«نماینده»؛ ابراهیم کارخانه*/موضوع هسته‌ای یک مسئله ملی است که همه ملت ایران بر آن اتفاق نظر دارند و بدون شک در اینکه حقوق هسته‌ای ملت ایران در روند مذاکرات می‌بایست حفظ گردد؛ احدی مخالفتی نخواهد داشت و برخی اختلاف دیدگاه‌ها نیز صرفاً بر سر میزان داده‌ها و ستانده‌ها و رعایت خطوط قرمز امنیت و اقتدار ملی است. رهبر حکیم و فرزانه انقلاب اسلامی در رابطه با متن منتشر شده مذاکرات فرمودند این متن به دقت مورد بررسی قرار گیرد و مسیر قانونی آن طی گردد و چه تصویب شود و چه نشود در هر حال باید مراقب عهدشکنی و نیز حیله و نیرنگ آمریکایی‌ها بود.
در بخش اول این بررسی سعی شده است به دقت داده‌ها و آنچه را که متوجه ملت ایران می‌باشد و از درجه اهمیت‌های متفاوتی برخوردارند به‌صورت فهرست‌وار در یکصدوپنج بند تهیه و به‌دور از هر گونه بیان سطحی و احساسی بلکه بطور واقعی شفاف، واضح و غیر قابل تفسیر مورد قضاوت قرار گیرد.
بدون شک مفاد برجام دارای نقاط قوت نیز می‌باشد که مهمترین آن پذیرش حق غنی‌سازی، تحقیق و توسعه و تکمیل راکتور آب سنگین اراک است که علیرغم خواست قدرت‌های جهانی ایران هم‌اکنون آنها را در اختیار دارد.
در بخش دوم ستانده‌ها در رابطه با لغو تحریم‌ها به دقت مورد بررسی قرار گرفته که چکیده آن نیز به‌طور شفاف و روشن در ادامه یادداشت منتشر خواهد شد.
الف- محدودیت‌ها در غنی‌سازی و ذخایر اورانیوم
کاهش سانتریفیوژهای نصب شده در نطنز و فردو از مجموع ۱۹۰۰۰ دستگاه به ۶۱۰۴ دستگاه
کاهش سانتریفیوژهای فعال و در حال کار IR-۱ از ۹۱۰۰ دستگاه به ۵۰۶۰ دستگاه و منع افزایش آنها به مدت ۱۰ سال
ممنوعیت جایگزینی سانتریفیوژ فعال IR-۱ با سانتریوفیوژهای پیشرفته به مدت ۱۰ سال
الزام به تأیید سانتریفیوژهای خراب شده از سوی آژانس برای جایگزینی با سانتریفیوژهای مشابه به مدت ۱۰ سال
برچیدن زیرساختهای حدود ۱۲۰۰۰ سانتریفیوژ۱-IR در نطنز و فردو و انبار کردن آنها تحت نظارت آژانس
برچیدن زیر ساخت‌های ۱۰۰۰ دستگاه سانتریفیوژ IR-۲M در نطنز و انبار کردن آن تحت نظارت آژانس
ممنوعیت غنی‌سازی بیش از ۶۷/۳ درصد به مدت ۱۵ سال
کاهش ذخیره اورانیوم غنی شده UF۶ از حدود ۱۰ تن به ۳۰۰ کیلوگرم
ممنوعیت نگهداری بیش از ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده ۶۷/۳ به صورت UF۶ و رقیق نمودن یا فروش مازاد آن در بازارهای بین‌المللی به مدت ۱۵ سال
ممنوعیت احداث هر نوع تأسیسات غنی‌سازی و ایجاد مرکز تحقیق و توسعه به مدت ۱۵ سال
محدودیت شدید در دستیابی به ۱۹۰۰۰۰ سو غنی‌سازی برای تأمین سوخت مورد نیاز نیروگاه بوشهر به مدت ۱۵ سال
منع نگهداری اکسید اورانیوم (۸O۳U) با غنای ۲۰ درصد و لزوم تبدیل آن به صفحات سوخت برای راکتور تحقیقاتی تهران و یا معامله تجاری با خارج و یا اینکه به غنای ۶۷/۳ درصد یا کمتر رقیق شود.
ممنوعیت تولید و دستیابی به پلوتونیوم ۲۳۹، اورانیوم ۲۳۳ و نپتونیوم ۲۳۷ جدا شده از اورانیوم با غنای بالا (بیش از ۲۰ درصد اورانیوم ۲۳۵) به مدت ۱۵ سال
ممنوعیت تولید یا دستیابی به فلز اورانیوم یا پلوتونیوم یا آلیاژ آنها در قالب متالوژی، قالب‌گیری و فرم‌دهی به مدت ۱۵ سال
ارسال سوخت مصرف‌شده نیروگاه‌های قدرت و تحقیقاتی به خارج از کشور به مدت نامحدود
ایجاد محدودیت در استفاده از کارخانه تولید سوخت (FMP) فقط برای تولید مجتمع های سوخت مورد نیاز راکتورهای آب سبک و راکتور باز طراحی شده آب سنگین اراک
صدور سوخت مصرف شده تمامی راکتورهای قدرت و تحقیقاتی در حال و آینده برای پسمانداری یا فرآیندهای بعدی به خارج از کشور
تکمیل، احداث و یا دسترسی به سلول‌های داغ و یا خرید تجهیزات با تأیید کمیسیون مشترک به مدت ۱۵ سال
انتقال ضایعات اکسید اورانیوم (۸O۳U) با غنای۲۰ درصد راکتور تحقیقاتی تهران به خارج از کشور
منع تولید غنی‌سازی ۲۰ درصد برای تأمین سوخت مورد نیاز راکتور تحقیقاتی تهران و الزام به تهیه آن از خارج کشور
صادرات هرگونه فناوری و تجهیزات غنی‌سازی و یا مرتبط با غنی‌سازی شامل تحقیق و توسعه با هر کشور دیگر یا با هر نهاد خارجی با موافقت کمیسیون مشترک به مدت ۱۵ سال
ارائه برنامه بلند مدت (۱۵ ساله) به جای برنامه معمول ۱۰ ساله همزمان با انتشار اعلامیه پروتکل الحاقی
تهیه مجتمع‌های سوخت راکتور باز طراحی شده اراک برای نخستین بارگذاری از خارج کشور که مانع از بومی‌سازی تهیه سوخت با همکاری ۱+۵ در داخل کشور می‌شود
محدودیت ساخت راکتورهای تحقیقاتی و تولید برق صرفاً با استفاده از سیستم خنک کننده آب سبک
الزام ایران به معاوضه قرص‌های سوخت و مجتمع‌های سوخت طبیعی راکتور ۴۰-IR با اورانیوم طبیعی و یا تبدیل آن به UNH قبل از راه اندازی راکتور مذکور
ممنوعیت احداث تأسیسات تبدیل صفحات سوخت یا ضایعات آنها به هگزار فلوراید اورانیوم (UF۶) به مدت ۱۵ سال
ب- محدودیت‌ها در تحقیق و توسعه و ساخت سانتریفیوژها
محدودیت تحقیق و توسعه صرفاً بر روی سانتریفیوژهای IR-۴, IR-۵, IR-۶ ,IR-۸ به مدت ۱۰ سال علیرغم پیشرفت‌های سریع علمی و استفاده کشورهای پیشرفته از نسل های نوین سانتریفیوژها با قدرت جداسازی ۸۰ الی ۳۰۰ سو
محدود شدن تحقیق و توسعه صرفاً به تأسیسات هسته‌ای نطنز به مدت ۱۵ سال
ممنوعیت تحقیق و توسعه بر روی مواد شکاف‌پذیر در فردو به مدت ۱۵ سال
ممنوعیت ورود حاصل تحقیق و توسعه غنی‌سازی به چرخه تولید به مدت ۱۰ سال!
انجام آزمایشات بر روی تک ماشین‌های IR-۴ و زنجیره ده‌تایی آن به مدت ۱۰ سال!
انجام آزمایش‌ها بر روی تک ماشین IR-۵ به مدت ۱۰ سال!
محدودیت تحقیق و توسعه صرفاً بر روی ماشین‌های IR-۶ در قالب زنجیره‌های تا ۳۰ تایی از میانه سال هشتم به بعد
محدودیت تحقیق و توسعه صرفاً بر روی ماشین‌های ۸-IR در قالب زنجیره‌های تا ۳۰ تایی از میانه سال هشتم به بعد
محدودیت در نگهداری و انبار کردن سانتریفیوژهای ۸-IR در نطنز در روی زمین و تحت نظارت آژانس
محدودیت شدید در تولید سانتریفیوژهای پیشرفته IR-۸ و IR-۶ به تعداد سالیانه تنها ۲۰۰ دستگاه از هرنوع در پایان سال هشتم (بدون روتور) و از سال دهم به بعد تولید ماشین به همین تعداد در سال
محدودیت بازفرآوری سوخت مصرف شده و تحقیق و توسعه باز فرآوری به مدت ۱۵ سال و بدون قصد ادامه آن (مادام العمر)
ممنوعیت استفاده از سایر روشهای پیشرفته جداسازی ایزوتوپی اورانیوم از قبیل روشهای لیزری، نفوذ گازی، الکترومغناتیسی و...
محدودیت زمانی در تکمیل تحقیقات بر روی ماشین های سانتریفیوژ IR-۲M, IR-۴ با استفاده از زنجیره ۱۶۴ تایی حداکثر تا تاریخ ۳۰ نوامبر ۲۰۱۵ و یا تاریخ روز شروع اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)
محدودیت انجام آزمایشات بر روی تک ماشین و زنجیره میانی سانتریفیوژهای IR-۶ , IR-۸ تا نیمه سال هشتم و منع هرگونه آزمایش بر روی زنجیره های بیشتر در طی مدت مذکور
ایجاد محدودیت مکانی در استقرار ماشین های سانتریفیوژ و زیرساختهای مرتبط به مدت ۱۵ سال
لزام به مخلوط گاز محصول و پسماند حاصل از زنجیره های ۸-IR و ۶-IR با استفاده از لوله های جوش کاری شده به گونه ای که با تأیید آژانس امکان برداشت محصول اورانیوم غنی شده و رقیق شده را میسر نسازد.
لزوم اخذ مصوبه از کمیسیون مشترک جهت تحقیق و توسعه روی سانتریفیوژهای نسل جدید از طریق مدلسازی کامپیوتری و شبیه سازی در مرحله تست مکانیکی به مدت ۱۰ سال
الزام به استقرار سانتریفیوژهای ۸-IR در سالن B نطنز که باتوجه به کوتاه بودن سقف آن با مشکل جدی مواجه است
اعمال محدودیت در ساخت و تست مکانیکی انواع سانتریفیوژها و لزوم تصویب آن در کمیسیون مشترک
محدودیت مکانی در تست غنی‌سازی و مکانیکی سانتریفیوژها صرفاً در نطنز و مرکز تحقیقات تهران به مدت ۱۵سال
محدودیت در چیدمان زنجیره غنی‌سازی سانتریفیوژهایIR-۸ و IR-۶ تا سقف ۳۰ دستگاه تا نیمه سال هشتم
منع استفاده ایران از دیگر سانتریفیوژهای پیشرفته غنی‌سازی با وجود پیشرفت های سریع علمی و منسوخ شدن نسل سانتریفیوژهای فعلی طی ۱۰ سال آینده
محدویت در مکان استقرار سانتریفیوژها برای تحقیق و توسعه و یا جداسازی ایزوتوپ های پایدار به مدت ۱۵ سال
جایگزینی سانتریفیوژهای خراب شده مربوط به جداسازی ایزوتوژپهای پایدار با چهار زنجیره ساکن و بدون چرخش در فردو که موجب از دست رفتن زخیره سازی سانتریفیوژهای انبار شده در این سایت می‌گردد.
محدودیت تست مکانیکی بر روی تا دو ماشین از هرنوع فقط بر روی سانتریفیوژهای IR-۱،IR-۲M ، IR-۴، IR-۶، ۶S، IR-۷، IR-۸
محدودیت زمانی برای فرآهم نمودن زیرساخت های ضروری برای نصب سانتریفیوژهای ۸-IR بعد از ۱۰ سال
اعلام موجودی اولیه روتور و بیلوز سانتریفیوژها و مکان های مورد استفاده به مدت ۲۰ سال
محدودیت در سطح ذخیره و حفظ ۵۰۰ دستگاه سانتریفیوژهای ۱-IR بجای سانتریفیوژهای که خراب می شوند از طریق تولید سانتریفیوژهای مشابه
کند شدن حرکت علم و فناوری هسته ای بعلت ایجاد محدودیت های شدید زمانی، مکانی و عملیاتی در تحقیق وتوسعه
محدودیت در تحقیق و توسعه صرفا بر روی سانتریفیوژهای گازی و نادیده گرفتن تحقیق و توسعه در سایر حوزه های علم و فناوری
محدودیت صادرات هرگونه فناوری و تجهیزات غنی‌سازی و یا مرتبط با غنی‌سازی شامل تحقیق و توسعه با هر کشور دیگر و یا نهاد خارجی به مدت ۱۵ سال
محدودیت در تحقیق و توسعه بر روی سوخت بر پایه فلز برای راکتور تحقیقاتی تهران با تصویب کمیسیون مشترک به مدت ۱۵- ۱۰ سال
منع تولید و تست قرص سوخت، میله سوخت و مجتمع های سوخت برای راکتور بازطراحی اولیه اراک قبل از راه اندازی آن
ج- محدودیت در آب سنگین اراک و تاسیسات هسته ای فردو
باز طراحی و بازسازی اساسی راکتور آب سنگین اراک نسبت به طراحی اولیه و نگهداری قلب آن در داخل کشور
تأیید غیرقابل استفاده بودن قلب بتن ریزی شده آب سنگین اراک توسط آژانس
انتقال مادام العمر سوخت مصرف شده راکتور باز طراحی شده اراک به خارج از کشور
ممنوعیت تزریق گاز اورانیوم به دو آبشار سانتریفیوژ قادر به چرخش (۳۴۸دستگاه) در فردو به مدت ۱۵ سال برای جداسازی ایزوتوپ های پایدار
ممنوعیت چرخش ۴ آبشار سانتریفیوژ (۶۹۶) مستقر در فردو و نگهداری آنها در حالت سکون
کاهش ۵۰ درصدی قدرت راکتور آب سنگین اراک از ۴۰MW به ۲۰MW
تأخیر چندین ساله در اتمام و بهره برداری از نخستین راکتور بومی ایران بعلت دوره طولانی مدت نوسازی آن
محدود کردن کلیه اقدامات در رابطه با بازطراحی راکتور آب سنگین اراک منوط به تأیید کمیسیون مشترک
عدم حفظ هویت آب سنگین اراک باتوجه به تغییر سوخت آن که هویت اصلی راکتور را تعیین می‌کند
ممنوعیت ساخت راکتور تحقیقاتی مورد نیاز کشور به مدت ۱۵ سال
ممنوعیت انباشت فراتر از نیاز آب سنگین به مدت ۱۵ سال و فروش تمامی آب سنگین باقی مانده در بازارهای بین المللی
موافقت با نظارت آژانس بر آب سنگین ذخیره شده و تولید شده از کارخانه آب سنگین اراک
تبدیل دژ مستحکم تأسیسات هسته ای فردو به یک آزمایشگاه عادی مواد غیر هسته‌ای (پایدار)
حذف دو سوم سانتریفیوژها و زیرساختهای مربوطه در فردو
محدودیت در نحوه استفاده از سکوهای مستقر در فردو
ممنوعیت غنی‌سازی در فردو و منع ورود مواد شکافت پذیر به مدت ۱۵ سال
بازرسی و نظارت مستمر و درصورت درخواست بصورت روزانه از فردو علیرغم منع هرگونه فعالیت غنی‌سازی به مدت ۱۵ سال
د- تشدید بازرسی و نظارت
اعمال نظارت های ۱۰، ۱۵، ۲۰ و ۲۵ ساله فراتر از دوره زمانی ۸ ساله که می بایست طی آن صلح آمیز ماندن برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران توسط آژانس اعلام گردد.
اعمال اقدامات شفاف‌ساز به مدت ۱۵ سال با بهره‌گیری از پیشرفته‌ترین فناوریهای نظارتی
اجرای بی‌قید و شرط پروتکل الحاقی قبل از تصویب مجلس شورای اسلامی
نظارت و مراقبت شدید بر ساخت سانتریفیوژها (شامل لوله‌های روتور و بیلوز) به مدت ۲۰ سال
نظارت بر انتقال کنسانتره سنگ معدن اورانیوم تولید شده در ایران و یا بدست آمده از هر منبع دیگر به کارخانه UCF اصفهان به مدت ۲۵ سال
نظارت بر جایگزینی سانتریفیوژها و زیرساختهای انبار شده با سانتریفیوژهای خراب شده به مدت ۱۵ سال
ارجاع پرونده جمهوری اسلامی ایران به شورای امنیت درصورت ممانعت از دسترسی به فعالیتهای اعلام نشده و مورد ادعای آژانس که طی فرآیندی ۲۴ روزه درصورت عدم اجراء از سوی ایران، موضوع به شورای امنیت ارجاع می‌گردد.
ایجاد کانال خرید تأیید شده توسط شورای امنیت در چارچوب اهداف برنامه جامع اقدام مشترک که محدودیت‌های شدید بازرسی را علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال نموده و راه جدیدی را برای توطئه می‌گشاید.
استثناء نکردن دسترسی به اماکن نظامی و امنیتی و اسناد و دانشمندان علیرغم هشدارهای صریح رهبری و مصوبه مجلس که درصورت درخواست آژانس و مخالفت جمهوری اسلامی ایران موضوع به شورای حکام و شورای امنیت کشیده می‌شود.
اجازه بازرسی و نظارت منظم شامل دسترسی روزانه به همه بخش های موسسه های مرتبط در نطنز به مدت ۱۵سال
نظارت و بازرسی از تأسیسات غنی‌سازی نطنز و فعالیتهای مرتبط با غنی‌سازی از جمله تحقیق و توسعه به مدت ۱۵ سال
اجرای کامل کد اصلاحی ۱/۳ مبنی بر اعلام هر گونه برنامه هسته‌ای به آژانس قبل از آغاز به اجرای آن
اقدامات لازم برای حل و فصل موضوعات گذشته و حال (PMD) با آژانس بر اساس توافق محرمانه انجام شده و سازوکار پیش‌بینی شده از جمله در رابطه با پارچین در توافق رئیس سازمان انرژی اتمی ایران با رئیس آژانس بین المللی انرژی اتمی
اقدامات و تسهیل۷ات لازم برای حضور طولانی مدت آژانس
ترتیبات لازم برای حضور طولانی مدت آژانس و افزایش تعداد بازرسان طی ۹ ماه به ۱۳۰ الی ۱۵۰ نفر به مدت ۱۵ سال و بیشتر
بازرسی صادرات هر نوع مواد هسته‌ای، تکنولوژی و تجهیزات غنی‌سازی و مرتبط با غنی‌سازی به مدت ۱۵ سال با کسب مجوز از کمیسیون مشترک!
دسترسی لازم جهت راست آزمایی فعالیتهای تحقیق و توسعه از سوی آژانس
نظارت بر طراحی، توسعه، ساخت، دستیابی و یا استفاده از چاشنی‌های انفجاری چند نقطه‌ای، مدل‌های کامپیوتری برای شبیه‌سازی، وسایل انفجار هسته‌ای، سیستم‌های تشخیص انفجار و چشمه‌های نوترونی هدایت کننده انفجارات
فراهم نمودن دسترسی‌های لازم برای رفع نگرانی‌های آژانس از طریق اقدامات شفاف‌ساز که در پادمان و پروتکل الحاقی اعلام نشده است.
هموار شدن راه اعمال توطئه از طریق نظارت هماهنگ و هدفمند مثلث آژانس، کمیسیون مشترک و شورای امنیت
ورود دبیرکل سازمان ملل متحد به موضوع هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران درصورت ادعای اعلام نقض توافق از سوی ایران با توجه به تصریح بعمل آمده در قطعنامه جدید شورای امنیت مبنی بر الزام ایران به اجرای درخواست آژانس
ایجاد ناامنی شغلی بعلت حضور مستمر و گسترده بازرسان آژانس که منجر به سلب روحیه خلاقیت و کارآمدی کارکنان می‌گردد.
اعمال محدودیت های تسلیحاتی، موشکی و تجهیزات و مواد مربوط در قالب نظارت های هوایی، زمینی و دریایی براساس پیوست ۱ قطعنامه جدید شورای امنیت با وجود مفتوح بودن پرونده هسته ای جمهوری اسلامی ایران ذیل ماده ۴۱ فصل هفتم آن شورا
تشدید نظام بازرسی براساس مفاد پیوست قطعنامه شورای امنیت و اهرم های نظارتی پیش بینی شده در توافق نامه در راستای کنترل منطقه ای جهموری اسلامی ایران
امکان تشدید توطئه های مدیریت شده با اتکاء به سه اهرم کلیدی آژانس، کمیسیون مشترک و شورای امنیت در طول دوره ۸ ساله انتقال باتوجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران کلیه تعهدات خود را در همان چند ماه اول بطور یکجا انجام داده است
امکان سوء استفاده طرف‌های مقابل از عبارات کلی، مبهم و قابل تفسیر در متن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)
ارجاع موضوع هسته ای جمهوری اسلامی ایران به شورای امنیت طی فرآیندی ۳۰ روزه با ادعای هر یک از اعضای ۱+۵
امکان بازگشت پذیری تحریم ها طی فرایند پیش بینی شده درصورت مسکوت ماندن ۳۰ روزه ادعای هریک از اعضای ۱+۵ در شورای امنیت براساس مواد ۳۶ و ۳۷ برنامه جامع اقدام مشترک و مواد ۱۱ و ۱۲ شورای امنیت
ترکیب یک جانبه کمیسیون مشترک متشکل از ۱+۵ به اضافه نماینده اتحادیه اروپا و ایران به گونه ای که بسیار محتمل است ارجاع هر ادعا منجر به صدور رأی علیه جمهوری اسلامی ایران گردد.
*رئیس کمیته هسته ای مجلس