«نماینده»؛ سیدعابدین نورالدینی/ مخالفت‌ها با ورود مجلس به فرآیند تصمیم‌گیری درباره برجام، ماهیت‌های متفاوتی داشت با این حال، مجلس شورای اسلامی مکلف است در این برهه حساس و نسبت به این موضوع بسیار مهم، تصمیم بزرگ را بگیرد.
مجلس شورای اسلامی می‌تواند با توجه به ایرادات برجام، این متن را رد کند. مستندات قانونی رد برجام نیز وجود دارد. برجام در مغایرت کامل با قانون الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته‌ای ملت ایران است و ۳ محور این قانون در برجام نقض شده است. در واقع اصول و خطوط نظام در موضوعات لغو تحریم‌ها، تحقیق و توسعه و بازرسی‌ها در برجام آسیب دیده است و از این حیث دست مجلس برای رد برجام کاملا باز است.
اما اراده‌ای که در مجلس مشاهده می‌شود، تلاش برای توافق است. و این موضوع از اغماضی که طی ۲ سال اخیر نسبت به نقش مجلس در نظارت بر مذاکرات هسته‌ای، و مماشاتی که با دولت صورت گرفته، پیداست. مجلس جایگزینی برای توافق ندارد. اما معتقد به توافق خوب است. و پیشانی این توافق خوب، هدف انجام مذاکرات یعنی لغو تحریم‌هاست!
آنچه از وین به تهران آورده شده، ایرادات شکلی و ماهوی دارد. و به همین خاطر متن برجام باید تمیز شود.
تکلیف مجلس شورای اسلامی، اصلاح برجام است. و مهم‌ترین اصلاحات، متوازن کردن برجام است. در متن موجود توازن و تناسبی میان تعهدات ایران و طرف مقابل وجود ندارد.
تعهدات ایران در برجام شفاف و صریح است اما تعهدات طرف مقابل زمان‌بر، تابع اقدامات ایران و ناظر بر قضاوت آژانس. از سوی دیگر مکانیسم بازگشت‌پذیری تحریم‌ها به وضوح در برجام گنجانده شده است و طرف مقابل به‌سادگی می‌تواند تحریم‌ها را اعمال کند چراکه هدف آنها، حفظ چارچوب تحریم‌ها و تخفیف مقطعی آن است! با این حال اما بازگشت‌پذیری تعهدات ایران، مسیر کاملا متفاوتی را طی خواهد کرد به‌گونه‌ای که برخی تعهدات ایران اساسا غیر قابل بازگشت است و برخی دیگر نیز مدت زمان زیادی طول خواهد کشید تا به حالت قبل از توافق ژنو برسد! مجلس باید دراین‌باره ورود کند. تکلیف تاریخی مجلس شورای اسلامی در موضوع لغو تحریم‌ها باید انجام شود. اکنون پس از هفته‌ها بررسی برجام، این واقعیت آشکار شده که تعهدات طرف مقابل در برجام، لرزان و غیر قابل اطمینان است! و این مجلس شورای اسلامی است که باید تضمین‌های لازم برای تثبیت لغو تحریم‌ها در برجام را تدبیر کند. در موضوع لغو تحریم‌ها باید مکانیسم لغو چارچوب تحریم‌ها در نظر گرفته شود. باید بازگشت‌پذیری تعهدات ایران در تصمیم مجلس لحاظ شود. بنابراین در این قاعده، تا زمانی که لغو چارچوب تحریم‌ها در برجام محکم نشود، ایران اقدامی روی زمین انجام نخواهد داد! اما دیگر تکلیف مهم مجلس، جلوگیری از سوء‌استفاده از برجام است! که از انسداد مجاری نفوذ آمریکا به ایران تا خنثی کردن اهرم‌های فشار منطقه‌ای را شامل می‌شود.
مجلس در فرآیند تمیزکردن برجام باید تعهدات دولت ایران را تبیین کند. در واقع باید نقشه تعهدات ایران در برجام به صورت شفاف ترسیم شود! برای درمان مناقشه بر سر الفاظ مربوط به تعهدات ایران در برجام، باید تکالیف دولتی‌ها در برهه‌های مختلف اجرای برجام برای آنها تبیین و تبدیل به قانون شود. البته در کنار بایدها، «نبایدها» نیز در این حوزه بسیار مهم هستند. پس از جمع‌بندی برجام، مقامات دولتی آمریکا برای کسب رضایت کنگره، تفاسیر خطرناکی از برجام مطرح کردند! آنها به اهدافی اشاره کردند که بعضا در متن برجام وجود ندارد اما گویی آنها از تحقق این اهداف اطمینان خاطر دارند! باید زمینه تحقق این تفاسیر خطرناک یا همان اهداف فرامتنی از بین برود. اهدافی که عمدتا نسبت به حوزه مسائل تحولات داخلی ایران و همچنین جریان مقاومت در منطقه مطرح می‌شوند. مجلس باید چاره‌ای برای این موضوع بیندیشد و البته این اقدام مجلس باید با استقبال دولتی‌ها که معتقدند این مواضع همتایان آنها در آمریکا مصرف داخلی دارد، مواجه شود! بنابراین تصمیم مجلس در نهایت باید با استناد به اصول و خطوط توافق عزتمندانه، از هدف ایران در مذاکرات حراست و مانع تحقق اهداف فرامتنی آمریکا از برجام شود. در واقع باید مانع آن شد که برجام به یک اهرم فشار برای تحقق اهداف سیاسی آمریکا در ایران و منطقه تبدیل شود.
البته در حوزه شفاف‌سازی تعهدات ایران، باید ۲ نکته مورد توجه قرار گیرد. اول اینکه باید سرحد توافق و شرایط نقض آن برای دولت تبیین شود. یعنی نقض توافق باید تعریف شود. تجربه بدعهدی آمریکا پس از توافق ژنو و رفتار دولت ایران در قبال این بدعهدی‌ها، باعث تولد این تجربه شده است که باید نقض توافق برای دولت تبیین و تشریح شود. و نکته دوم اینکه باید اقدامات ایران در صورت نقض توافق نیز تبدیل به قانون شود. افزایش تعداد سانتریفیوژها و افزایش سطح غنی‌سازی براساس ان‌پی‌تی می‌تواند یک اهرم ضمانتی برای جلوگیری از بدعهدی و سوء‌استفاده آمریکا از برجام شود. باید این را مورد نظر داشت که مواردی که درباره نقش تاریخی مجلس نسبت به برجام مطرح می‌شود، منطبق و متکی بر یک مطالبه عمومی است. مذاکره ۲ دشمن پشت‌میز بی‌اعتمادی انجام می‌شود. باید هدف ایران از مذاکرات که همان برچیده شدن سازمان تحریم‌هاست، محقق شود.
بنابراین مجلس شورای اسلامی یک تکلیف تاریخی دارد. متن فعلی برجام تکافوی مطالبه مردم درباره لغو تحریم‌ها را ندارد. و از سوی دیگر شائبه‌های سیاسی درباره این متن نیز مطرح است. این ۲ موضوع سرفصل همه بایدها و نبایدهای مربوط به تکلیف مجلس در قبال برجام است. یک باید و یک نباید!
اگر یک جریان سیاسی در ایران برکشیده‌شدن خود در تحولات آتی کشور را مشروط به اجرای متن فعلی برجام می‌داند، این بزرگ‌ترین هشدار به مجلس فعلی است که باید مانع سوء‌استفاده‌های سیاسی از برجام شود. پس نقش مجلس شورای اسلامی در تصویب یک توافق خوب با محوریت لغو تحریم‌ها باید در جامعه ملموس شود.
***
تکلیف جریان متدین و انقلابی نیز مشخص است. این جریان باید با همه ظرفیت منسجم و بسیج شود. هدف اصلی مقابله با تثبیت فرهنگ تساهل و تسامح نسبت به آمریکا در ایران است. و پس از مقابله با نفوذ آمریکا، تبیین اصول مربوط به مذاکرات است. باید تفاوت آنچه از وین آمده با آنچه در مجلس اصلاح می‌شود در جامعه تبیین شود تا مشخص شود کلید لغو تحریم‌ها کجاست.