به گزارش «نماینده» سیدمحمدحسین نقوی حسینی سخنگوی کمیسیون ویژه بررسی متن جمع‌بندی مذاکرات هسته‌ای ایران با کشورهای ۵+۱ به تشریح جزییات جلسه امروز این کمیسیون با مسئولان تیم مذاکره کننده پرداخت و اظهار داشت: جلسه امروز با حضور اعضا و اعضای ارشد تیم مذاکره کننده آقایان عراقچی و تخت روانچی برگزار شد. در این جلسه ابتدا پیرامون نحوه بحث مجدداً صحبت و مقرر شد ابتدا آقای عراقچی توضیحاتی را ارائه کنند.
وی با اشاره به سخنان عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده یادآور شد: عراقچی در این نشست گفت که ما هیچ‌گاه مجلس را نامحرم ندانستیم، ولی گوش‌های نامحرم بیرون هست. وی همچنین با اشاره به تاریخچه فعالیت هسته‌ای جمهوری اسلامی پس از پیروز انقلاب اسلامی تصریح کرد که غربی‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی، علی‌رغم قراردادهایی که با آنها داشتیم، با ما همکاری نکردند و به همین جهت خودمان شروع به کار کردیم تا اینکه روس‌ها در پروژه بوشهر همکاری‌هایی را با ما شروع کردند. بعد از تحولاتی که پس از ۱۱ سپتامبر در منطقه شروع شد و اتفاقاتی در افغانستان و عراق رخ داد، فضای شدیدی علیه ایران شروع شد.
سخنگوی کمیسیون ویژه بررسی برجام ادامه داد: آقای عراقچی افزود " آمریکایی‌ها سردمدار فضاسازی علیه ایران بود. جمهوری اسلامی برای مقابله با چنین فضاسازی، مسیری را انتخاب کرد که با مدیریت مقتدرانه آن را به ثمر رساند. انتخاب مذاکره از همان ابتدا مسیری بود که جمهوی اسلامی(در دولت‌های مختلف) برگزید. در ابتدای مذاکرات، غربی هدف توقف فعالیت‌های هسته‌ای ایران را دنبال می‌کردند و به همین جهت در سالهای ۸۲ الی ۸۴، تجربه تلخی را پشت سرگذاشتیم ولی تجربه ارزنده‌ای بود و ما را متوجه اهداف اصلی غربی‌ها شدیم. به همین جهت جمهوری اسلامی مصمم شد تا اول توان هسته‌ای خود را افزایش دهد و وارد باشگاه دارندگان توان هسته‌ای بشوند و هزینه‌های آن را هم البته بدهد. لازمه دستیابی به چنین هدفی، افزایش توان علمی، تکنولوژیکی در حوزه‌های نرم افزار و سخت افزار ضرورت داشت و بالاخره کار سخت و شبانه روزی ما آغاز شد تا به توان بالایی دانش و تکنولوژی هسته‌ای دست پیدا کنیم".
نقوی‌حسینی در تشریح ادامه سخنان عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده خاطرنشان کرد: عراقچی در ادامه گفت: "البته غربی‌ها هم رفتند سراغ فشارهای بین المللی و تحریم‌ها از طریق دولت‌ها به صورت یک جانبه و شورای امنیت، اتحادیه اروپا و روز به روز حلقه تحریم‌ها تنگ‌تر شد و ما به ازای آن دست ما از نظر توان هسته‌ای پرشد و به نقطه‌ای رسیدم که جا پای ما محکم شد و امکان مذاکره با قدرت فراهم شد. چون به همه زوایای علمی و تکنولوژیکی هسته‌ای و غنی سازی دست یافتیم و تأسیسات آن را هم ساختیم و مستقر کردیم. درصد غنی سازی را تا ۲۰ درصد بالا بردیم، دانشمندان خوبی را تربیت کردیم. مواد لازم غنی شده را تهیه کردیم. امکانات آن را هم فراهم کردیم، هزینه‌های آن را هم پرداخت کردیم و تحمل کردیم".
"البته در روند مذکور، میز مذاکرات را هم ترک نکردیم. منتهی طرف مقابل در طول مذاکرات گذشته شرط می‌گذاشت که اول باید ایران فعالیت‌های خود را تعلیق کند، بعد از مذاکره کنیم ولی جمهوری اسلامی هرگز چنین چیزی را نپذیرفت چون تجربه تلخ سالهای ۸۲ لی ۸۴ را پشت سر گذاشته بودیم و البته غربی‌ها هم فشارها و تهدیدهای خود را افزایش می‌دادند. مقاومت ملت ایران در مقابل تحریم‌ها و پیشرفت چشمگیر ایران در حوزه دفاعی و رشد و شکوفایی دانش هسته‌ای موجب شد تا غربی‌ها جز مذاکره بدون پیش شرط راه دیگری نداشته باشند. به همین جهت غربی‌ها پای میز مذاکره نشستند.
وی اضافه کرد: در ادامه بحث، عراقچی گفت "بالاخره اولین دور مذاکرات در اجلاس استانبول با مسئولیت آقای جلیلی برگزار شد و با روش گام به گام ونه پیش شرط، مذاکرات ادامه یابد. در دور بعدی مذاکرات در بغداد، پیشنهاد ما و غربی‌ها در روش گام به گام فاصله زیادی داشت و به همین دلیل مذاکرات متوقف شد. به همین جهت غربی‌ها به سراغ تحریم‌های بیشتر به ویژه در حوزه تحریم نفتی و بانکی و مالی رفتند. در ادامه پیشنهاداتی از طرف غربی‌ها ارائه و بنا شد که ایران در الما‌آتی ۲ پاسخ پیشنهاد غربی‌ها را بدهد. در المااتی ۲، ایران برحق غنی‌سازی خود تأکید کرد ولی فاصله ما با غربی‌ها زیاد بود و مذاکرات مجدداً متوقف شد و در ایران نیز انتخابات جدید برگزار شد".
سخنگوی کمیسیون برجام خاطرنشان کرد: عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای در سخنان خود اضافه کرد: "البته از تابستان ۹۲ آمریکایی‌ها از طریق عمان وارد مذاکرات شدند و مسیر جدیدی باز شد ولی خیلی کند کار پیش می‌رفت که البته انتخابات جدیدی این مسیر را هم موقتاً متوقف کرد. پس از روی کار آمدن دولت جدید، همان مسیر عمان ادامه پیدا کرد و همزمان ۱+۵ هم احیا شد و در نهایت پس از به ثمررسیدن مسیر مذاکرات عمان، آن مسیر هم به ۱+۵ منتقل شد و بالاخره به مذاکرات ژنو رسیدیم.
** عراقچی" در شرایطی به ژنو رفتیم که دستمان به لحاظ هسته‌ای کاملاً پر بود
نقوی حسینی برهمین اساس تصریح کرد: در ادامه جلسه، عراقچی گفت "ما در شرایطی به ژنو رفتیم که دستمان به لحاظ هسته‌ای کاملاً پر بود و ما به اهدافمان رسیده بودیم و البته در مقابل هزینه‌های آن هم سنگین شده بود و غربی‌ها اجماع جهانی علیه ایران را دنبال می‌کردند و کارها سخت‌تر می‌شد به طوری که فروش نفت به شدت کاهش پیدا کرد و پول آن هم برنمی‌گشت. در عین حال آمریکایی‌ها و متحدانشان به این امر واقف بودند که ایران در مقابل تحریم و تهدید نه تنها تسلیم نخواهد شد بلکه هر روز قدرتمندتر و مقاوم‌تر می‌شوند و لذا دو طرف به نتیجه رسیدند که مذاکره بازهم انتخاب شوند و به مذاکرات بدون هیچ پیش شرطی مورد تواقف طرفین قرار گرفت. یعنی ایران به عزت و اقتدار وارد مذاکرات شد و غربی‌ها از کلیه پیش شرط‌های خود عقب نشینی کردند. نکته قابل توجه و بسیار مهم، مواضع حکیمانه، مدبرانه و دوراندیشانه مقام معظم رهبری بود. چتر نگاه بدبینانه و عدم اعتماد به آمریکا و طرف مقابل بر سر مذاکرات از همه جهات به نفع جمهوری اسلامی در طول مذاکرات بود".
وی در تشریح ادامه این جلسه گفت: پس از توضیحات عراقچی، ورود به محتوای برجام در دستور کار قرار گرفت. براساس چارچوب تعیین شده از طرف کمیسیون، در بخش محتوا، ابعاد سیاسی، اقتصادی، حقوقی، فنی و تخصصی، دفاعی و نظامی برجام مورد بحث قرار گرفت.
سخنگوی کمیسیون ادامه داد: عراقچی پس از طرح نقطه نظرات و سوالات اعضای کمیسیون، مجدداً بحث را در محتوا ادامه داد و گفت "ما در مذاکرات از موضع قدرت و تهاجمی وارد شدیم و پرقدرت عمل کردیم. پشتوانه توانمندی‌های صلح‌آمیز هسته‌ای و توانمندی‌های نظامی در کنار قدرت و نفوذ رهبری مقتدر و مقاومت ملت ایران ما را در مذاکرات در موضع قدرت قرار داد. وی گفت درست است که غنی‌سازی حق تصریح شده ما در عهدنامه N.P.T است ولی این حق را محدود کرده بودند. ما برنامه دراز مدت خود را از طریق سازمان انرژی اتمی به آژانس ارائه خواهیم کرد".
" عراقچی افزود "مطابق برجام، حقوق هسته‌ای ما حفظ شده، فردو حفظ شده، نطنز حفظ شده، قطعنامه‌های شورای امنیت لغو شده، تحریم‌ها لغو می‌شود، در هیچ بخشی از برجام در مورد فعالیت‌های موشکی و تسلیحاتی نیامده است. این دو موضوع در قطعنامه شورای امنیت آمده است و برای ما الزام آور نیست. در برجام هم آمده که اگر برجام نقض شود، تحریم‌ها برمی‌گردد نه اینکه قطعنامه اجرا نشود. پس با نقص قطعنامه، تحریم‌ها برنمی‌گردد".
نقوی‌حسینی با بیان اینکه اولین سرفصل در بررسی برجام، جنبه‌های حقوقی برجام بود که سوالات در این ارتباط مطرح شد، به این سؤالات اشاره کرد و گفت: برخی از سوالات عبارت بودند از اینکه: "چرا برجام به مجلس نیامد، در حالی که طبق قانون اساسی باید به مجلس بیاید؟"، "چرا متن برجام فارسی ارائه نشده، درحالی که یک طرف، توافق ایران است؟"، "ضمانت حقوقی بدقولی و عهدشکنی طرف مقابل چیست؟"، "آیا صرف برگشت پذیری کفایت می‌کند؟"، "چرا در هیئت هشت نفره قضاوت، پذیرفته شد که با پنج رأی نظر هیئت تصویب و پذیرفته می‌شود؟"، "آیا دولت می‌تواند تعهدات ۲۵ ساله داوطلبانه به عهده بگیرد در حالی که عمر این دولت محدود است؟"، "آیا الزام قانونی ماده واحده عدم پذیرش پروتکل الحاقی مجلس شورای اسلامی رعایت شده است؟"
وی با اشاره به دیگر سؤالات مطرح شده توضیح داد" "اینکه چرا برطبق اصل ۱۲۵ قانون اساسی در طی مراحل قانونی برجام رعایت شده است؟"، "چرا مطابق برجام، ایران استثنا شده و به صراحت ذکر شده که برجام صرفاً برای ایران است و نه سایر کشورها، تکلیف اجرای پروژه‌های هسته‌ای در آینده چیست؟"، "چرا خرید تجهیزات و همچنین نیازهای حوزه‌های مختلف به تشخیص کارگروه خرید سپرده شده است؟"، \روز اجرا چه روزی است که قرار است تحریم‌ها در آن لغو شود؟"، "تلقی دنیا از تیم مذاکره کننده، به نمایندگی از حاکمیت بود و یا به نمایندگی از طرف دولت؟"، "آیا تعهداتی که می‌خواهد دولت اجرا کند، تعهدات دولت است یا تعهدات حاکمیت؟" از جمله دیگر سؤالات مطرح شده در این جلسه بود.
** عراقچی: تصمیم اینکه برجام لایحه شود و به مجلس بیاید با دولت است
سخنگوی کمیسیون ویژه برجام ادامه داد: آقای عراقچی در پاسخ به این سؤالات گفت "اینکه برجام لایحه شود و به مجلس بیاید در اختیار وزارت خارجه نیست بلکه تصمیم آن با دولت است. ولی روند قانونی شدن برجام قطعاً طبق قانون طی خواهد شد. از نظر ما فرقی نمی‌کند که لایحه بشود به مجلس بیاید یا نیاید ولی به لحاظ مصالح کشور، به صلاح نمی‌دانیم به مجلس بیاید. وی ادامه داد که اگر بخواهیم غیر از متن انگلیسی، متن با زبان فارسی هم آورده شود. باید به زبان پنج کشور دیگر هم آورده می‌شد و در تغییر دچار مشکلات زیادی می‌شدیم. وی گفت دولت می‌تواند تعهدات بلند مدت بدهد. تنها ضمانت اجرا، خود ما هستیم و تنها راه آن هم بازگشت به شرایط قبل از توافق است و راه کار دیگری قابل تصور نیست، چرا که شکایت را نمی‌توان به خود آنها برد و منتظر نظر آنها ماند. بنابراین خودمان، تعهدات را متوقف می‌کنیم.
نقوی حسینی افزود: عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای همچنین گفت "کمیسیون مشترک نیز، همه تصمیماتش با اجماع است. پس اگر ما موافق نباشیم، هیچ چیز تصویب نمی‌شود الا بازدید از اماکن نظامی در چارچوب پروتکل الحاقی، پروتکل الحاقی هم امر غیرمتعارف نیست. دسترسی‌ها در چارچوب پروتکل است و پروتکل الحاقی هم صرفاً سایت‌های هسته‌ای اعلام شده از سوی کشور پذیرنده را در بازدید قابل دسترس قلمداد می‌کند نه هر مکان و هر جایی را. اگر آژانس به مکانی شک داشت باید مسیر طولانی را طی کند نه اینکه بازرسی قابل دسترسی شامل آن باشد. یعنی حداقل نزدیک یک ماه زمان خواهد برد نه اینکه ۲۴ ساعته امکان دسترسی داشته باشد و تازه همین بازرسی هم دسترسی مدیریت شده است. اولاً شرایط ما واقعاً استثناء است. ثانیاً اینکه برجام خاص ایران است، جنبه مثبت هم دارد. یعنی آنچه که به عنوان حقوق برای ما درنظر گرفته شده نیز، خاص ایران است.
وی در پایان گفت: در انتهای این جلسه مقرر شد که یک‌شنبه آینده مجدد بحث فصل‌های پنجگانه با حضور میهمانان ادامه یابد. فردا سه‌شنبه نیز کمیسیون میزبان آقای دکتر جلیلی و همکارانشان در تیم مذاکره کننده قبلی خواهد بود.