به گزارش «نماینده» اولین قرارداد خارجی ایران در قالب مدل جدید قرارداد (IPC) با ابهاماتی همراه شد که از سوی کارشناسان و صاحب نظران اقتصادی از طریق رسانه ها منتشر شد.
هرچند که تاکنون مسئولان ارشد صنعت نفت نسبت به این انتقادات واکنشی نشان نداده و در مورد ابهامات موجود نیز توضیح نداده اند اما بیژن زنگنه در حاشیه جلسه هیات دولت در هفته گذشته به جمع خبرنگاران آمد و گفت «بعضی‌ها گفته‌اند ۵۰ درصد و بعضی‌ها گفته‌اند ۷۰ درصد کل درآمد میدان را به خارجی‌ها دادیم، این حرف غلط است.
ما گفته‌ایم درآمد ما از این میدان در طول عمرش با نفت ۵۰ دلار حدود ۸۴ میلیارد دلار خواهد شد ولی آنچه توتال و مجموعه‌اش طی ۲۰ سال، طبق آنچه به تصویب شورای اقتصاد هم رسیده حدود ۱۲ میلیارد دلار خواهد بود، یعنی چیزی حدود کمتر از ۱۵ درصد درآمد کل میدان در طول عمر میدان خواهد بود.»
گرچه وزیر نفت با این سخن خود سعی داشت از ابهامات موجود در این قرارداد بکاهد اما ابهام جدیدی را درباره قرارداد توتال ایجاد کرد که مسئولان وزارت نفت باید آن را شفاف کنند.
در گزارشی که شبکه اطلاع رسانی وزارت نفت با عنوان صفر تا صد قرارداد توتال منتشر کرده است رسما در مورد درامد حاصل از توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی گفته شده است «با فرض قیمت حدود ۵۰ دلار برای هر بشکه نفت خام، بدون احتساب ارزش گاز شیرین، ارزش سایر محصولات قابل استحصال در طول دوره قرارداد بالغ بر ۲۳ میلیارد دلار می شود. ارزش گاز سبک شیرین تولیدی نیز با فرض هر مترمکعب ۱۰ سنت دلار بالغ بر ۳۱ میلیارد دلار می شود و در مجموع بر اساس قیمت‌های فعلی حامل‌های انرژی در بازار بین‌المللی، ارزش محصولات این طرح در طول دوره قرارداد برابر با ۵۴ میلیارد دلار آمریکاست.
البته باید توجه کرد که درآمد دولت از اجرای این طرح منحصر به دوران قرارداد نبوده و برآورد می شود که ارزش تولیدات این میدان پس از پایان قرارداد (با قیمت‌های فرض شده حدود ۵۰ دلار) بالغ بر ۳۰ میلیارد دلار شود که در نتیجه درآمد کشور از اجرای این طرح، جمعا از مبلغ ۸۴ میلیارد دلار با قیمت‌های کنونی نفت خام فراتر خواهد رفت.»
اولا باید گفت براساس انچه که در این گزارش منتشر شده است مدت زمان این قرارداد ۲۰ سال است که درآمد حاصل از توسعه این فاز با مفروضات گزارش سایت اطلاع رسانی وزارت نفت رقمی حدود ۵۴ میلیارد دلار خواهد بودو رقمی که وزیر نفت به آن اشاره کرده است درآمد حاصل از توسعه فاز ۱۱ در مدت زمان عمر مخزن است.
بر این اساس سهم کنسرسیوم توسعه دهنده فاز ۱۱ براساس گفته‌های وزیر نفت ۱۲ میلیارد دلار است که اگر به نسبت طول عمر مخزن و درآمد ۸۴ میلیارد دلاری محاسبه شود آنگاه طبق گفته زنگنه سهم کنسرسیوم از درآمد حدود ۱۵ درصد است.
اما نکته مبهم اینجا است که کنسرسیوم به مدت ۲۰ سال و نهایتا ۲۵ سال قرار است در این فاز فعالیت کند. بنابراین سهم ۱۲ میلیاردی کنسرسیوم از درآمد باید در مدت ۲۰ سال یعنی همان ۵۴ میلیارد دلار مورد محاسبه قرار گیرد که بر این اساس می‌توان گفت سهم کنسرسیوم از درآمد چیزی بین ۲۲ تا ۲۳ درصد خواهد بود.
هیچ منطقی اجازه نمی‌دهد در قراردادهایی که در قالب IPC و به صورت شبه‌مشارکتی بسته می‌شود سهم پیمانکار بر اساس درآمد کل دوره عمر مخزن محاسبه و اندازه‌گیری شود. کما اینکه پس از گذشت ۲۰ سال از دوره قرارداد به احتمال زیاد برای ادامه تولید از آن به سرمایه‌گذاری‌های جدیدی در قالب حفر چاه یا استفاده از فنآوری‌های گران‌قیمت افزایش برداشت نیاز خواهد بود و منطقی نیست که سهم پیمانکار از این قرارداد شبه‌مشارکتی به جای طول دوره قرارداد در طول دوره عمر مخزن محاسبه شود.
ثانیا در گزارش پایگاه اطلاع رسانی وزارت نفت آمده است این درآمد با تولید ۲ میلیارد فوت مکعب گاز و با قیمت ۵۰ دلاری نفت و با فروش محصولات جانبی محقق خواهد شد. حال سوال اینجا است آیا در این قرارداد کنسرسیوم تضمین داده که تولید روزانه ۲ میلیارد فوت مکعب گاز محقق خواهد شد و در طول این ۲۰ سال آیا تولید کاهش پیدا نخواهد کرد؟ اگر تولید کاهش پیدا کند سهم کنسرسیوم از کل عایدات فاز ۱۱ در طول دوره قرارداد چه تغییری خواهد کرد؟
موضوع بعدی Open Capex بودن قرارداد است که به معنی انعطاف‌پذیر بودن میزان هزینه‌های سرمایه‌ای نسبت به رفتار و واقعیت‌های میدان است.
در حال حاضر و براساس مطالعات صورت گرفته توسط شرکت توتال سرمایه مورد نیاز برای توسعه میدان با احتساب سکوی ازدیاد برداشت حدود ۴.۸ میلیارد دلار است اما ممکن است در مطالعات بعدی حجم سرمایه گذاری برای این فاز به ظاهر افزایش یابد بنابراین چون سقفی در قرارداد برای هزینه‌ها دیده نشده است ممکن است درآمد و یا بهتر است بگوییم سهم ۱۲ میلیارد دلاری کنسرسیوم نیز به نسبت درآمد ۵۴ میلیارد دلاری ایران در طول مدت ۲۰ سال قرارداد نیز فراتر رود. بنابراین مشخص نیست که وزیر نفت چگونه سهم کنسرسیوم به رهبری توتال را به صورت قطعی ۱۲ میلیارد دلار و از آن مهم‌تر ۱۵ درصد از کل عایدات میدان اعلام کرده است.