نماینده/ سیدمحمدعلی  خطیبی*: درباره کاهش شدید قیمت‌ نفت دلایل اقتصادی و سیاسی متعددی بیان می‌شود؛ دلایلی نظیر عدم تعادل بین عرضه و تقاضا، وجود مازاد عرضه نفت، اخبار اقتصادی ناامیدکننده‌ از وضعیت اقتصادی و چشم‌انداز کشورهای صنعتی. نتیجه این موارد، کاهش رقم تقاضای جهانی برای نفت است. همچنین با رشد عرضه کشورهای غیر عضو اوپک بویژه از ناحیه نفت خام‌ غیرمرسوم و بالاخص شل اویل آمریکا سهم قابل توجهی از رشد تقاضای اخیر نفت نصیب غیراوپک می‌شود و سهم اوپک افزایش نمی‌یابد لذا در مجموعه کشورهای اوپک، رقابت برای کسب سهم بازار تشدید شده و حتی منجر به ارائه فرمول‌ قیمت‌های جذاب‌تر و ارزان‌تر برای مشتریان شده است. به‌رغم عوامل یادشده محدودیت صادرات نفت جمهوری اسلامی ایران به دلیل تحریم‌های ظالمانه و کاهش صادرات لیبی و عراق به دلیل مشکلات سیاسی می‌توانست قیمت نفت را بشدت افزایش دهد که با افزایش تولید و صادرات برخی کشورهای اوپک که از ظرفیت مازاد برخوردارند، نظیر عربستان‌سعودی، نه‌تنها قیمت‌های نفت افزایش نیافت بلکه با کاهش نیز مواجه شد زیرا با بازگشت این کشورها به بازار، کشورهایی نظیر عربستان که سهم بازار آنها را تصاحب کرده‌اند، حاضر به کاهش تولید و صادرات خود نیستند که این امر گمانه‌زنی‌های سیاسی را درباره اقدامات آنها، تایید می‌کند؛ به گونه‌ای که آنها حاضرند با قیمت‌های پایین نفت سازگاری کنند و بخشی از درآمدهای نفتی خود را فدا کنند اما فشارهای اقتصادی بر گروهی از کشورها وارد شود تا گروه دیگری امتیازات سیاسی کسب کنند.
متاسفانه سکوت اوپک و عدم اقدام مناسب این سازمان در این موارد باعث تشدید روند نزولی قیمت‌ها شده است. اظهارنظرهای برخی اعضا درباره لزوم کاهش تولید و مخالفت برخی دیگر از اعضا و همچنین سکوت بعضی دیگر باعث شده است تلقی دست‌اندرکاران بازار نفت عدم انسجام اوپک برای حل این مشکل باشد که این امر جو روانی بازار را متاثر کرده و بر بازارهای بورس نفت که شکل‌دهنده قیمت‌ها هستند، فضایی منفی را حاکم کرده است.
بدیهی است اجلاس اوپک که اواخر ماه نوامبر برگزار می‌شود، اوپک را در معرض آزمون بزرگی قرار داده که آیا این سازمان یک بار دیگر می‌تواند با انسجام و تصمیم‌گیری صحیح ثبات را به بازار نفت بازگرداند یا اینکه دچار اختلاف‌نظر شده و از تصمیم بازمی‌ماند. سال آینده تقاضا برای نفت اوپک افزایش نمی‌یابد در حالی که اعضای این سازمان هم‌اکنون بیش از ۵/۳۰ میلیون بشکه در روز تولید می‌کنند و لیبی احتمالاَ با یک میلیون بشکه افزایش سعی در بازپس‌گیری بازار خود دارد و جمهوری اسلامی ایران هم امیدوار است با رفع تحریم‌ها حداقل به همین مقدار نفت بیشتری وارد بازار نماید که این امر با توجه به تقاضا برای اوپک به میزان حدود ۲۹ میلیون بشکه در روز چالش بزرگی برای اوپک و بازار نفت است که لزوم کاهش تولید را اجتناب‌ناپذیر کرده است.
برای اینکه اجلاس نوامبر اوپک موفق به اتخاذ تصمیم مهمی جهت تعادل بازار نفت و کاهش تولید شود ضرورت رایزنی و بسترسازی برای تصمیم‌سازی از هم‌اکنون احساس می‌شود. لذا فعالیت اعضا بویژه اعضای مهم و تاثیرگذاری نظیر جمهوری‌اسلامی ایران باید به سرعت آغاز شود.
به عبارت دیگر، انتظارات از اجلاس عادی آینده اوپک باید به‌گونه‌ای بالا برود که حتما منجر به تصمیم‌گیری درباره کاهش تولید نفت شود.
* نماینده پیشین ایران در اوپک
و کارشناس بین‌المللی بازار نفت و انرژی