن نیز در طرح مشخص نگردیده است و لذا مصوبه مغایر اصل هفتادوپنجم قانون اساسی ۱ اعلام شد، این در حالی بود که طی چند روز گذشته طرح اعطای تابعیت به فرزندان حاصل ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی، با دو فوریت در صحن علنی مجلس مطرح و از مجموع ۲۰۳ نماینده حاضر با ۱۴۰ رأی موافق، ۳۶ رأی مخالف و ۷ رأی ممتنع به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.
با توجه به اهمیت این مسئله طی گفت‌وگویی با «محمدعلی اسفنانی» به بررسی حقوقی و لزوم تصویب این طرح پرداختیم که متن این گفت‌وگو به شرح زیر است.
**طرح اعطای تابعیت به فرزندان حاصل ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی تکلیف کودکان بی‌هویت را روشن می‌کند
اسفنانی در گفت‌وگو با خبرگزاری میزان، در ارتباط با طرح اعطای تابعیت به فرزندان حاصل ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی گفت: چنانچه زن ایرانی با تبعه خارجی ازدواج کند طبق مقررات قانونی در جمهوری اسلامی ایران، تابعیت شوهر به وی تحمیل می‌شود و بر اساس قواعد آمره تابعیت فرزندان حاصل از این ازدواج تابعیت ایرانی نمی‌گیرد.
وی ادامه داد: در طرح اعطای تابعیت به فرزندان حاصل ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی، اعطای تابعیت به فرزندانی که از مادر ایرانی متولد می‌شوند طبق قانون منوط به این است که افرادی است که ۱۸ سال در ایران زندگی کرده باشد و در این صورت می‌توانند درخواست خود را به وزارتخارجه تقدیم کنند که با طرح دولت تابعیت آنها پذیرفته می‌شود.
سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس افزود: تشریفات تابعیت در کشور ما و کشورهای مختلف بسیار پیچیده است و مقررات تابعیت در کشورها به راحتی قابل تغییر نیست و نهایتا سعی می‌شود آنچه که مصوب شده مورد دفاع قرار بگیرد، اما با وجودی که قانون تابعیت ایران مصوب ۱۳۱۰ متقن است اما در یک مورد به نظر می‌رسد از جامعیت برخوردار نیست و آن قانون مربوط به ازدواج زن ایرانی با اتباع خارجی است.
اسفنانی تصریح کرد: درحال حاضر تعدادی از زنان ایرانی با مردان خارجی ازدواج کردند که فرزندان آنها به دلایل موجود در قانون مدنی و قوانین جاری کشور تابعیت ایرانی ندارند؛ چرا که سیستم خون برای اخذ تابعیت ایرانی ملاک عمل قرار می گیرد.
سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس گفت: طرح اعطای تابعیت به فرزندان حاصل ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی تکلیف کودکان و فرزندان شهدای غیرایرانی تکلیف و وضعیت فرزندان شهدایی که به‌عنوان داوطلب از حرم حضرت زینب (س) دفاع کرده و یا در مقابله با داعش به شهادت رسیدهاند را روشن می‌کند.
وی با بیان اینکه وضعیت تابعیت و هویت فرزندان زنان ایرانی که با مردان خارجی ازدواج کرده‌اند، مشخص نیست، تصریح کرد: ضرورت دارد درخصوص تعیین تابعیت فرزندان زنان ایرانی با مردان خارجی و همچنین فرزندان شهدای غیرایرانی قانون جامع و کاملی تدوین شود تا مشکلات به صورت اساسی حل شوند، بنابراین باید طرح اعطای تابعیت به فرزندان حاصل ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی با دقت فراوان بررسی شود.
اسفنانی تاکید کرد: فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی، امکان برخورداری از امکانات و تحصیلات را ندارند، و عدم توجه به این مسئله آسیب‌های اجتماعی برای کشور در پی خواهد داشت.
سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی ادامه داد: ما در طرح اعطای تابعیت به فرزندان حاصل ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی به دنبال روشن کردن دوضعیت هویتی و اشتغال فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی است، چرا که یکی از معضلات فعلی در این حوزه؛ فرزندان بلاتکلیف رها شده‌ای هستند کە در موارد بسیاری مشخص نیست پدران این کودکان در کجا هستند و این کودکان بدون هیچ سندی بلاتکلیف رها شده‌اند.
اسفنانی در پایان خاطرنشان کرد: فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیر ایرانی (بخصوص مردان افغانی) دغدغه شناسنامه‌دار شدن، کسب تابعیت، تحصیل و اشتغال دارند، بنابراین طرح اعطای تابعیت به فرزندان حاصل ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی تکلیف کودکان بی‌هویت را روشن می‌کند.
در نهایت روز گذشته نمایندگان مجلس شورای اسلامی نمایندگان با ۹۸ رأی موافق، ۴۹ رأی مخالف و ۷ رأی ممتنع با سلب یک فوریت از دو فوریت این طرح مخالفت کردند و خواستار بررسی این طرح در قالب دو فوریت شدند. به این ترتیب بر اساس آیین نامه داخلی مجلس ایران، بررسی این طرح باید در دستور کار جلسه بعدی مجلس قرار گیرد و با ید دید آیا طرح مذکور سرانجام بار ناراحتی و نگرانی را از دوش کسانی که چشم انتظار اخذ تابعیت ایرانی هستند بر خواهد داشت.