به گزارش «نماینده»،یکی از مشکلات موجود در صنعت پتروشیمی ایران، تمرکز صرف بر توسعه زنجیره اتیلن و بی‌توجهی نسبت به ایجاد زنجیره پروپیلن است. شکل نگرفتن زنجیره پروپیلن در کشور باعث شده است، بسیاری از محصولات میانی مورد نیاز از طریق واردات تامین شود. در این راستا شرکت ملی صنایع پتروشیمی با هدف ایجاد زنجیره پروپیلن و استفاده از مازاد متانول تولیدی در کشور، سه طرح تولید پروپیلن جنوب، شمال و غرب تدوین کرده است که به اعتقاد کارشناسان این طرح‌ها فاقد پشتوانه مطالعاتی و کارشناسی است و احتمال تکرار تجربه‌های شکست‌خورده خط اتیلن غرب و دنا و اتیلن مرکزی وجود دارد.
در طرح پروپیلن شمال ابتدا یک واحد MTP در عسلویه احداث می‌شود که متانول را به پروپیلن تبدیل می‌کند. سپس خط لوله‌ای با طول 300 کیلومتر برای انتقال پروپیلن به شهرستان مرودشت واقع در استان فارس احداث می‌شود. در مرودشت مخازن ذخیره‌سازی پروپیلن احداث می‌شود و سپس بخش خصوصی برای تکمیل زنجیره میان‌دستی این محصول اقدام می‌کند.
در طرح پروپیلن شمال نیز ابتدا یک واحد GTP برای تبدیل گاز به پروپیلن در شهرستان امیرآباد واقع در مازندران احداث می‌شود. سپس پروپیلن تولیدی با خط لوله‌ای به طول 200 کیلومتر از امیرآباد به شهرستان دامغان واقع در استان سمنان منتقل می‌شود. در این شهرستان نیز مخازن ذخیره‌سازی پروپیلن احداث می‌شود تا بخش خصوصی از این پروپیلن استفاده کرده و زنجیره میان‌دستی پایین‌دستی را در این استان شکل دهد.
در طرح پروپیلن غرب نیز قرار بر احداث یک واحد GTP در شهرستان اسلام‌آباد واقع در استان کرمانشاه شده است تا پس از تبدیل گاز به پروپیلن در مخازن ذخیره شود و سپس برای ایجاد زنجیره میان‌دستی اقدام شود. همان طور که اشاره شد درباره سه طرح تولید پروپیلن جنوب، شمال و غرب ابهامات زیادی درباره مطالعات اقتصادی و مکان‌یابی طرح‌ها و چگونگی تکمیل زنجیره ارزش پروپیلن وجود دارد که لازم است بررسی دقیقی درباره آن صورت بگیرد.
*قبل از اخذ موافقت کمیسیون انرژی، طرح تولید پروپیلن اجرایی نخواهد شد
در این راستا هادی بیگی‌نژاد عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس با اشاره به ایرادات موجود در طرح تولید پروپیلن گفت: ما ایراداتی را به طرح تولید پروپیلن وارد دانسته و آنها را به آقای زنگنه منتقل کردیم و قرار شد وزارت نفت بررسی بیشتری پیرامون این طرح انجام دهد. هفته آینده نیز جلسه‌ای برای بررسی مطالعات اقتصادی این طرح بین وزارت نفت و کمیسیون انرژی برگزار می‌شود. در صحبتی که بنده با آقای زنگنه داشتم، ایشان توضیح داد که قبل از اخذ موافقت از کمیسیون انرژی مجلس، طرح‌های پروپیلن جنوب، شمال و غرب اجرایی نمی‌شود.
وی افزود: طبق بررسی‌هایی که بنده به همراه کارشناسان این حوزه انجام داده‌ام، طرح‌های تعریف شده برای تولید پروپیلن توجیه اقتصادی ندارند و ایرادات زیادی به آنها وارد است. در واقع به نظر می‌رسد پشتوانه مطالعاتی قوی برای این طرح‌ها وجود نداشته باشد. به همین دلیل به وزارت نفت نامه زدیم تا مطالعات انجام شده برای این طرح را در اختیار کمیسیون انرژی قرار دهد. این مطالعات قطعا باید در حوزه‌هایی مثل مکان‌یابی، زیست‌محیطی، اقتصادی و بازاریابی و مواردی از این دست انجام شده باشد، زیرا در غیر این صورت طرح‌ها ناقص خواهند بود.
* طرح‌های تولید پروپیلن باید نزدیک به مبادی صادراتی احداث شوند
بیگی‌نژاد گفت: یکی از ایرادات وارده به این طرح‌ها ناظر به مکان‌یابی پروژه‌ها است. در طرح پروپیلن جنوب ما ابتدا یک واحد MTP در عسلویه تاسیس می‌کنیم، سپس پروپیلن تولیدی را از عسلویه به مرودشت منتقل می‌کنیم تا واحدهای میان‌دستی آن برای تبدیل پروپیلن به پلی‌پروپیلن ایجاد شود. در ادامه نیز قرار است پلی‌پروپیلن تولیدی دوباره برای صادرات به عسلویه بازگردد. خب این اقدام غیرمنطقی است، زیرا وقتی ما می‌توانیم واحد پلی‌پروپیلن را در همان عسلویه تاسیس کرده و محصول تولیدی را صادر کنیم، چه نیازی است که خط لوله‌ای برای انتقال پروپیلن به مرودشت و تولید پلی‌پروپیلن در آنجا احداث شود؟
عضو کمیسیون انرژی مجلس ادامه داد: یعنی با این اقدام وزارت نفت هزینه احداث یک خط لوله 300 میلیون دلاری را بدون هیچ دلیلی متقبل می‌شود و از طرفی هزینه‌های بازگشت و انتقال پلی‌پروپیلن از مرودشت به عسلویه برای صادرات نیز اقتصاد طرح را تضعیف می‌کند. به بیان دیگر چرا ما به اصطلاح لقمه را دور دهان خودمان بچرخانیم؟ در نتیجه اگر قرار بر صادرات محصولات میان‌دستی است باید همه واحدها در عسلویه احداث شوند.
* برنامه‌ای برای ایجاد صنایع پایین‌دستی زنجیره پروپیلن تدوین نشده است
وی اظهار داشت: نکته دیگر اینکه در حالتی احداث واحدهای میان‌دستی پتروشیمی در شهرهای مختلف و غیر از مبادی صادراتی توجیه پیدا می‌کند که هدف ما ایجاد صنایع پایین‌دستی آن محصول باشد. وظیفه سیاست‌گذاری برای احداث واحدهای پایین‌دستی پتروشیمی نیز بر عهده وزارت صمت است. اما آیا وزارت نفت برای اجرای این طرح هماهنگی با وزارت صمت انجام داده است؟ آیا وزارت صمت برنامه در این باره دارد؟ تا به الان پاسخ این پرسش‌ها منفی است.
بیگی‌نژاد گفت: اگر پاسخ مثبت است بر مبنای کدام مطالعه بازار از محصولات پایین‌دستی پروپیلن، شهر مرودشت در استان فارس برای احداث واحدهای پایین‌دستی انتخاب شده است؟ صنایع پایین‌دستی آب زیادی را مصرف می‌کنند و شهر مرودشت الان با کمبود آب مواجه است. لذا همانطور که مشخص است این طرح از جنبه کارشناسی ایرادات زیادی دارد.
* طرح تولید پروپیلن یک طرح پُرخرج و کم‌بازده است
عضو کمیسیون انرژی مجلس افزود: همه این ایراداتی که درباره طرح پروپیلن جنوب توضیح دادم، به طرح پروپیلن شمال نیز وارد است. البته اقتصاد طرح پروپیلن شمال به دلیل دوری از مبادی صادراتی خیلی بدتر از مابقی طرح‌ها است، زیرا هزینه انتقال محصولات میان‌دستی از شهر دامغان تا جنوب کشور بسیار بالاست که اقتصاد طرح را از بین می‌برد.
وی در ادامه گفت: همچنین برنامه‌ای نیز برای تکمیل زنجیره ارزش پروپیلن در این شهر تدوین نشده است. همچنین معلوم نیست چرا واحد GTP در شهر امیرآباد تاسیس می‌شود و مخازن ذخیره‌سازی در شهر دامغان؟ یعنی بر مبنای چه مطالعاتی این واحدها مکان‌یابی شده‌اند. همه این ایرادات به طرح پروپیلن اسلام‌آباد غرب نیز وارد است.
بیگی‌نژاد در پایان خاطرنشان کرد: ما این ایرادات را به مسئولین وزارت نفت گوشزد کردیم و آنها نیز اعلام کردند که هنوز تصمیمی نهایی برای اجرای طرح‌های سه‌گانه تولید پروپیلن گرفته نشده است. به اعتقاد ما طرح پروپیلن وزارت نفت یک طرح پُرخرج و کم‌بازده است و احتمال تکرار اشتباهاتی که قبلا در طرح‌های اتیلن غرب و موارد مشابه انجام شده است وجود دارد. در نتیجه این طرح قبل از اخذ مجوز از شورای اقتصاد باید در کمیسیون انرژی مجلس مورد بررسی کارشناسی قرار گیرد.