به گزارش «نماینده»، در حالی که بررسی‌ها نشان می‌دهد در گذشته‌ای نه چندان دور، گسترش زمین‌خواری در زمین‌های ملی اغلب از سوی افرادی صورت می‌گرفت که بومی منطقه بودند و بیشتر به قصد توسعه زمین زراعی خود کم‌کم دست به تصرف زمین‌ها می‌زدند و پس از سال‌ها می‌توانستند برای این زمین‌ها از دهیاری و نهادهای مربوطه سند رسمی دریافت کنند اما شواهد حاکی از آن است که شکل زمین‌خواری امروزه تغییر کرده و اکنون بیشتر کسانی که به داشتن ویلاها و خانه‌های بزرگ در ارضی ملی علاقمندند دست به زمین‌خواری زده و به وسیله قدرت و رابطه‌ای که دارند، اراضی ملی را تصاحب کرده و برای خود ویلا یا هتل و ...، می‌سازند.
پرونده زمین‌خواری اراضی ملی حالا در «گردنه حیران» باز شده است. ماجرایی که اغلب اراضی ملی در مناطق مختلف کشور طعم تلخ آن را چشیده و خسارت دیده یا غارت شده‌اند. حالا بعد از تاکیدات مقام رهبری و تلاش مقامات منابع طبیعی و محیط زیست کشور، یکی از بدترین پرونده‌های زمین‌خواری عیان شده است. زمین‌خواری به دست کسانی که گفته می‌شود نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی هستند و صد البته یکی از وظایف آنان حفاظت از این اراضی است. پرونده‌ای که حتی به نزاع کلامی دو نماینده در مجلس شورای اسلامی انجامید و سخنگوی قوه قضاییه هم در خصوص آن اظهار نظر کرد.
حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای در مورد زمین‌خواری در گردنه حیران گفت: «این منطقه بسیار خوش آب و هواست و منطقه گردشگری هم محسوب می‌شود، جایی که در این منطقه ویلاسازی می‌شود بیش از ۲ هزار هکتار است که از این ۲ هزار هکتار بالغ بر یک هزار هکتارش مربوط به منابع طبیعی است و یک هزار هکتار دیگر آن جزء مستثنیات است، یعنی در اختیار افراد بوده و مالک دارد. طرح جامعی به نام طرح هادی را در آنجا پیاده کرده‌اند و بر اساس آن طرح، برخی از افراد که صاحب مستثنیات هستند.
ساخت‌وسازهایی را کرده‌اند که با مجوز دهیاری، شورای شهر و... بوده و عده‌ای دیگر هم از بخش زراعی مجوز گرفته‌اند. تعداد معدودی یعنی حدود ۲۰ الی ۳۰ نفر، کسانی هستند که از هیچ کجا مجوز اخذ نکرده‌اند. بحث این است که آیا کسانی که جزء مستثنیات هستند، حق ویلاسازی در منطقه دارند؟ زیرا باید نهادهای ذیربط در این زمینه تصمیمات لازم را اخذ کنند، البته پرونده‌هایی در این مورد به قوه قضائیه گزارش شده، هم در استان اردبیل و هم در استان گیلان. از قوه قضائیه و استانداری در حال رسیدگی موضوع و تفکیک زمین‌ها هستند تا بفهمند که کسانی که با مجوز ساخت‌وساز را انجام داده‌اند باید چه کار کنند. یکی از مشکلات ما درباره این پرونده این است که مراکز مختلف جواز ساخت را می‌دهند. در رسیدگی‌هایی که قوه قضائیه انجام می‌دهد اگر این ساخت‌وسازها غیرمجاز باشد حتماً برخورد می‌کنیم.»
«کمال پیرمؤذن» و «صفر نعیمی‌رز» آنطور که رسانه‌ها از صحن علنی مجلس گزارش داده‌اند، یکدیگر را به دست‌داشتن در پرونده زمین‌خواری «گردنه حیران» متهم کردند.
صفر نعیمی رز، نماینده آستارا در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون امنیت ملی است، اعلام کرده عمده این زمین خواری‌ها از زمان یکی از نمایندگان مجلس آغاز و پس از آن، پای مدیران دولتی سابق (نهم و دهم) توسط این نماینده به گردنه حیران باز شده است. او در گفت‌وگویی تلویزیونی نماینده سابق و فعلی استان اردبیل در مجلس را به زمین‌خواری متهم کرده و گفته است که آقای مهدی پیرموذن، برادر نماینده اردبیل، آقای رضایی، حسابدار آقای پیرموذن بودند که این اقدامات را در این منطقه انجام داده و زمین‌هایی را که متعلق به مردم است، تصاحب کرده‌اند.
اما پیرموذن اعلام کرده است که در تمام طول زندگی خود حسابداری به نام سلامت رضایی نداشته و قصد دارد از طریق قوه قضاییه و هم از طریق رئیس مجلس شورای اسلامی و هیأت رسیدگی به تخلفات نمایندگان، شکواییه خود و برادرش در خصوص اتهام وارده به آنان را تقدیم کند.
شاید همین اظهارات دو طرف بود که سبب شد روز گذشته صدای فریاد «دزد... دزد» نعیمی زر و پیرموذن در صحن علنی مجلس شورای اسلامی که یکدیگر را متهم به زمین‌خواری می‌کردند بلند شود و حتی اعتراض دیگر نمایندگان مجلس را هم به دنبال داشته باشد.
پیگیری این پرونده بزرگ زمین‌خواری ۱۶۰ هکتاری در گردنه حیران اکنون در دستور کار دولت و مجلس قرار گرفته است اما پیمان یوسفی آذر، مدیر روابط عمومی سابق سازمان جنگل‌ها در این باره به خبرنگار آنا می‌گوید: «اتفاق عجیبی که در گردنه حیران افتاده بسیار نادر است، زیرا از حدود ۲۵ سال پیش که خود من هم در این منطقه ساکن بودم ابتدا تغییر کاربری در این منطقه به زراعی باب شد و بعد از آن کم کم زمین‌های زراعی را فروختند و ویلاسازی در منطقه باب شد. این که گفته شده است این جنگل‌ها منابع ملی نبوده کاملا کذب و دروغ است. چراکه در گردنه حیران جنگلهای وسیعی وجود داشت که طی ۲۵ سال گذشته درختان آن را سوزانده و ابتدا منطقه تنک کردند و بعد با تبدیل آن به مرتع و زمین زراعی توانستند زمین‌های آن را برای ساخت ویلا به فروش برسانند و عکس‌هایی که از گذشته‌های دور این منطقه موجود است، گواهی بر ادعای من است.
او این اقدام را خیانتی آشکار به منابع ملی می‌داند و تاکید می‌کند: «بایستی مسببان این زمین‌خواری بزرگ، از جمله دهیاری و بخشداری که مجوز این اقدامات را صادر کرده‌اند مجازات شوند. سازمان جنگل‌ها و امور اراضی کشور که مسئول حفاظت از کاربری جنگل‌هاست، نباید در انجام وظایف خود کوتاهی کند و در این باره نیز باید محکم و قوی بایستد و با متخلفان برخورد کند.
یه گفته وی گردنه حیران در خاورمیانه از نظر داشتن منظره‌ای زیبا و جنگلهای بکری که داشت زبانزد بود و حتی می‌توانست در لیست یونسکو ثبت جهانی شود و البته اکنون هم این امکان وجود دارد اما این در صورتی است که مانع تخریب بیشتر درختان این منطقه شویم.»
یوسفی آذر بر این باور است که تاکنون ۵۰ درصد از درختان گردنه حیران نابود شده و اخیرا شاهد بوده که در این منطقه ساخت هتل‌های ۶ و ۷ طبقه نیز در حال انجام است. او بنیاد مسکن را مقصر اصلی این فاجعه زیست محیطی می‌داند و معتقد است افرادی که برای این اقدامات غیرقانونی و زمین‌خواری‌های گسترده در گردنه حیران مجوز صادر کرده‌اند، باید به شدت مجازات شوند.
مدیر روابط عمومی سابق سازمان جنگل‌ها می‌گوید: «هر چند من سه ماه پیش که هنوز در سازمان جنگل‌ها مشغول به کار بودم درباره این زمین‌خواری هشدار دادم اما توجهی به آن نشد و تصور می‌کنم سستی و رخوتی که در سازمان جنگل‌ها و سازمان محیط‌زیست برای حفاظت از عرصه‌های طبیعی وجود دارد، فقط و فقط به دلیل درآمدهای پایینی است که کارمندان این سازمان‌ها دارند و این خود باعث می‌شود انگیزه حفاظت از اراضی ملی در آنان وجود نداشته باشد.»
محمد درویش، معاون آموزش و مشارکت‌های اجتماعی سازمان محیط‌زیست که چندی پیش بازدیدی از گردنه حیران داشته و از نزدیک در جریان زمین‌خواری و از بین رفتن درختان و محیط‌زیست بکر این منطقه قرار گرفته است، در این باره به آنا می‌گوید: «گردنه حیران یکی از مناطق فوق‌العاده زیبای کشور محسوب می‌شود که موقعیت خاص اقلیمی داشته و با پوشش انبوه درختان در منطقه فندقلو تا مرز کشور آذربایجان پیش رفته است اما متاسفانه اکنون با وجود آنکه کشور ما در دامنه شمالی قرار گرفته و رطوبت بیشتر و پوشش گیاهی برخوردارتری نسبت به کشور آذربایجان دارد، در سمت کشور ما حجم بسیار بالایی از درختان از بین رفته و حتی در نقاطی منظره‌ای بیابانی پیدا کرده است.»
او علت این بیابانزایی در گردنه حیران را تغییر کاربری‌ها، ورود دام به مناطق جنگلی، جاده‌سازی‌های بی‌رویه و عدم رعایت موازین زیست‌محیطی می‌داند که تقریبا این جنگل‌ها را نابود و این منطقه را تبدیل به چشم‌اندازی بیابانی کرده است. درویش تاکید می‌کند: «در تصاویری که از این منطقه وجود دارد مشخص است که خط مرزی بین ایران و جمهوری آذربایجان، خط بین بیابان و جنگل را نشان می‌دهد و علت آن هم تخریب گسترده انسانی در این گردنه است که اگر مدیریت نشود به طور حتم به فاجعه‌ای زیست محیطی تبدیل خواهد شد.»
او در پاسخ به این سوال که آیا دیگر راهی برای نجات گردنه حیران از تخریب بیشتر و نابودی وجود دارد، یا خیر، توضیح می‌دهد: «حتما می‌توان از تخریب بیشتر در این منطقه جلوگیری کرد اما این کار مستلزم اتخاذ روش‌های مدیریت شده‌ای است. چراکه هر از چندگاهی شاهد نابودی محیط‌زیستی در منطقه‌ای از جهان هستیم که توانسته‌اند با برنامه‌ریزی‌های دقیق این مناطق را احیا کنند. به عنوان مثال دانشمندان ادعا کرده‌اند با گذشت چندین سال از فاجعه چرنویل و فاجعه اتمی که در آن رخ داد و همه چیز را تا شعاع ۱۰۰ کیلومتری از بین برد، اکنون دوباره عدم حضور انسان باعث شده تا پوشش گیاهی در این منطقه کم‌کم ایجاد، رودها پرآب و حتی گونه‌هایی که در ۲۰۰ سال گذشته در این منطقه منقرض شده بودند دوباره دیده شوند. بنابراین می‌توان با آیش منطقه و اجازه استراحت به آن امیدوار بود که دره حیران دوباره پردرخت شود.»
آموزش و مشارکت‌های اجتماعی سازمان محیط‌زیست اما یادآور می‌شود: «از آنجا که این منطقه جز مناطق حفاظت شده نیست، بنابراین سازمان حفاظت محیط‌زیست نمی‌تواند اقدامی جز آموزش در خصوص حفاظت از آن انجام دهد و وظیفه نگهداری از این مناطق بر عهده سازمان جنگل‌ها و امور اراضی بوده و این سازمان وظیفه دارد به نحو احسن از این مناطق محافظت کند.»