نماینده - به جد می توان وزارت علوم را وزارت خانه ای دانست که نبض پیشرفت و پویایی جامعه در آن زده می شود. سعادت و شقاوت ابدی هر ملتی به فرموده امام خمینی از دانشگاه و فیضیه است و به راستی اگر این پایگاه پیشرفت کشور به محلی برای تصفیه حساب های سیاسی و نیز باشگاه تحرکات حزبی بدل گردد چه بر سر ملتی که به امیدی فرزندان خود را به این مراکز علم و پژوهش فرستاده اند خواهد آمد!؟

از این مقدمه رسا و گویا به خبری که چندی است در فضای سیاسی جامعه مورد بحث و تبادل نظر قرار می گیرد می رسیم؛ طرح استیضاح وزیر علوم از سوی تنی چند از نمایندگان به هیئت رئیسه تقدیم شده است و قرار است بعد از اعلام وصول در صحن علنی مجلس طرح شود.

سوال این جا است که استیضاح وزیر علوم در شرایط کنونی جامعه و فضای دانشگاه های کشور چه ضرورتی دارد؟

آیا وزارت علوم در مسیری قرار گرفته که در مقدمه این نوشتار از آن بیم داده شده است و یا به گفته «حامیان دولت » استیضاح، یک طرح سیاسی برای تصفیه حساب های مخالفان با دولت تدبیر و امید است؟

در این زمینه گفتنی های فراوانی است که به اختصار به آن ها می پردازیم تا پاسخی به سوال فوق داده شود که آیا استیضاح وزیر علوم در شرایط کنونی یک ضرورت است و یا یک بازی سیاسی برای تصفیه حساب با دولت محترم!

۱-رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر خود با اساتید دانشگاه های کشور، مراکز علمی را نسبت به مواردی هشدار و بیم دادند.

این هشدار ها در دو بخش مجزا از هم می تواند مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد؛

۱-۱ «ما البتّه در گذشته، در یک دورانى، نمونه‌هاى نامطلوبى در دانشگاه داشتیم... در یک دورانى دیدیم این را و گذراندیم این دوران را که در داخل وزارت کسانى بودند که در مقابل حرکت علمى و پیشرفت علمى مانع‌تراشى می کردند؛ [البتّه‌] ممکن است با دلایلى از نظر خودشان موجّه، امّا واقعیّت همین بود که مانع‌تراشى بود. اینها نباید تکرار بشود؛ دانشگاه در اختیار کسانى قرار نگیرد که پیشرفت علمى را به هیچ مى‌انگارند؛ به آن اهمّیّت نمی دهند؛ دانشگاه در اختیار کسانى قرار بگیرد که عاشق پیشرفت علمى کشورند. »

۲-۱من خواهش میکنم از مدیران دانشگاه‌ها و مسئولان گوناگون مدیریّتى که دانشگاه را مرکز جوَلان سیاسى و تلاش ها و فعّالیّت هاى جناح هاى سیاسى قرار ندهید. سمّ مهلک حرکت علمى این است که دانشگاه‌ها تبدیل بشوند به باشگاه‌هاى سیاسى؛ کارى که در یک دوره‌اى انجام گرفت.

چنان چه مشاهده می شود به هیچ انگاشتن پیشرفت های علمی کشور و عدم توجه به هدف متعالی دانشگاه در جهت پیشرفت همه جانبه کشور و نیز تبدیل دانشگاه به یک باشگاه سیاسی دو نکته مهمی است که رهبری معظم انقلاب مراکز علمی و مدیران وزارت علوم را نسبت به آن بیم می دهند و سوال این جا است که چه خطری در شرایط کنونی کشور از سوی رهبری عزیز انقلاب و از سوی مراکز علمی احساس شده است که این گونه بیم می دهند و مدیران دانشگاه ها را خطاب قرار می دهند که مبادا چون یکی از ادوار گذشته پیشرفت های علمی را به هیچ بگیرید و یا دانشگاه ها را تبدیل به باشگاه های سیاسی سازید؟

طبیعتا این هشدار ها در خلا صورت نگرفته و انتزاعی نیست بلکه ناشی از یک خطری است که نمودهای عینی آن را در جامعه دانشگاهی کشور می توان مشاهده کرد. نمودهایی که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می شود.

۲- ۱ اولین گام های فرجی دانا در تبدیل وزارت علوم به باشگاه سیاسی :  بعد از آن که نمایندگان مجلس شورای اسلامی به جعفر میلی منفرد به عنوان نامزد پیشنهادی رئیس جمهور محترم برای تصدی سکان وزارت علوم رای اعتماد ندادند و پس از دو ماه سرپرستی جعفر توفیقی از عناصر مسئله دار که گمان می رفت از سوی روحانی به مجلس معرفی شود رضا فرجی دانا برای تصدی وزارت علوم به بهارستان عازم شد. فرجی دانا بلافاصله پس از آن که از مجلس شورای اسلامی رای اعتماد گرفت جعفر میلی منفرد و جعفر توفیقی را به عنوان مشاوران ارشد خود در وزارت علوم منصوب کرد. انتصاباتی که با اعتراضات گسترده نمایندگان و فعالان و دلسوزان مواجه گردید و پس از آن که وزیر علوم به این اعتراضات وقعی ننهاد نمایندگان مجبور شدند در روز ۸ دی ماه ۱۳۹۲ ضمن سوال از وزیر علوم اولین کارت زرد خود را به فرجی دانا نشان دهند تا روشن شود که مجلس برای استیفای حقوق ملت با کسی تعارف ندارد.

در جلسه علنی روز هشت دی ماه سال گذشته ابعاد تاسف باری از انتصابات وزیر علوم روشن گردید و مشخص شد که «میلی‌منفرد که به عنوان معاون آموزشی وزارت علوم منصوب شده، هم در فتنه سال ۷۸ که فتنه کوی دانشگاه بود و هم در فتنه ۸۸  بعد از انتخابات ریاست جمهوری حضور داشته و حتی دستگیر شده است. » و یا «جعفر توفیقی مشاور عالی وزیر علوم با حمایت از متحصنین فتنه ۸۸ گفته است«از شما تشکر می‌کنم، نظام بدترین سناریو را انتخاب کرده و به رای و شخصیت مردم توهین کرده است، مسیر انتخابات غلط بوده است، راهپیمایی ۲۵ خرداد حماسه‌ای بوده که از ابتدای انقلاب بی‌نظیر بوده است، رای موسوی ۲۴ میلیون بود ولی نظام آن را دستکاری کرده است»

در این جلسه مشخص شد که علیرغم پاسخ منفی استعلام درباره فردی به نام صدیقی برای انتصاب در معاونت دانشجویی وزارت علوم وی در این سمت منصوب شده است!

و موارد فراوان دیگری از انتصابات مسئله داری که در جلسه علنی مجلس به فرجی دانا تذکر داده شد  ولی وزیر علوم پاسخ های قانع کننده ای برای آن ها نداشت و نمایندگان مجبور شدند اولین اخطار خود را به فرجی دانا نشان داده و او را با یک کارت زرد از بهارستان راهی کنند به این امید که این کارت زرد مسیر پی گرفته شده در وزارت علوم را تغیییر خواهد داد ولی این گونه نشد.

۲-۲ عزل و نصب های مسئله دار در دانشگاه ها : با حضور فرجی دانا در وزارت علوم تغییرات گسترده ای در مدیریت دانشگاه ها اعمال شد به صورتی که گاهی روزانه چندین رئیس دانشگاه برکنار و افراد دیگری که بعضا مسئله دار بوده و به جریانات سیاسی نزدیک به فتنه گرایش داشتند به جای آنان منصوب می شدند.

از روز ۶ آبان‌ماه سال ۹۲ تاکنون روسای بسیاری از دانشگاه‌ها تغییر کرده‌اند و در این فرایند به ترتیب روسای دانشگاه‌های خواجه نصیرالدین طوسی، پیام‌نور، اصفهان، گیلان، علم و صنعت، فردوسی مشهد، تفرش، جندی شاپور، ارومیه، باهنر کرمان، بین‌المللی امام‌خمینی قزوین و اراک تغییر کردند.

تغییر روسای دانشگاه‌های علوم کشاورزی گرگان، منابع طبیعی گلستان در کنار دانشگاه‌های شیراز، یزد و تبریز از دیگر اقداماتی بود که با حضور ارشاد لنگرودی، صالح اولیا و پورمحمدی به وقوع پیوست.

عزل حجازی‌زاده رئیس دانشگاه خوارزمی و حضور سبحان‌الهی هجدهمین تغییر رئیس دانشگاه‌ها با حضور فرجی‌دانا در سال ۹۲ بود.

تغییر سرپرست دانشگاه بیرجند، صنعتی شهدای هویزه، تحصیلات تکمیلی زنجان، صنعتی بابل، جامع گلستان، علوم اقتصادی، حکیم سبزواری، مجتمع آموزش عالی زرند، شاهرود، صنعتی شیراز، کاشان، فنی و حرفه‌ای، علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری نیز در دستور کار وزارت علوم قرار گرفت.

عزل فرهاد رهبر از ریاست‌ دانشگاه تهران در ۲۹ بهمن‌ماه سال گذشته نیز از دیگر تغییرات رخ داده بود.

با آغاز سال جدید موج دوم تغییرات در وزارت علوم آغاز شد و در حالی که در موج اول عزل و نصب ها در وزارت علوم ۳۲ رئیس دانشگاه عزل شده بودند با آغاز سال جدید و شروع موج دوم این تغییرات و در همان روزهای ابتدایی سال شاهد ۶ تغییر دیگر در سطح روسای دانشگاه ها بودیم.

بی شک تغییر در سطح مدیران حق مسئولان جدیدی است که توانسته اند اعتماد مردم را در انتخابات جلب کنند ولی آیا هیچ قاعده و قانونی نباید به این عزل و نصب ها حکمفرما باشد؟ عزل و نصب هایی که ایجاد کننده این سوال در فضای علمی و دانشگاهی کشور شده است که آیا در میان مدیران سابق حتی یک نفر وجود نداشت که تراز علمی بالایی را برخوردار بوده و شایسته ابقا در سمت خود باشد و یا این عزل و نصب ها از یک دید سیاسی ناشی می شود که در پی تبدیل دانشگاه ها به یک باشگاه سیاسی است!؟

از سوی دیگر عزل مدیران سابق یک روی سکه تغییرات در دانشگاه ها است و اگر به منصوبین جدید توجه کنیم و ارتباطات این افراد را واکاوی نمائیم به نکات تاسف بار دیگری نیز می رسیم.

به عنوان نمونه رضا فرجی دانا وزیر علوم روز ۱۹ خرداد ماه سال گذشته طی حکمی محمود نیلی احمد آبادی را به سمت سرپرستی دانشگاه تهران منصوب کرد در حالی که قرار بود رئیس این دانشگاه هر چه سریع‌تر انتخاب شود.

از زمان اتمام حکم فرهاد رهبر و برکناری وی تا این روز یعنی ۱۹ خرداد سال جاری محمد حسین امید معاون اداری مالی وزارت علوم سرپرست دانشگاه تهران بود.

نگاهی به سوابق محمود نیلی  احمد آبادی در رسانه ها و ... به ظاهر نشان از آن دارد که در پرونده این فرد هیچ ردپایی از فعالیت های سیاسی حاشیه دار وجود ندارد ولی زمانی که بر عملکرد وی در مدتی که ریاست پردیس دانشکده های فنی دانشگاه تهران را برعهده داشته و همزمانی این مسئولیت با فتنه ۸۸ تمرکز شود به نکات تاسف باری می رسیم.

نگاهی به نامه ۸۸  استاد دانشگاه به رهبر معظم انقلاب بعد از حوادث ۱۶ آذر ۱۳۸۸ که نام محمود نیلی نیز ذیل آن دیده می شود گویای آن است که رئیس جدید دانشگاه تهران سابقه ای سیاسی و البته قابل تامل دارد.

در روز ۱۶ آذر ۱۳۸۸ در حالی که سران و اصحاب فتنه نقشه ها، برای محیط علمی دانشگاه تهران داشتند، دانشجویان غیور و انقلابی با حضور در صحنه این نقشه ها را نقش بر آب کردند.

حضور این دانشجویان انقلابی بر کام برخی از اساتید خوش نیامده و در نامه ای به رهبر معظم انقلاب این گونه صحنه را ترسیم کردند «سالگرد ۱۶ آذر همه ساله پس از انقلاب در جامعه ما بدون هیچ گونه تنشی برگزار می شد. اما امسال چه کسانی و از چه می ترسیدند که چنین بر پیکر دانشگاه تاخت و تاز کردند و نمایش فتح صحن آن را غرور آمیز ترسیم نمودند! در روز ۱۶ و ۱۷ آذر امسال چند هزار نفر که برخی از آن ها مسلح به سلاح های سرد، اسپری و گاز اشک آور بودند به داخل دانشگاه وارد شده و طی دو روز متوالی دانشگاه را که محیط علم و اندیشه است به صحنه اغتشاشات و نمایش های خود تبدیل نمودند»

آن چه ذکرش رفت بندی از نامه ای است که رئیس جدید دانشگاه تهران نیز پای آن را امضا کرده است نامه ای که با تغییر واقعیات میدانی صحنه آشوب های روز ۱۶ آذر سال ۸۸ دانشگاه تهران تلاش دارد جای شاکی و متشاکی را عوض کرده و متهمان فتنه ۸۸ را در جایگاه شاکی بنشاند!

البته انتصاب های حاشیه دار به این مورد و موارد مشابه دیگر که ذکر آن رفت محدود نیست.

هفته گذشته خبری در رسانه ها منتشر شد که بر اساس آن «در حکمی حیرت انگیز از سوی وزیر علوم سرپرست دانشگاه فنی و حرفه ای همزمان سرپرست دانشگاه علمی کاربردی شد! »

اقدام غیرقانونی وزیر علوم در ادغام دانشگاه های فنی و حرفه ای و علمی کاربردی اعتراضاتی را در پی داشت به صورتی که محمدمهدی زاهدی رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با اشاره به اشکالات قانونی این کار گفت: مجلس و شورایعالی انقلاب فرهنگی به صورت قانونی با این ادغام مخالف هستند.

تلاش هایی که ناکام ماند ...

آن چه ذکر آن رفت شاید مهمترین دلایل استیضاح وزیر علوم از سوی نمایندگان باشد ولی تنها دلایل مطرح شده نیست.

نگاهی به رفت و آمدهای وزیر علوم به مجلس و هشدارهای نمایندگان به وزیر نشان از آن دارد که مجلسی ها پیش از این تلاش داشته اند که مشکلات وزارت علوم از راه دیگری جز استیضاح به سامان برسد.

بر اساس آن چه در رسانه ها منتشر شده است تنها در سال ۱۳۹۲ کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس با دعوت از وزیر علوم و بررسی موضوعات آموزش عالی، تعداد ۳۸ طرح و ۳ لایحه مهم را مورد بررسی و تصویب قرار داد.

در این راستا در سال ۹۲ از وزیر علوم و تحقیقات و فناوری ۹ مورد سوال از سوی نمایندگان ملت مطرح شده که با پس گرفته شدن ۴ مورد از آن ها وزیر علوم حداقل در ۵ مورد برای پاسخگویی به سوالات مجلسی ها به بهارستان رفت.  

بر اساس این گزارش دعوت از وزیر علوم، تحقیقات و فناوری جهت ارائه گزارش در مورد دانشجویان ستاره‌دار، دعوت از معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور در مورد برنامه‌ها، دعوت از وزیر اطلاعات جهت ارائه گزارش در مورد نحوه پاسخ به استعلامات، حضور معاونین وزیر اطلاعات جهت ارائه گزارش در مورد نحوه پاسخ به استعلامات، دعوت از معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور، دیوان محاسبات، معاون مالی، اداری و مدیریت منابع وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و  معاون توسعه مدیریت و منابع و معاون دانشجویی وزارت بهداشت و رئیس صندوق رفاه دانشجویان جهت بررسی بودجه سال آینده مراکز آموزشی کشور نیز از دیگر فعالیت های این کمیسیون در سال ۹۲ بود.

اگر بخواهیم فعالیت های پیشگیرانه و نیز بازخواست های مجلس در سال ۱۳۹۳ از وزارت علوم را پیگیر شویم کار به درازا می کشد.

به عنوان نمونه اردیبهشت ماه سال جاری کمیسیون آموزش مجلس جلسه ای را در رابطه با تعیین تکلیف بورسیه ها ترتیب می دهد و از وزیر علوم برای حضور در این جلسه دعوت می شود ولی فرجی دانا از حضور خودداری می کند.

خبرگزاری دولتی ایرانا در این زمینه و به نقل از عبدالوحید فیاضی سخنگوی کمیسیون آموزش گزارش می دهد : وزارت علوم، تحقیقات و فناوری باید ظرف دو هفته تکلیف بیش از سه هزار دانشجوی بورسیه شده را مشخص کند.

حجت الاسلام و المسلمین «علیرضا سلیمی» نیز در این زمینه گفته بود :  فقط ۳۰۰ نفر از سه هزار نفر دانشجوی بورسیه تعیین تکلیف شده اند و تعداد زیادی بلاتکلیف مانده اند.

این همه نشان می دهد که نمایندگان ملت تاکنون تلاش زیادی را مصروف این ساخته اند که کار وزارت علوم به استیضاح نکشد. دعوت از فرجی دانا برای توضیح اقدامات صورت گرفته و رفع ابهامات را می توان در این راستا ارزیابی کرد ولی متاسفانه وزارت علوم از فرصتی که مجلس در اختیار این وزارت خانه قرار داده بود استفاده حداکثری را نبرده و فضا برای استیضاح وزیر در مجلس مهیا شده است.

وزیر علوم در یک قدمی استیضاح!

به هر حال سوم تیرماه سال جاری طرح استیضاح رضا فرجی‌دانا وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با ۵۰ امضا تقدیم هیأت رئیسه مجلس شد.

در این مدت وزیر علوم تلاش کرده است تا ضمن رایزنی با نمایندگان ملت آنان را از پیگیری طرح استیضاح منصرف سازد جلسه ای که با محوریت ابوترابی برگزار شد اما به نفع فرجی دانا تمام نشده و به گفته الیاس نادران «من فضای جلسه را به گونه‌ای ندیدم که رافع دلنگرانی‌های نمایندگانی که در جلسه حضور داشتند، باشد. »

جواد کریمی قدوسی نماینده مردم مشهد نیز درباره این جلسه گفت : تا آنجا که من اطلاع دارم در این جلسه تفاهم خاصی صورت نگرفت و قرار شد تا هفته آینده استیضاح وزیر علوم از سوی هیات رئیسه اعلام وصول شود.

فردا اولین جلسه مجلس شورای اسلامی پس از تعطیلات برگزار می شود و باید دید آیا در هفته جاری استیضاح وزیر علوم در مجلس اعلام وصول شده و فرجی دانا برای پاسخ گویی عازم بهارستان خواهد شد.