به گزارش «نماینده» به نقل از شبکه ام اس ان بی سی، ارنست مونیز وزیر انرژی آمریکا در برنامه ای با حضور دیگر کارشناسان، ابعاد توافق هسته ای ایران را تشریح کرد.

ابتدا شبکه تصاویری را از سخنرانی باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا در اتیوپی پخش کرد. اوباما صبح دوشنبه در کنفرانس خبری خود در شهر آدیس آبابا گفت: «خبر خوش آن است که من هنوز، استدلال واقع بینانه ای از آنسو (مخالفان توافق هسته ای) نشنیده ام که در برابر بررسی موشکافانه دوام بیاورد. بدون علت نیست که نود و نه درصد مردم دنیا معتقدند این توافق خوبی است، چون این واقعاً توافق خوبی است. بدون علت نیست که اکثر دانشمندان هسته ای و کارشناسان منع تکثیر معتقدند این توافق خوبی است، زیرا این توافق واقعاً خوب است و هدف ما را که اطمینان یافتن از این است که ایران سلاح هسته ای نخواهد داشت، محقق می کند. در واقع این توافق، بهتر از همه دیگر گزینه های پیشنهادی، این هدف را محقق می کند. شما نیز دیدید که من در مقابل اصحاب رسانه ایستادم و کوشدیم استدلال خوبی را از طرف مقابل بشنوم که نه شعارزده، بلکه مبتنی بر واقعیت ها باشد. اما هنوز چنین استدلالی را نشنیده ام.

مجری ام اس ان بی سی گفت اظهارات صبح امروز رئیس جمهور آمریکا را درباره توافق با ایران شنیدیم. مایک هاکابی، سیاستمدار امریکایی نیز قرار است تا سی دقیقه آینده بیانیه ای را درباره اظهارات اوباما صادر کند. یکی از کارشناسان گفت رئیس جمهور می تواند هر آنچه می خواهد درباره توافق بگوید، اما این ادعا که هیچ استدلال بجایی علیه توافق وجود ندارد و همه این استدلال ها فقط شعار است، توهین بزرگی به بسیاری از اندیشمندان در عرصه سیاست خارجی است. برایم حیرت آور است که رئیس جمهور آمریکا تا این اندازه مغرور است که می گوید حتی یک استدلال منطقی علیه توافق با ایران نشنیده است. تقریباً همه کارشناسان سیاست خارجی که با آنها گفتگو کردم، حتی آنهایی که از توافق حمایت می کنند، نگرانی های بی شماری درباره این توافق دارند.

مارک هالپرین، کارشناس بلومبرگ پالتیکس Bloomberg Politics گفت اگر نگاه عطوفت آمیز به رئیس جمهور آمریکا داشته باشیم، باید بگوییم منظورش این است که هیچ گزینه مطرح دیگری برای توافق هسته ای وجود ندارد؛ این قوی ترین استدلال پذیرفته شده نزد بسیاری از مردم است. اما بدون شک مردم در زمینه هایی مانند بازرسی ها، تحریم، جدول زمانی تعیین شده برای وقتی که ایران دوباره قادر به توسعه قابلیت های هسته ای خواهد بود، سؤالاتی دارند. رئیس جمهور آمریکا نیز از این مسئله اطلاع دارد.

مجری شبکه در ادامه به ارنست مونیز وزیر انرژی آمریکا گفت قبولاندن توافق هسته ای به کنگره، پنجاه درصد کار محسوب می شود. آیا ممکن است به شیوه علمی برایمان شرح دهید که این توافق، چگونه مسیر را به روی سلاح هسته ای خواهد بست؟

مونیز پاسخ داد باید بگویم توافق، چندین راه را به روی سلاح هسته ای می بندد که از جمله آنها می توان به استفاده از اورانیوم و پلوتونیوم و البته نگرانی های ماه درباره فعالیت های مخفیانه (ایران) اشاره کرد که این مسیر نیز باید بسته شود. به طور خلاصه، توافق از نظر کمی، آنچه رئیس جمهور برایمان شرح داد، محقق می کند: توافق، زمان مورد نیاز ایران برای تولید مواد هسته ای را حداقل برای یک دهه، دستکم به یکسال افزایش خواهد داد.

صادقانه بگویم ما برای پانزده سال، محدودیت های شدیدی روی برنامه آنها گذاشته ایم؛ بعد از این زمان نیز تدابیر شفاف سازی استثنایی یا همان اقدامات راستی آزمایی را خواهیم داشت. رئیس جمهور آمریکا نیز راستی آزمایی را محور اصلی مذاکرات برشمرده بود. بنابراین، قرار است کار را با محدودیت های بسیار شدید برای برنامه هسته ای آنها آغاز کنیم که چنین کاری کرده ایم؛ ما در طول پانزده سال، مانند پرنده شکاری بر آنها نظارت خواهیم داشت، اما ایرانی ها نیز فرصت دارند اعتماد جامعه بین المللی را به صلح آمیز بودن برنامه خود به دست آورند. بعد از پانزده سال نیز دوباره آنها را بر مبنای شفاف سازی، تحت فشار خواهیم گذاشت.

مجری شبکه گفت بسیاری کارشناسان از شما سؤالات زیادی دارند. اجازه دهید یکی از نگرانی ها که همه از دیوید ایگناتیوس خبرنگار آمریکایی تا دونالد ترامپ نامزد انتخابات ریاست جمهوری آمریکا عنوان کرده اند، مطرح کنم؛ بزرگترین نگرانی ظاهراً دوره انتظار بیست و چهار روزه (برای بازرسی از تأسیسات نظامی ایران) است. آیا ممکن است به شیوه علمی بگویید چرا این دوره انتظار، اهمیت ندارد و چرا پیش از اینکه بازرسان بتوانند به برخی مراکز دسترسی داشته باشند، ایران فرصتی بیست و چهار روزه در اختیار خواهد داشت؟

ارنست مونیز پاسخ داد ابتدا باید بین مراکز اعلام شده که می دانیم ایرانی ها در آنجا فعالیت هسته ای دارند و بازرسان بین المللی به آنها دسترسی روزانه دارند، با مراکز اعلام نشده که دستگاه های اطلاعاتی ما (آمریکا) یا دیگران از فعالیت مشکوک در آنجا خبر می دهند، تمایز قائل شویم. در اینگونه موارد، گروه پنج بعلاوه یک برای نخستین بار، دوره زمانی محدودی را برای ایران و یا اصولاً هر کشور دیگری ایجاد کرده است تا به ادعاهای مطرح شده پاسخ دهد و زمینه دسترسی را فراهم کند، یا ناقض تعهدات به شمار رود. در زمینه بیست و چهار روزی که اشاره کردید، ما کاملاً اطمینان داریم فعالیت های مرتبط با مواد هسته ای (پس از این زمان) قابل شناسایی است. در واقع، سال ۲۰۰۳ میلادی دقیقاً چنین اتفاقی رخ داد: ایران، برخی فعالیت های هسته ای خود در تهران را منکر شد و آژانس بین المللی (انرژی اتمی) سرانجام پس از شش ماه به آنجا دسترسی پیدا کرد و با پیدا کردن اورانیوم، مچ ایرانی ها را گرفت.

یکی از کارشناسان برنامه به مونیز گفت همه آنچه را که گفتید، قبول داریم، اما سؤال اینجا است که چرا به ایرانی ها بیست و چهار روز مهلت دادید؟ چرا نباید دسترسی به هر کجا و هر زمان، آنگونه که دولت اوباما اغلب تکرار می کند، وجود داشته باشد؟

ارنست مونیز گفت ابتدا باید این مسئله را روشن کنم: من همواره گفته ام در هر زمان و هر کجا، اما در چارچوب فرآیند کاملاً تعریف شده و با زمان پایان که دقیقاً مشخص شده باشد. همان طور که قبلاً اشاره کردم به لحاظ تاریخی، هرگز زمان پایانی برای مذاکرات وجود نداشته است.

دوماً روشن است که برای بازدید از مرکز اعلام نشده باید روالی وجود داشته باشد و این فرآیند، گروه پنج بعلاوه یک یا همان اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل را شامل خواهد شد. بنابراین بر اساس توافق شکل گرفته، آژانس و ایران، حداکثر چهارده روز برای حل و فصل مسئله فرصت دارند؛ بعد از آن نیز دوره حداکثر هفت روزه برای گروه پنج بعلاوه یک در نظر گرفته شده است تا رأی خود را درباره لزوم دسترسی اعلام کند و نهایتاً ایران نیز حداکثر سه روز فرصت خواهد داشت تا دسترسی فیزیکی به این اماکن را فراهم کند. همه این دوره ها به شکل حداکثر است؛ همان طور که گفتم این تمهید تازه ای است که از نظر شناسایی مواد هسته ای استفاده شده، به آن اطمینان داریم.

ایان برمر پرسید کاملاً اطمینان دارم که بازرسی در هر کجا و هر زمان، با دوره انتظار بیست و چهار روزه تفاوت دارد. البته اذعان دارم که شما و جان کری وزیر امور خارجه، تخصص فنی بیشتری درباره مفاد توافق دارید، تا نمایندگان کنگره که می توان بر مبنای سؤالاتشان گفت برخی از آنها حتی متن توافق را نخوانده اند. اما گمان کنم مخالفت های بسیاری با توافق وجود دارد؛ سؤال من در ارتباط با مدت زمان انتظار برای دسترسی به این مراکز است که از نظر بسیاری کارشناسان ناکافی است و به ایرانیان اجازه خواهد داد مسائل را مبهم کنند.

از سوی دیگر، روس ها نیز در مراحل انتهایی دستیابی به توافق، خواسته خود را برای لغو تحریم های سازمان ملل مطرح کردند؛ ما نیز نهایتاً در این زمینه امتیازهایی واگذار کردیم و این تحریم ها قبل از پایان دوره توافق لغو خواهد شد. سؤال من اینجا است که چه اضطراری وجود داشت؟ ما که از سه ضرب الاجل برای گفتگوها عبور کردیم، چه می شد اگر مهلت چهارم تعیین می کردیم؟ چرا توافق موقت هسته ای برای ما بد بود، بالاخص اینکه ایرانی ها می دانستند اوباما و جان کری در مقایسه با دولت آمریکا در سال ۲۰۱۷ میلادی، بهترین شانس آنها برای دستیابی به توافق هستند؟ چرا به جای ادامه مبارزه، به این توافق بسنده کردیم؟

ارنست مونیز پاسخ داد اولاً به این علت که ما به توافق بسیار خوبی رسیدیم. بیایید روراست باشیم ایرانی ها کاملاً از آنچه انتظار داشتیم، فراتر رفته اند: آنها حقیقتاً راه های استفاده از اورانیوم و پلوتونیوم (برای دستیابی به سلاح هسته ای) را مسدود کردند و زمینه شفافیت و دسترسی بی سابقه به فعالیت های ایران را فراهم کردند. این، توافق خوبی است. به عقیده من، بسیاری از مخالفت ها در کنگره به توافق و ابعاد هسته ای مربوط نمی شود، بلکه از اینجا سرچشمه می گیرد که ایران با منابع بیشتری که در اختیار دارد، چه کارهایی ممکن است انجام دهد یا ندهد. مردم اغلب از دوره پانزده ساله (توافق) صحبت می کنند: اولاً باید بگویم پانزده سال کم نیست و دوماً باید بگویم اگر توافق نبود، این پانزده سال همین فردا از راه می رسید: دیگر هیچ محدودیتی برای برنامه هسته ای ایرانی ها وجود نداشت و ما نیز شفافیت لازم را در این زمینه نداشتیم. بنابراین، بی پرده باید بگویم با این توافق، تا ابد آگاهی به مراتب بیشتری از هر گونه برنامه بالقوه تسلیحات هسته ای ایران خواهیم داشت، تا اینکه توافق در کار نباشد.