به گزارش «نماینده»، این روزها دیگر خدمات پیامک از حالت شخصی به سرویس عمومی تغییر چهره داده است. باکس پیامک‌های مشترکان بیش از آنکه پیام‌هایی از سوی آشنایان دریافت کرده باشد، صندوق دریافت پیام‌هایی از مبدا ناشناسی است که مشترک را به چشم یک منبع پولی نگاه می‌کنند و هر یک با یک هدف تجاری او را مخاطب قرار می‌دهند.
فضای فعلی پیامک از پیام‌های شخصی، پیام‌های تبلیغی، پیام‌های کلاهبرداری، پیام‌های سیستمی اپراتورها، پیام‌های سازمانی و پیام‌های ارزش افزوده تشکیل شده است.
از عکس‌العمل مشترکان پیدا است که شلوغی بیش از حد فضای مجازی پیامکی به مزاج اغلب مشترکان خوشایند نیست؛ از مشترکانی که پیامک‌های روی هم جمع شده را بازنکرده پاک می‌کنند تا مشترکانی که با صدای پیامک به سراغ گوشی می‌روند و با بی‌حوصلگی و نارضایتی پیام ناخواسته را باز می‌کنند و می‌بندند.
در رشد سرسام‌آور پیامک‌های تبلیغی، پیامک‌های شخصی نیز در قالب پیامک انبوه برای مشترکان ارسال می‌شود و با توجه به موضوع آنها مصداق مزاحمت کاملا برای آنها صدق می‌کند. از جمله پیام‌های تبریک و تسلیت یا آگهی فروش یک منزل در یک خیابان از تهران.
بازار پیامک‌های ارزش افزوده تجارت نوپایی در ایران است که هر روز بیشتر توسعه می‌باید و از حدود ۲ سال پیش ارسال پیام‌های ارزشافزوده در قالب سرویس‌های متنی اطلاع‌رسانی و مسابقه رواج یافته است.
آمار‌های رسمی نشان می‌دهد، در سال‌های اخیر تعداد شرکت‌های ارائه دهنده خدمات ارزش افزوده (value added services) یا VAS از ۲۰ به بیش از ۱۰۰ شرکت افزایش یافته است که نشانه‌های آن روی گوشی مشترکان موبایل نمایان شده است.
امروز اغلب مردم به خوبی با انواع پیامک‌های ارزش افزوده (VAS) آشنا شده‌اند اما در این آشنایی هر از گاهی باب جدیدی رو می‌شود. در انبوه سرویس‌های VAS مجاز گاهی نیز سرویس‌هایی به سمت هجو رفته‌اند.
برخورد با چنین پیامکهایی این پرسش را در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند که آیا نظارتی به فضای پیامک‌های ارزش افزوده نیست؟ آیا این روال تبلیغ درباره خدمات VAS حساب شده و اصولی است؟
طبق مقررات سابق، وزارت ارشاد متولی فعالیت و نظارت به ارائه دهند‌گان سرویس‌های ارزش افزوده بود. در بهمن‌ماه ۹۳ آیین نامه ساماندهی و نظارت بر خدمات پیامکی شبکه‌های ارتباطی در شورای عالی فضای مجازی به تصویب رسید و پس از آن وظیفه اصلی نظارت بر پیامک‌های انبوه بار دیگر به عهده وزارت ارشاد در راس کارگروهی متشکل از ۱۰ سازمان سپرده شد. کارگروه مشغول به کار شد و تاکنون یکبار تشکیل جلسه داده و قرار است، مصادیق جزئی مجرمانه و ممنوعه در فضای پیامکی در آن تعیین شود.
مقررات می‌گوید: پیامک‌های خلاف موازین اسلامی، خلاف عفت عمومی و دارای سوء استفاده مالی و تبلیغی غیرمجاز است و برای مثال پیامک‌های طالع بینی براساس رنگ چشم مصداق خرافه است.
روال مقررات نظارتی در سرویس‌های ارزش افزوده به روش پیشگیری است؛ به این معنی که شرکت‌های VAS باید از مرکز فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد مجوز بگیرند، سپس باید پیامکهایی که قصد ارسال آنها را دارند، در سامانه پنجره واحد بررسی محتوا (پنل محتوایی) وزارت ارشاد بارگذاری کنند.
پیامک‌ها معمولاً به مدت ۱ روز بررسی می‌شوند و اگر مغایرتی با مقررات نداشتند و حقوق مادی و معنوی محتوا رعایت شده باشد، اجازه ارسال می‌گیرند. پس از مرحله تایید پیامک، در اپراتور همراه اول، پیامک برای Agreegator تجمیع کننده محتوا (AG) مربوطه (۴ شرکت واسطه همراه اول و شرکت‌های VAS) ارسال و توسط AG به اپراتور فرستاده می‌شود، تا به وسیله اپراتور برای مشترکان ارسال شود. در اپراتور ایرانسل پیامک پس از تایید در پنل مستقیم به اپراتور ارسال می‌شود تا توسط اپراتور به دست مشترکان برسد.
اما با وجود این روند، انتشار گاه و بیگاه پیامک‌های غیر موجه و غیر مجاز نشان از گره‌ای در کار دارد.
طبق اطلاعات به دست آمده توسط خبرنگار فارس چرخ وزارت ارشاد برای نظارت بر پیامک‌ها به این خوبی که شرح داده شد، نمی‌چرخد. اگرچه تمام اپراتورها باید پیامک‌های ارزشافزوده خود را پیش از ارسال برای تایید در پنل محتوایی وزارت ارشاد بگذارند، اما طبق اطلاعات به دست آمده همه اپراتورها همکاری کاملی با این نهاد برای قرار دادن تمام پیام‌های ارزش افزوده روی پنل محتوایی ندارد و برخی از پیامک‌ها خارج از مسیر رسمی تایید، ارسال می‌شوند. در نتیجه این امر برای مثال نقایصی و موارد غیرمجازی در پیامک‌های طالع‌بینی نمایان می‌شود.
در این زمینه تنها یکی از اپراتورها تقریبا همکاری کاملی با نهاد نظارتی دارد و از این رو مشترکان این اپراتور کمتر با پیامک‌های هجو روبه‌رو می‌شوند. یکی از اپراتورها نیز تاکنون هیچ اقدامی برای همکاری در این باره انجام نداده است. این جا است که ریشه اصلی مشکلات گاه و بیگاه پیامک‌های هجو و بروز نواقص و موارد غیرمجازی در پیامکهایی از جمله طالع بینی و محتوای پزشکی و روان‌پزشکی، در دور زدن پنل محتوایی وزارت ارشاد پیدا می‌شود.
در این میان اگر شرکت ارزش افزوده‌ای خارج از مسیر پنل محتوایی وزارت ارشاد پیام غیر مجازی منتشر کند، وظیفه برخورد با آن، به عهده اپراتور است. همچنانکه به تازگی یکی از اپراتورها یک شرکت VAS را به دلیل انتشار پیام سرویس رقص به میزان ۳ درصد درآمد کل سال آن شرکت جریمه کرده است.
اوضاع نظارتی درباره پیام‌های تبلیغاتی متفاوت است؛ علیرغم نظارت پیشگیرانه بر پیام‌های ارزش افزوده، نظارت بر پیام‌های تبلیغاتی به دلیل زیاد بودن پیامک‌ها و ماهیت سرعت در این تجارت، پس از ارسال صورت می‌گیرد. شرکت‌های ارسال کننده پیام‌های تبلیغاتی طبق آیین نامه‌ای با رعایت مواد لازم پیام‌ها را ارسال می‌کنند و سپس در صورت تخلف با شرکت خاطی برخورد می‌شود.
در این بین، اگر شرکتی در مجاز یا غیرمجاز بودن ارسال پیامکی مردد باشد (مانند تجهیزات پزشکی یا دارویی)، پیامک را برای بررسی در پنل محتوایی قرار می‌دهد. مورد توسط دستگاه مربوطه بررسی می‌شود و نظر نهایی را درباره مجاز یا غیر مجاز بودن پیام صادر خواهد شد.
اگرچه راه کارهای قانونی برای ضابطه‌مند شدن پیامک‌های انبوه و پیامک‌های ارزشافزوده وجود دارد؛ اما به دلایلی از جمله آنچه گفته شد، رسیدن به نقطه نهایی مطلوب نیازمند زمان و کار بیشتری است؛ در این شرایط مشترکان تلفن‌همراه در صورت برخورد با این چنین پیامکهایی می‌توانند پیامک مربوطه را به همراه شماره ارسال کننده به سامانه نظارتی ۱۰۰۰۱۳۱۴ (سامانه رصد شکایات مردمی در حوزه پیامک انبوه) ارسال کنند تا در دستور کار بررسی و برخورد موردی و سریع‌تر قرار گیرد.