«نماینده»؛ میثم مهرپور/ دولت «حسن روحانی» چهار ساله شد و حالا کمتر از یک سال دیگر به اتمام کار روحانی و یارانش باقی مانده است. آیا او و یارانش در اقتصاد نمره قبولی می‌گیرند؟ دکتر «محمدباقر صدری»، اقتصاددان و عضو انجمن اقتصاددانان ایران در گفت‌وگو با هفته‌نامه «نماینده» درباره عملکرد سه ساله دولت یازدهم می‌گوید: «بالاخره دولتی که ۱۱۰۰ روز است مدیریت سیاسی اقتصادی کشور را عهده‌دار است، باید برای اقتصاد برنامه‌ریزی می‌کرد تا کشور به این وضعیت دچار نشود.» او از دولت روحانی و یاران او می‌پرسد: «چه زمانی می‌خواهید برای مشکلاتی که همه می‌دانند راهکار ارائه بدهید؟!»
«نماینده»؛ آقای دکتر! سه چهار روز دیگر دولت حسن روحانی وارد سال چهارم خود می‌شود. سه سال تمام شد و ۱۱۰۰ روز از عمر دولت یازدهم گذشت. این دولت با شعارهای اقتصادی وارد میدان شد اما در عمل البته به اعتقاد کارشناسان چیز خاصی در حوزه اقتصاد از او دیده نشده است. تحلیل شما چیست؟ عملکرد اقتصادی دولت تدبیر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
کاملاً درست گفتید، این دولت قبل از انتخابات شعارهای اقتصادی را بیش از دیگران تکرار کرد. اغلب وعده‌های آقای روحانی نیز اقتصادی بود. اما وقتی به آمار، ارقام و شواهد میدانی حوزه اقتصاد در سه سال اخیر نگاه می‌شود، عملکرد دولت، خیلی هم قابل قبول نیست. بنده به عنوان یک اقتصاددان و کارشناس اقتصادی، نمره قبولی به دولت در حوزه عملکرد اقتصادی نمی‌دهم. لذا بیش از این انتظار داشتیم.
«نماینده»؛ دولتی‌ها می‌گویند، این دولت از زمان روی کار آمدنش، توانست تورم را کنترل کند. به نظر شما این یک دستاورد بزرگ محسوب نمی‌شود؟
چرا؛ کاهش تورم در یک اقتصاد به منزله یک موفقیت برای دولتِ کنترل کننده محسوب می‌شود. اما آیا می‌دانید کاهش تورمی که امروز در اقتصاد ایران رخ داده است، ناشی از رفتارهای دولت نبوده است؟ البته این مسئله تحلیل بنده است و فکر می‌کنم قسمت اعظمی از کاهش تورم امروز در جامعه، ناشی از تشدید رفتارهای رکودی در جامعه بوده است نه عملکرد مناسب اقتصادی دولت. آمارها و قرائن نشان می‌دهد امروز بسیاری از کارخانه‌های ما در کشور یا تعطیل‌اند یا در حال تعطیل شدن هستند یا نیمه کاره در حال فعالیت هستند. باید برای این کارخانه‌ها فکری کرد. طبیعی است در اقتصادی که اغلب بنگاه‌های اقتصادی آن، تعطیل و نیمه تعطیل است، تورم تنزل پیدا می‌کند، چرا که وقتی حرکتی در آن اقتصاد صورت نمی‌گیرد، تورم به چه منظور و با چه هدفی بالا برود؟ لذا کاهش تورم در شرایط کنونی خیلی هم مایه افتخار نیست.
نکته دیگری که درباره تورم باید عرض کنم افزایش قیمت برخی از کالاهای اساسی است. اگر به بازار بروید متوجه می‌شوید سبد کالای مصرفی مردم در حال گران شدن است، مانند: «گوشت، مرغ و...» این یعنی کاهش قدرت خرید مردم. لذا اگر تورم در این مدت کاهش پیدا کرده است یکی به دلیل تشدید رکود و دیگری به دليل کاهش قدرت خرید مردم بوده است که باعث شده مردم توان خرید کالا را نداشته باشند.
«نماینده»؛ یکی از مصادیقی که برخی از منتقدان دولت یازدهم به عنوان یک ابزار برای نقد دولت استفاده می‌کنند، افزایش واردات است. تحلیل شما چیست؟ و به نظرتان آیا در حوزه واردات، اتفاقات غیرقانونی صورت می‌گیرد؟
کنترل واردات یکی از مصادیق اقتصاد مقاومتی است. دولت باید به صورت جدی واردات را کنترل کند، به خصوص واردات کالاهایی که مشابه آن در داخل کشور تولید می‌شود. اخیراً دیدم قرار است توسط دولتی‌ها چند صد واگن از خارج خریداری شود، در حالی که ما خودمان تولیدکننده واگن هستیم، چرا باید چنین اتفاقی رخ بدهد؟ ما وقتی خودمان تولیدکننده واگن هستیم، چرا باید در این حوزه واردات صورت بگیرد؟ به نظرم این موضوع خیلی مهم است و باید توسط مسئولان جدی‌تر از گذشته در نظر گرفته شود. اخیراً خبری منتشر شد مبنی بر واردات ۳۰ میلیارد دلاری کالا از چین. به نظرم این یک فاجعه است. این اتفاق کاملاً ضداقتصاد مقاومتی است و فقط باعث بیکاری کارگران ایرانی خواهد شد. لذا باید هر چه سریع‌تر جلوی این‌گونه اقدامات و اتفاقات که ضد اقتصاد مقاومتی و ضد منافع ملی است، گرفته شود.
«نماینده»؛ کارشناسان می‌گویند یکی از دلایل اوضاع نابسامان اقتصادی کشور، عدم برنامه‌ریزی توسط دولتمردان است. شما چقدر به این حرف اعتقاد دارید؟
ببینید این دولت سه سال است روی کار آمده و فقدان برنامه‌ریزی یک بهانه است. بالاخره دولتی که ۱۱۰۰ روز است كه مدیریت سیاسی اقتصادی کشور را عهده‌دار است، باید برای اقتصاد برنامه‌ریزی می‌کرد تا کشور به این وضعیت دچار نشود. باید از وزرای اقتصادی آقای روحانی پرسید برای اقتصاد چه کرده‌اند؟ به خصوص باید از وزیر صنعت پرسید چرا تاکنون برنامه‌ای برای بازسازی بنگاه‌های اقتصادی نداشته‌اید؟ باید از دولتی‌ها سؤال کرد آیا ۱۱۰۰ روز فرصت کمی برای بازسازی اقتصاد بوده است؟ من شنیدم آقای نعمت‌زاده جدیداً درباره وضعیت بد صنعت اظهار نگرانی کرده و رسماً تأیید کرده که اوضاع صنعت، خوب نیست. وی در اظهارنظری می‌گوید: «در رونق اقتصادی به شدت مشکل داریم که می‌توان آن را در بین جوانان، فعالان اقتصادی و جامعه مشاهده کرد.» باید از ایشان سؤال کرد اینها بیان مشکلات است؛ چه زمانی می‌خواهید برای مشکلاتی که همه می‌دانند، راهکار ارائه بدهید؟!
«نماینده»؛ آقای دکتر! بزرگترین نقطه ضعف دولت تدبیر در سه سال گذشته چه بوده است؟
ایرادات در حوزه اقتصاد زیاد است. اتکای بیش از حد به برجام و عواید آن بیشترین و بزرگترین نقطه ضعف دولت جناب آقای روحانی بوده است. امروز گفته می‌شود ده‌ها هیئت تجاری خارجی به ایران آمدند اما آنچه از شواهد پیداست این هیئت‌های تجاری اغلب برای فروش محصولاتشان به ایران آمدند و قصد تولید و سرمایه‌گذاری در ایران ندارند. لذا ورود این هیئت‌ها می‌تواند تهدیداتی را برای اقتصاد ایران متحمل شود. بنابراین بنده فکر می‌کنم بزرگترین چالش و تهدید کشور در شرایط کنونی بیکاری است. با ورود این هیئت‌ها نه تنها شغل ایجاد نخواهد شد بلکه بیکاری نیز به دلیل واردات افزایش خواهد یافت. این یک پیش‌بینی است و در صورتی که برای ورود خارجی‌ها توسط دولتی‌ها برنامه‌ریزی جدی صورت نگیرد، اتفاقات بدی رخ خواهد داد. لذا من بیکاری را بزرگترین تهدید برای اقتصاد ایران می‌دانم. چندی پیش جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور، در یک سخنرانی رسمی به آمار بالای بیکاری در کشور اشاره کرده و ابراز نگرانی کرده و گفته است: «به حرکت درآوردن تولید و راه‌اندازی سرمایه‌گذاری در کشور جزو مهمترین برنامه‌های دولت است زیرا آمار بیکاری در کشور قابل توجه است و باید برای نسل جوان فرصت شغلی ایجاد کنیم.»
«نماینده»؛ یکی از اتفاقات دیگری که در سه سال اخیر رخ داده، افزایش نابهنجار و غیرقابل کنترل نقدینگی است. طبق آمارهای رسمی، نقدینگی از حدود پانصدهزار میلیاردتومان به بالای هزار هزار رسیده است. آیا رسیدن به چنین رقم بزرگی دارای تبعات منفی برای اقتصاد نیست؟
هر آن امکان عیان شدن تبعات نقدینگی هزار هزار میلیارد تومانی وجود دارد. رسیدن به چنین رقمی هر لحظه مانند وقوع یک زلزله امکان‌پذیر است. باید هر چه زودتر این رقم به سمت تولید روانه شود. این رقم هر کجا بخواهد سرازیر شود، به شدت مخرب است. در هر حال باید از دولت پرسید دلیل این همه افزایش نقدینگی آن هم به مقدار ۶۰۰ هزار میلیاردتومان چیست؟
«نماینده»؛ چه نمره‌ای به عملکرد اقتصادی دولت روحانی در سه سال اخیر می‌دهید؟
تحلیل من این است، عملکرد اقتصادی دولت روحانی قابل قبول نبوده و نیست. من نمره مردودی به دولت در حوزه اقتصادی می‌دهم. امروز مهمترین نیاز کشور، شغل است و شواهد نیز نشان می‌دهد دولت در این حوزه عملکرد مثبتی نداشته است و نه تنها شغلی ایجاد نکرده بلکه به دلیل اعمال برخی از سیاست‌های نادرست، تعداد زیادی از کارگران را بیکار کرده است. لذا به جرأت می‌گویم در زمینه اقتصاد دولت یازدهم نمره خوبی را نمی‌گیرد. با توجه به وعده‌هایی که به مردم داده شده و وضعیتی که الان بر کشور حاکم شده است، آقای روحانی و تیم اقتصادی وی عملکرد خوبی در اقتصاد نداشتند. این دولت باید این نکته را مدنظر قرار دهد که کمتر از یک سال دیگر به اتمام کارشان باقی مانده است.