به گزارش «نماینده» ، علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی شامگاه شنبه (هفتم شهریور ماه) با حضور در برنامه زنده تلویزیونی «نگاه یک» به پرسش‌ها پیرامون عملکرد وزارتخانه متبوعش در هفته‌ای که به مناسبت دولت نامگذاری شده است، پاسخ داد.
وی در ابتدا گفت: در سه دهه گذشته هر کدام از کسانی که مسئولیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را بر عهده داشته‌اند، گام‌هایی در جهت بهبود وضعیت حوزه فرهنگ در کشور برداشته‌اند. ما هم در طول دو سال گذشته رهنمودهای مقام معظم رهبری را که در دو، سه دهه گذشته در حوزه فرهنگ مطرح فرموده‌اند، سرلوحه همه فعالیت‌هایمان قرار داده‌ایم.
به گفته جنتی، آنچه در دو سال اخیر به طور ویژه مورد توجه معظم له بوده است، تقویت جبهه فرهنگی انقلاب و استفاده از نیروهای مومن در حوزه فرهنگ بوده است.
تلاش برای تعامل با همه دیدگاه‌ها در چارچوب قانون
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی سپس با اشاره به تنوع دیدگاه‌های نیروهای فعال در حوزه فرهنگ، تاکید کرد: ما اعتقاد داریم که غالب این نیروها دل در گروی انقلاب دارند و تلاش می‌کنند ارزش‌های انقلاب را با ابزارهای فرهنگی و هنری که در اختیار دارند، تقویت کنند. حالا ممکن است برخی‌ها انقدر انگیزه نداشته باشند که در راستای مسائل ارزشی گام بردارند اما آنها هم علاقه‌مند به خدمت هستند. ما در این زمینه هم تلاش می‌کنیم در چارچوب قانون با آنها تعامل داشته باشیم.
جنتی تاکید کرد: تلاش ما بر این است که هر کسی که حرفی برای گفتن دارد، بتواند آن را با هر ابزار هنری که در اختیار دارد، بیان کند. البته مسائل الحادی و مغایر امنیت ملی نباید در محصولات فرهنگی و هنری ما باشد. البته اینها بسیار نادر است. ما سعی کرده‌ایم فضا را برای نوشتن، گفتن و ابراز نظر کردن باز کنیم و اعتقادمان بر این است که در چنین فضایی است که فرهنگ رشد می‌کند و در سایه این تضارب آرا است که افراد می‌توانند خود را ارتقا دهند.
وی با تاکید بر لزوم تقویت فرهنگ ایرانی و اسلامی، گفت: به فرمایش مقام معظم رهبری، فرهنگ در عرض سیاست و اقتصاد نیست بلکه اقتصاد و سیاست است که ذیل فرهنگ تعریف می‌شود.
دغدغه ما سلامت غذای فکری جامعه است
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی سپس در پاسخ به مجری برنامه «نگاه یک» که از او خواستار تعریفی از مقاوم‌سازی فرهنگی شد، گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان یکی از دستگاه‌های کشور، وظیفه ارائه مجوز به ساخت فیلم، انتشار کتاب، نمایشنامه و تئاتر را بر عهده دارد و دغدغه ما همیشه این است که غذای فکری که به جامعه داده می‌شود، یک غذای سالم باشد.
جنتی گفت: در سال گذشته به ۷۲ هزار عنوان کتاب مجوز داده شده که بخش قابل توجهی از آنها، کتاب‌های چاپ اول است و بخشی هم چاپ‌های دوم، سوم، دهم و گاهی صد و شصتم. در حوزه سینما هم دقت می‌شود فیلم‌هایی که می‌آید در شورای صدور مجوز و همچنین شورای پروانه اکران بررسی شود. با این هدف که فیلمنامه‌ها مطابق با قانون باشد.
وی یادآور شد: در عین حال ما باید توجه داشته باشیم که تنها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیست که مسئول امور فرهنگی کشور است بلکه ما برای مقاوم‌سازی فرهنگی باید از همه نهادهای فرهنگی دیگر کمک بگیریم که من فکر می‌کنم در دولت یازدهم این هماهنگی بین نهادها نسبت به گذشته بسیار بیشتر شده است. ما ۳۰ دستگاه مهم فرهنگی در این رابطه داریم که دولت یازدهم تاکنون با بیش از ۱۰ دستگاه تفاهمنامه همکاری امضا کرده است.
در بحث خانواده با چالش‌های جدی روبرو هستیم
متولی حوزه فرهنگ در دولت تدبیر و امید درباره مهمترین مشکلات عرصه‌های فرهنگی هم گفت: ما در کشورمان ناهنجاری‌های فرهنگی و اجتماعی زیادی داریم. گسترش فضای مجازی، ارتباطات ماهواره‌ای و شبکه‌های اجتماعی ضمن اینکه آثار مثبتی برای جامعه دارد، چالش‌هایی را هم برای ما ایجاد می‌کند؛ ما در بحث خانواده واقعاً با چالش‌های جدی روبرو هستیم، بطوری که چهار، پنج ماه است که بحث اصلی ما در شورای فرهنگ عمومی همین موضوع است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با ابراز نگرانی نسبت به بی‌میلی جوانان نسبت به ازدواج و افزایش آمار طلاق، یادآور شد: متاسفانه ما با یک پدیده بسیار زشت به نام ازدواج سفید هم روبرو شده‌ایم که البته نام بهتر آن باید ازدواج سیاه باشد که دختر و پسری و زن و مردی بدون هیچ‌گونه قرارداد و عقدی می‌آیند با هم زندگی می‌کنند که از آن به عنوان همباشی هم نام برده می‌شود.
جنتی تاکید کرد: خطر جدی که من احساس می‌کنم، انحطاط اخلاقی است. ما الان وقتی سخن از منکر می‌کنیم، موردی که فوراً به ذهنمان می‌آید این است که یک خانم با یک لباس نامناسب و به طرز نامناسبی در خیابان راه می‌رود اما دروغگویی، نقض عهد، شکستن امانت، بدگویی و دادن اتهامات ناروا، خود از بزرگترین منکرات هستند.
این عضو کابینه حسن روحانی از اینکه به گفته او برخی رسانه‌ها به راحتی آب خوردن اتهامات ناروا و تهمت و افترا به افراد می‌بندند، اظهار تاسف کرد و درباره شیوه برخورد با این تخلفات، گفت: ما یک کمیته‌ای به اسم کمیته تعیین مصادیق مجرمانه داریم که ۱۳ عضو دارد، از جمله شش وزیر که کار آنها این است که جلوی فعالیت پایگاه‌های اطلاعاتی مضر را در جامعه بگیرند. ما نباید اجازه بدهیم غذای مسموم به جامعه داده شود.
وی افزود: البته ما خودمان هم باید کارهای ایجابی را در دستور کار قرار دهیم و تغذیه مناسب را برای افراد جامعه فراهم کنیم. به عنوان مثال در بحث بازی‌های رایانه‌ای، بنیادی زیر نظر وزارت ارشاد با عنوان بنیاد بازی‌های رایانه‌ای فعالیت می‌کند با این هدف که این حوزه به شکلی صحیح و اصولی اداره شود.
جنتی راه‌اندازی شبکه ملی فرهنگ و مراکز دیجیتال در همه استان‌ها را از دستاوردهای دولت یازدهم عنوان کرد که به گفته او تا عمق روستاهای دورافتاده کشور هم نفوذ کرده است.
ما باید اعمال مدیریت فرهنگی کنیم
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وقتی با این پرسش مواجه شد که آیا وزارتخانه تحت امر او معتقد است که حوزه فرهنگ نیازی به مدیریت ندارد و باید آن را رها کرد تا خود امور خود را پیش ببرد؟ گفت: خیر من معتقدم که ما باید اعمال مدیریت فرهنگی کنیم و این مساله در همه جای دنیا هم وجود دارد. مقام معظم رهبری چندین بار مثال زده‌اند و فرموده‌اند حتی در آمریکا هم کتابی که در لانه جاسوسی می‌خواسته چاپ شود، آنها جلویش را گرفته‌اند و اجازه نداده‌اند که چاپ شود. نظارت در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به طور جدی صورت می‌گیرد.
وی تاکید کرد: به عنوان مثال ما در حوزه کتاب هیات ممیزی کتاب داریم که چنانچه کتاب‌هایی نیاز به اصلاح داشته باشد، تذکر می‌دهد که این اصلاحات اعمال شود. در همین دولت، هیات نظارت بر چاپ و نشر کتاب که از طرف شورای عالی انقلاب فرهنگی منصوب شدند، شکل گرفت و در حوزه فیلم هم همین‌طور است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به این سئوال که پس اگر نظارتی وجود دارد، چرا برخی کتاب‌ها و فیلم‌هایی که مغایر با ارزش‌های ایرانی و اسلامی است، تولید و عرضه می‌شود؟ گفت: بخشی از این تولیدات و فیلم‌ها مواردی بوده که مجوزهای ساخت آنها در گذشته داده شده است و قطعاً این دولت نمی‌تواند مسئولیت آن بخش‌ها را بر عهده بگیرد. البته گاهی در همین دوره هم مجوزهایی داده شده و بعد مثلا دیده‌اید که فیلمی که ساخته شده با فیلمنامه متفاوت است و حتما باید اصلاح شود. ما این‌گونه موارد را به کارگردان و تهیه‌کننده فیلم‌ها تذکر داده‌ایم و اجبار می‌کنیم که این اصلاحات روی آنها اعمال شود.
درباره «رستاخیز» نمی‌توانیم بگوییم ما کاری به کار مراجع نداریم
جنتی گفت: به عنوان مثال فیلم «رستاخیز» که یک فیلم ارزشی و دینی است و فیلمنامه‌اش توسط بسیاری از صاحبنظران دیده شده و گفته‌‌اند که اشکالی ندارد، باز هم با اصلاحات زیادی مواجه شده است. با توجه به اینکه در خصوص نشان دادن چهره غیرمعصومین، به هر حال بین علما و مراجع، اتفاق نظر نیست و چون ما هم نمی‌توانیم بگوییم ما کاری به کار مراجع نداریم و نظر آنها فقط برای مقلدانشان محترم است، به کارگردان گفته‌ایم که باید در چهره حضرت ابوالفضل(ع) و حضرت علی‌اکبر(ع) هاله‌ای از نور بتاباند، در این صورت فیلم می‌تواند اکران شود.
وی سپس با اشاره به صدور مجوز ساخت «رستاخیز» در سال ۸۵ و آغاز پروژه تولید آن از سال ۸۸ و اینکه آن زمان کارگردان این فیلم تصورش این بوده که مشکلی برای نشان دادن چهره حضرت ابوالفضل(ع) وجود ندارد، جهت نوک پیکان سئوال را به سمت صدا و سیما تغییر داد و با اشاره به اصلاحاتی که در زمان پخش سریال «مختار» در رسانه ملی صورت گرفته است، گفت: در خود صدا و سیما هم قسمتی که مربوط به حضرت ابوالفضل(ع) بود، کلاً حذف شد. اینجا هم این سئوال پیش می‌آید که چرا و مگر صدا و سیما که برخلاف وزارت ارشاد که اصلاً پروژه «رستاخیز» زیر نظر آن انجام نشده است، سریال «مختار» در رسانه ملی ساخته شده، نمی‌توانسته قبل از پخش این اصلاحات را انجام دهد؟ به هر حال اینها مسائلی است که بعد از ساخت محصولات هنری به وجود می‌آید.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه درباره علت عدم اقبال مردم به رفتن به سینما و دیدن فیلم‌ها، گفت: من این مساله را تا سال ۹۲ قبول دارم اما آمارهای ما نشان می‌دهد که تعداد کسانی که در سال ۹۳ به سینما رفته‌اند، حدوداً دو برابر کسانی است که در سال ۹۲ به سینما رفته‌اند. برآورد ما فروش ۵۳ میلیارد تومانی فیلم‌ها در سال ۹۳ است. ما البته فقط ۳۶۰ سالن سینما در کشور داریم که در همین مدت همه این سالن‌ها دیجیتال شدند و اگرچه این باعث رشد سینمای ما شده است، ما هنوز با وضعیت مطلوب بسیار فاصله داریم. با این حال تلاش‌های زیادی برای افزایش تعداد سالن‌های سینما انجام شده است.
وی در ادامه درباره تغییرات در ساختار جشنواره بین‌المللی فیلم فجر هم گفت: در گذشته مجموعه فعالیت‌های داخلی و بین‌المللی جشنواره فیلم فجر همه با هم و در دهه فجر انجام می‌شد و فعالیت بخش بین‌الملل عملاً تحت‌الشعاع فیلم‌های بومی خودمان قرار می‌گرفت. ما برای اینکه هم بازار جدیدی برای فیلم‌های خودمان ایجاد کنیم و هم مشارکت فیلم‌های خارجی را بالا ببریم، قسمت بین‌المللی جشنواره فیلم فجر از آن منفک و اولین دوره آن به صورت جداگانه در اردیبهشت ماه امسال برگزار شد.
بخش بین‌الملل جشنواره «فجر» با همین نام برگزار می‌شود
جنتی در خصوص تغییر نام این بخش از جشنواره از «فجر» به «ایران» هم، گفت: بنده شخصاً اعتقادم بر این است که «فجر» کلمه مقدسی است و منظور از آن فقط ۱۰ روزی که به دهه فجر مربوط می‌شود، نیست بلکه هر زمان ما، «فجر» انقلاب اسلامی است؛ به هر حال تصمیم بر آن شده است که بخش بین‌الملل جشنواره فیلم فجر با همین نام اما در زمان دیگر برگزار شود.
این عضو کابینه دولت تدبیر و امید همچنین با بیان اینکه برخی فیلمسازهای ما نگاهشان به بیرون و فستیوال‌های خارجی است و هدفشان تنها این است که فیلم‌هایشان در آنجا نمایش داده شود، در عین حال از حمایت وزارتخانه متبوعش از ساخت فیلم‌های فاخر و ارائه سفارش به سازندگان این‌گونه آثار سخن گفت و اظهار امیدواری کرد: فیلمی مانند «محمد رسول‌الله(ص)» که از آثار فاخر سینمای ایران است، نه تنها در ایران بلکه در جهان با استقبال مواجه شود.
وی در خصوص برخی انتقادها از تعطیلی برخی جشنواره‌های حوزه فیلم مانند بصیرت و انقلاب اسلامی در پی عدم حمایت وزارت ارشاد، گفت: به هر حال یک جشنواره حداقل باید تعدادی مشخص مثلاً ۲۰ فیلم داشته باشد که بتواند از بین آنها آثاری را به عنوان برگزیده انتخاب کند. وقتی تعداد این فیلم‌ها کم است، خود به خود جشنواره هم رو به تعطیلی می‌رود. لذا می‌توانم بگویم که بعضی وقت‌ها تعداد فیلم‌های اندک خود این جشنواره‌هاست که امکان برگزاری آنها را سلب کرده است.
برخلاف سینما، در تئاتر با ظرفیت بالای نیروی انسانی روبرو هستیم
جنتی در خصوص برنامه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای حل مشکلات حوزه تئاتر هم گفت: ما برخلاف سینما، در حوزه تئاتر از نظر نیروی انسانی، با ظرفیت بالایی روبرو هستیم، اما باید بگوییم که در بین مجموعه هنرها، تئاتر مظلوم‌ترین است. از این جهت که ما از نظر فضاهای اجرای هنرهای نمایشی و تئاتر بسیار فقیر هستیم. در همین تهران به جز تئاتر شهر و ایرانشهر، چند مجموعه پردیس تئاتر و یکی، دو سالن دیگر، مگر ما چند فضای نمایشی داریم؟ حالا شما این مساله را در نقاط دیگر کشور پی بگیرید تا وضعیت سالن‌های اندک حوزه نمایش برایمان مشخص شود.
وی در عین حال از آغاز بهره‌برداری از یکی از سالن‌های مجموعه تئاتر شهر طی روزهای آینده و همچنین تکمیل روند بازسازی کل این مجموعه در آینده نزدیک خبر داد و تاکید کرد: من از ابتدای امسال اعلام کردم که امسال، سال تئاتر است و ما در سال جاری همه تلاشمان را بکار می‌بریم تا این نقیصه‌ها در حوزه تئاتر برطرف شود.
برخی کتاب‌های خلاف از زیر دست بررسان رد می‌شود
جنتی در تشریح وضعیت حوزه کتاب در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت یازدهم هم گفت: من منکر این نیستم که بین مجموعه کتاب‌هایی که به آنها مجوز داده می‌شود، مواردی خلاف هم از زیر دست بررسان رد شده باشد. ما حتی در نمایشگاه کتاب تهران هم با برخی از این قبیل آثار هم مواجه شدیم که پس از احصای نظرات کارشناسان، این کتاب‌ها را از سطح نمایشگاه جمع کردیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: حالا ممکن است در نمایشگاه کتاب تهران که ۴۶۰ هزار عنوان کتاب شامل ۱۶۰ هزار کتاب خارجی و ۳۰۰ هزار کتاب داخلی عرضه می‌شود، بیش از ۵۰ عنوان کتاب هم که نامناسب بوده، عرضه شده باشد که تصدیق می‌فرمایید که این تعداد نسبت به حجم کل کتاب‌ها بسیار اندک است.
وی در عین حال با اذعان به قاچاق کتاب در کشور گفت: با توجه به ارتباطات گسترده‌ای که اکنون برقرار است برخی کتاب‌ها اصلا به صورت قاچاق در داخل کشور چاپ و توزیع می‌شود. جاهایی که این موارد کشف می‌شود، قطعاً با آنها برخورد می‌شود؛ جاهایی هم ممکن است کشف نشود. برخی کتاب‌ها هم است که از خارج وارد کشور می‌شود که تعدادشان زیاد نیست ولی واقعیت این است که ما نمی‌توانیم مرزهایمان را از این نظر به طور کامل کنترل کنیم.
جنتی همچنین از همکاری صنوف و تشکل‌های نشر با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در برخورد با مساله قاچاق کتاب سخن گفت و در عین حال اذعان کرد: قاچاق کتاب هنوز به صفر نرسیده چون عوامل سودجو همیشه هستند.
این عضو کابینه حسن روحانی همچنین درباره شیوه ممیزی کتاب و سرانجام ایده‌ای که او در ابتدای دوران وزارتش در این خصوص مطرح کرده بود، گفت: من در ابتدای دوره مسئولیتم برای اینکه بتوانیم صف طویل ناشران را کوتاه کنیم و از مراجعات آنها بکاهیم، گفتیم خودشان بر اساس معیارهایی که است، کتاب‌هایشان را قبل از ارائه به ما ممیزی کنند. البته ما هم ممیزی خودمان را اعمال می‌کنیم اما خود ناشران زیر بار نرفته‌اند و گفتند که وزارت ارشاد می‌خواهد سانسور یا همان ممیزی را از وزارت ارشاد به ما انتقال دهد، ولی ما این کار را نمی‌کنیم.
جنتی افزود: در حال حاضر در خصوص بررسی کتاب به همان شیوه سابق عمل می‌شود اما در عین حال فرآیند بررسی و پاسخ به تقاضاها، بسیار کمتر شده است.
کاری که این دو سال در حوزه مطبوعات شده، در هیچ دوره‌ای اتفاق نیفتاده است
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در تشریح عملکرد این وزارتخانه در حوزه مطبوعات نیز گفت: بیش از ۶۷۰۰ نشریه در کشور است که مجوز دارند که البته حدود ۲۰۰۰ نشریه از بین همه آنها به طور منظم منتشر نمی‌شود. بخشی از این مشکل به مسائل مالی خود آنها برمی‌گردد. به هر حال نشریاتی که در طول یک سال منتشر نمی‌شوند، مشمول ماده ۱۶ قانون مطبوعات می‌شود که تصریح دارد پروانه آنها لغو خواهد شد.
وی گفت: یکی از ابزارهای ما برای کمک به مطبوعات، یارانه‌ای است که به آنها داده می‌شود. ادعای من این است که در طول سه دهه بعد از انقلاب اسلامی، کاری که در این دو سال در این حوزه صورت گرفته، در هیچ دوره دیگری اتفاق نیفتاده است؛ ما با کمک خود اهالی رسانه، ضوابطی را برای پرداخت یارانه تعیین کرده‌ایم؛ چه از نظر شکلی و چه از نظر محتوایی و این ضوابط را هم روی سایت وزارت ارشاد گذاشته‌ایم و هر نشریه‌ای که است با این ضوابط تطبیق داده می‌شود و بر این اساس به آن یارانه تعلق می‌گیرد.
جنتی افزود: کار دیگری که در این حوزه انجام شده، شفاف‌سازی در اعلام یارانه پرداختی است. ما هر مقدار یارانه‌ای را که به نشریه‌ای داده شده، اعلام کرده‌ایم و همه می‌دانند که چه کسی چقدر یارانه گرفته است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: در خصوص برخورد با تخلفات مطبوعاتی هم، این تنها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیست که اعمال نظر و عمل می‌کند، بلکه صدور مجوز و برخورد با تخلفات قانونی توسط هیاتی به نام هیات نظارت بر مطبوعات انجام می‌شود که متشکل از نمایندگان هفت دستگاه از جمله مجلس، قوه قضاییه، دولت و شورای عالی انقلاب فرهنگی است و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تنها یک عضو از این هیات است و ریاست آن را بر عهده دارد.
وی در عین حال گفت: بعضی از روزنامه‌هایی که توقیف شدند، برداشت‌ها این بوده که تخلفشان، توهین به مقدسات بوده است. ما در این زمینه تنها بر اساس قانون عمل می‌کنیم. به عنوان مثال در قانون آمده است که توهین به مقامات، تخلف است. کلمه «مقامات» هم مشخص است که از جمله می‌توان به مقام معظم رهبری و ریاست جمهوری اشاره کرد. همچنین توهین به وزرا، معاونین وزرا، نمایندگان مجلس و برخی دیگر از اشخاص، جرم مطبوعاتی است.
جنتی ادامه داد: متاسفانه بعضی روزنامه‌ها به راحتی دروغ، جعل می‌کنند. همچنین در خصوص مصوبات شورای عالی امنیت ملی که برای همگان لازم‌الاجرا است، ما تاکید کرده‌ایم که با متخلفین در این زمینه برخورد می‌کنیم اما در همین خصوص هم استناد ما تنها به مصوبات این شورا است، نه اینکه مصوبه یکی از کمیته‌های مثلاً دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی.
امسال، سال ریاضت دولت است
وی در ادامه با اشاره به آنچه تنگناهای مالی دولت در سال جاری نامید، یادآور شد: به عقیده من امسال، سال ریاضت دولت است و با توجه به اینکه قیمت نفت بسیار کاهش پیدا کرده است، ما انتظار نداریم که بتوانیم یارانه‌های مطبوعات را افزایش دهیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که برای تشریح عملکرد وزارتخانه تحت امرش به رادیو و تلویزیون آمده بود، در پایان سخنانش از تلاش این وزارتخانه در دو سال گذشته برای تمرکززدایی از فعالیت‌های فرهنگی از صدور مجوز کتاب گرفته تا تاسیس موسسات فرهنگی و هنری و نیز بهره‌گیری از نیروهای شایسته، مومن و متعهد و بهره‌گیری از سیستم‌های الکترونیک برای کاهش مراجعات به این وزارتخانه به عنوان دستاوردهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یاد کرد.